Những bất cập trong việc mở tờ khai lúc 0h
VFA cho rằng, một số thương nhân xuất khẩu gạo đã gặp phải tình huống bất cập như các tờ khai đăng ký hải quan kể từ thời điểm 0h sáng 11.4, đã có số tờ khai và đã phân vào luồng đỏ. Tuy nhiên, đến ngày 13.4, sau khi tái kiểm tra trên hệ thống hải quan, lại thấy ngày đăng ký của các tờ khai này “tự động” bị lùi về thời điểm 10.4.
Bên cạnh đó, từ một số phản ảnh của các thương nhân cho thấy việc phân bổ hạn ngạch thông qua hình thức đăng ký hải quan trừ lùi như hiện nay chưa gắn liền với nghĩa vụ thu mua lúa gạo trong dân của một số thương nhân, cũng như quy mô, năng lực giao dịch hiệu quả thực tế của các thương nhân.
Theo VFA, nếu các lô hàng không được thông quan, xuất khẩu, các thương nhân sẽ bị thiệt hại nặng nề lên đến hàng tỉ đồng, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh, sự sống còn của các thương nhân, thậm chí là ảnh hưởng đến vấn đề an sinh xã hội.
Hơn nữa, đối với những lô hàng giá trị lớn đã sẵn sàng tại các cảng, thương nhân không giao hàng kịp thời, lẽ dĩ nhiên sẽ phải đền bù hợp đồng cho khách hàng nước ngoài và đây là một khoản thiệt hại nặng nề nằm ngoài những trường hợp bất khả kháng.
VFA cho rằng, các thương nhân cũng đã ghi nhận dấu hiệu cạnh tranh chưa lành mạnh trong giao dịch thương mại như khó khăn trong thuê bãi container, thuê tàu vì đây là một trong các điều kiện để thông quan và đặc biệt là một số thương nhân chào bán giá động đăng ký hạn ngạch.
Loạt kiến nghị của các thương nhân
Từ thực trạng này, VFA cho biết, các thương nhân đã đề xuất các đơn vị chức năng có phương án tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiện nay, nhằm đảm bảo lợi ích hài hòa chung cho các bên.
Trước mắt là giải tỏa toàn bộ lượng gạo hàng hóa đã sẵn sàng tại các cảng, tạo điều kiện cho các thương nhân khai tiếp những đơn hàng còn đang khai dở dang và cho thông quan hết toàn bộ số lượng gạo hàng hóa đã nằm trên cảng trong thời gian sớm nhất có thể (số lượng thực tế ước không vượt quá 300.000 tấn).
Cho phép xuất khẩu lại gạo nếp (HS 1006.30) và các mặt hàng gạo hữu cơ không giới hạn sản lượng do thực tế phân khúc này hoàn toàn không ảnh hưởng đến cân đối cung câu lương thực trong nước.
Tổng cục Hải quan tạo điều kiện phân luồng xanh và luồng vàng cho các lô hàng đã sẵn sàng ở cảng khi khai báo hải quan để được thông quan nhanh chóng.
Về hạn ngạch 400.000 tấn, các thương nhân cho biết, đối với hàng container cần tiến hành kiểm hóa thực tế đối với các thương nhân đã truyền tờ khai, kiểm tra số container, số seal thực tế của container hàng có đúng với số container, số seal đã được truyền qua mạng để mở tờ khai hay không.
Tùy thực tế có thể vừa kiểm tra và vừa xuất hàng thực tế bị tồn đọng tại cảng, vừa phát hiện được thương nhân khai báo khống nhằm giữ lượng hạn ngạch.
Theo đó, các cơ quan có thẩm quyền liên quan ngay lập tức cần áp dụng biện pháp chế tài đối với các thương nhân đã truyền tờ khai nhưng không xuất trình đúng, đủ số lượng hàng hóa, số container và số seal của container hàng đã đóng xong như đã khai báo.
Hủy toàn bộ tờ khai đã được truyền của thương nhân tại hệ thống nếu phát hiện việc khai khổng số lượng, khai không số container và số seal, không xuất trình được hàng hóa khi kiểm hóa.
Đối với hàng tàu, cần ưu tiên thực hiện thủ tục hải quan cho các thương nhân có tàu đã vào cảng nhận hàng trước và trong ngày 12.4 để các thương nhân tranh thủ xếp hàng nhanh, tránh bị phạt tàu.
Đối với bất kỳ lượng hạn ngạch nào bị hủy, ngay lập tức phải được chuyển ưu tiên cho các lô hàng đã sẵn sàng ngoài cũng nhưng việc đăng ký tờ khai vẫn chưa thành công.
Về phía Hải quan, các thương nhân cho rằng - Tổng Cục Hải Quan phải công khai minh bạch về thời gian mở hệ thống cho khai hải quan, có văn bản triển khai cụ thể để Cục Hải quan địa phương, Chi cục hải quan cửa khẩu và thương nhận biết để thực hiện.
