Hiến kế cho Chính phủ: 2 điểm nghẽn cần xử lý để thực hiện mục tiêu kép

Thuỳ Dung |

Đại dịch COVID-19 đang khiến cho việc đứt gãy chuỗi cung ứng khiến sản xuất các ngành chủ chốt của nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề, an sinh xã hội chưa đảm bảo. Đây là 2 điểm nghẽn mấu chốt cần được giải quyết để thực hiện mục tiêu kép của Chính phủ.

Báo Lao Động xin được giới thiệu bài phân tích và những khuyến nghị chính sách khẩn cấp (mang tính ngắn hạn) nhằm tháo gỡ đứt gãy chuỗi cung ứng và đảm bảo an sinh xã hội của nhóm nhà khoa học của trường Đại học Kinh tế Quốc dân gửi đến Chính phủ, các cơ quan Bộ, Ban, Ngành trung ương.

Giãn cách cứng nhắc: Đứt gãy sản xuất, đe doạ an sinh xã hội

Việc thực hiện giãn cách theo Chỉ thị 16, mô hình “ba tại chỗ” và “một cung đường – hai điểm đến” một cách cứng nhắc đang gây khó khăn lớn cho các doanh nghiệp cả về chi phí lẫn rủi ro kiểm soát bệnh tật, sức khỏe và không gian ăn ở, do điều kiện vật chất đáp ứng “ăn” và “nghỉ” không được thiết kế từ đầu. Nhiều lao động có trình độ cao tại các thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng… nơi bị phong tỏa bị chốt chặt, không thể đến nơi làm việc, làm đứt gãy nguồn lao động. Biện pháp kiểm soát lưu thông và quan niệm “hàng thiết yếu” ở các địa phương khác nhau đã gây cản trở hoạt động vận chuyển và lưu thông hàng hóa, cụ thể, i) Chuỗi cung ứng mặt hàng chế biến chế tạo như điện, điện tử, máy móc thiết bị… bị đứt gãy cung lao động và nguyên vật liệu, ii) Chuỗi cung ứng mặt hàng thủy sản và nông sản đứt gãy lao động, thị trường, vận chuyển; iii) Chuỗi cung ứng hàng dệt may đứt gãy do lao động bị dãn cách, chi phí đáp ứng điều kiện sản xuất quá cao.

Hiện nay, việc thực thi các chính sách an sinh xã hội cho người lao động còn nhiều hạn chế, bất cập, ảnh hưởng đến đời sống, sức khỏe và niềm tin của nhân dân. Nhiều lao động buộc phải nghỉ việc hoặc phải thỏa thuận ngừng việc, giãn việc… nhưng không được hưởng chế độ kịp thời do các quy định hành chính không thể thực hiện khi bị phong tỏa, cách ly. Nhiều lao động chưa tham gia BHXH đầy đủ hoặc có tham gia nhưng doanh nghiệp vẫn nợ đóng BHXH nên không được coi là đối tượng hỗ trợ của Nghị quyết 68/NQ-CP ngày 7.1.2021 và Quyết định 23/2021/QĐ-TTg ngày 7.7.2021. Nhiều lao động phi chính thức đã hoàn toàn mất sinh kế khi các tỉnh/thành phố thực hiện Chỉ thị 16/16+ nhưng họ không là đối tượng trong các quy định hỗ trợ hiện nay. Nhiều người lao động phải điều trị và nghỉ cách ly do dương tính với COVID-19 nhưng chưa được giải quyết chế độ ốm đau trong BHXH do không hoàn thiện được các thủ tục.

Trong khi đó, việc kéo dài thực hiện mô hình “ba tại chỗ” và “một cung đường – hai điểm đến” tại các doanh nghiệp ảnh hưởng lớn tới đời sống tâm lý, sức khỏe của người lao động; điều kiện sinh hoạt, môi trường lao động của người lao động không đảm bảo, mất an toàn vệ sinh lao động khiến các nhà máy có nguy cơ bị khách hàng yêu cầu đánh giá lại về tính tuân thủ và điều kiện làm việc; nguy cơ phải tăng giờ làm và vi phạm số giờ tăng ca theo quy định của Bộ Luật Lao động.

Đẩy nhanh tiêm vaccine, bỏ quy định hàng hoá thiết yếu

Thứ nhất, Chính phủ chỉ đạo các Bộ Ban ngành Trung ương và địa phương thực hiện theo đúng tinh thần của Chỉ thị 16, bảo đảm vận hành thông suốt việc vận chuyển hàng hóa, nguyên vật liệu sản xuất.

Thứ hai, cho phép các doanh nghiệp được phép sử dụng lao động đủ điều kiện an toàn (tiêm đủ hai mũi vắc xin hoặc xét nghiệm âm tính trong 72 giờ) cũng như cho phép các lao động đủ điều kiện an toàn được quyền tham gia các hoạt động kinh doanh bình thường; đặc biệt các lao động tại các khu công nghiệp và các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng có không gian độc lập tách rời khu dân cư. Đẩy nhanh việc tiêm vắc xin tiến đến miễn dịch cộng đồng đối với (1) nhân lực logistics, (2) nhân lực sản xuất, (3) dân cư toàn xã hội.

Thứ ba, nên bỏ quy định về hàng hóa, dịch vụ thiết yếu trong Chỉ thị 16, thay vào đó, cần quy định các hàng hóa và dịch vụ không được phép lưu hành.

Thứ tư, thay thế cơ chế “luồng xanh” bằng cơ chế cho phép xe tự do di chuyển các tuyến đường trục quốc lộ, tỉnh lộ và các tuyến đường chính (tuyến đường xanh) nhưng quản lý chặt lái xe (phải đảm bảo đã tiêm đủ 2 mũi vắc xin hoặc xét nghiệm âm tính trong 72 giờ) không được đỗ, dừng và xuống hàng tùy tiện tại địa phương. Không bắt buộc các phương tiện vận tải phải dừng để kiểm tra khi các trạm kiểm tra/kiểm soát phòng dịch có thể nhận diện ra các phương tiện an toàn đi qua bằng các phương pháp nhận diện tự động.

Mỗi địa phương tổ chức ngay vùng đệm là các trung tâm logistics để hạ tải và luân chuyển hàng hóa cho nhu cầu của doanh nghiệp và cư dân địa phương; tổ chức các đội tuần tra trên các trục quốc lộ, tỉnh lộ; đảm bảo không cho hạ tải hoặc luân chuyển hàng hóa ngoài khu vực quy định. Tại các trạm tiếp liệu xăng dầu, phải có khu xét nghiệm nhanh, cách ly lái xe khi tiếp liệu, quy định rõ các điểm dừng nghỉ, kể cả cung đường đi và về.

Thứ năm, Xây dựng ứng dụng điện tử (App) “Nguồn lao động an toàn mùa dịch” nhằm thông tin tuyển dụng và việc làm tạm thời tại các khu công nghiệp, các tỉnh thành giúp cho các lao động “vùng xanh” có việc làm ngay, doanh nghiệp đủ điều kiện sản xuất dễ tiếp cận nguồn lao động an toàn.

Thứ sáu, Chính phủ, chính quyền địa phương tăng cường đối thoại chính sách và quy định với các bên liên quan, đặc biệt là các hiệp hội, doanh nghiệp và người dân bị ảnh hưởng từ giãn cách do dịch COVID-19.

Doanh nghiệp cùng tham gia Tổ tư vấn phục hồi kinh tế

Về chính sách đảm bảo an sinh xã hội, nhóm các nhà khoa học khuyến nghị:

Thứ nhất, đối với Chính phủ:

i) Yêu cầu các địa phương mời đại diện doanh nghiệp tham gia Tổ tư vấn phục hồi kinh tế hoặc Tổ chống đại dịch. Khi địa phương tiến hành phong tỏa địa bàn, cần báo cáo với Chính phủ cũng như thông tin tới các tỉnh/thành phố khác để cùng có kế hoạch ứng phó kịp thời;

ii) Tiếp tục chỉ đạo Bộ Công Thương và các Bộ, ngành khác tiếp tục hỗ trợ giảm giá điện, giảm tiền điện cũng như nước, viễn thông…;

iii) Xử lý tình trạng khẩn cấp bằng việc tạm thời sử dụng các quỹ an sinh xã hội đang kết dư (như quỹ BH thất nghiệp, quỹ Công đoàn…) để hỗ trợ các đối tượng cần.

iv) Xem xét nâng mức hỗ trợ cho người lao động bị mất việc làm khi giãn cách xã hội kéo dài.

Thứ hai, đối với chính quyền các tỉnh/thành phố:

i) Cần có sự tham gia của đại diện doanh nghiệp trong Tổ tư vấn phục hồi kinh tế hoặc Tổ chống đại dịch ở các địa phương;

ii) Tiếp tục rà soát toàn bộ lao động trên địa bàn, đặc biệt là lao động tự do, người di cư không có chỗ ở ổn định để kịp thời hỗ trợ về chỗ ăn, ở…Triển khai rộng rãi các “Siêu thị 0 đồng” trong các khu cách ly, phong tỏa để đảm bảo các nhu cầu thiết yếu, tối thiểu của người dân.

Thứ ba, đối với Bộ Y tế:

i) Phối hợp với Bộ LĐ-TB&XH xem xét triển khai hỗ trợ tư vấn tâm lý cho lao động đang thực hiện “ba tại chỗ” tại các doanh nghiệp qua hệ thống công tác xã hội ở địa phương và trong hệ thống y tế;

ii) Đẩy mạnh hoạt động tư vấn, chăm sóc tại nhà cho người dân có nguy cơ hoặc bị nhiễm COVID-19. Triển khai rộng hơn, hiệu quả hơn mạng lưới bác sỹ gia đình. Tăng cường hoạt động Telehealth cho người dân và S-Health cho người cao tuổi.

Thứ tư, đối với Bộ LĐ-TB&XH và các Sở LĐ-TB&XH:

i) Cho phép tính số giờ làm thêm theo năm thay vì quy định chặt theo ngày hoặc tháng hiện nay;

ii) Cùng chính quyền các địa phương tiếp tục rà soát lao động tự do trên địa bàn để kịp thời hỗ trợ về chỗ ăn, ở… Tăng cường sử dụng mã số định danh cá nhân (theo thẻ căn cước công dân) để tự đăng ký nhận gói an sinh theo các ứng dụng công nghệ phổ biến để vừa xác định đúng đối tượng, vừa thực hiện giãn cách xã hội hiệu quả.

Thứ năm, đối với Bộ Tài chính, các Sở Tài chính: Giảm, miễn thuế đối với các cơ sở kinh doanh lưu trú, cho thuê căn hộ… tham gia vào việc bố trí chỗ ăn ở cho người lao động, người bị lưu lại trên địa bàn mà không có nơi ở ổn định (như lao động tự do, sinh viên…) thông qua giảm tiền thuê nhà/căn hộ.

Thứ sáu, với Cơ quan BHXH Việt Nam và các BHXH các tỉnh, thành phố:

i) Kết hợp với chính quyền địa phương rà soát và tháo gỡ khó khăn về thủ tục cho người lao động được tiếp cận kịp thời với gói hỗ trợ theo Nghị quyết 68 và Quyết định 23;

ii) Giải quyết nhanh thanh toán BHYT cho các nhóm đối tượng tham gia khi khám, chữa bệnh liên quan tới COVID-19;

iii) Giải quyết nhanh chóng các thủ tục liên quan tới người lao động khi dùng Quỹ ốm đau và thai sản khi phải nghỉ việc do bị nhiễm COVID-19.

Thuỳ Dung
TIN LIÊN QUAN

Mọi loại vaccine đều có giá trị bảo vệ nhất định, giúp phục hồi kinh tế

Huyên Nguyễn |

TS Ngô Minh Hải cho rằng mọi loại vaccine đều có giá trị bảo vệ nhất định, về mặt xác suất vẫn giảm thiểu tỉ lệ nhiễm bệnh chung, giảm gánh nặng cho hệ thống y tế. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc phục hồi, phát triển kinh tế trong dịch COVID-19.

TP.HCM lập Tổ Tư vấn chính sách chống dịch và phục hồi kinh tế

MINH QUÂN |

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong vừa ký quyết định thành lập T Tư vấn chính sách phòng, chống dịch và phục hồi kinh tế tại TPHCM.

Tốc độ phục hồi kinh tế phụ thuộc vào chiến lược tiêm vaccine

Phạm Đông |

Theo các chuyên gia kinh tế, việc ứng phó, ngăn chặn, kiểm soát thành công dịch COVID-19 có vai trò quyết định tới ổn định vĩ mô và phục hồi kinh tế trong thời gian tới. Do đó, tiến độ tiêm vaccine phòng COVID-19 cần được đẩy nhanh hơn nữa.

Lý giải đề xuất sửa đổi, cập nhật gần 400 tên đường ở TPHCM

HUYÊN NGUYỄN (thực hiện) |

Thống kê gần 400 tên đường bị sai, trùng tên, tên không có ý nghĩa lịch sử - văn hoá… tại TPHCM nhận được nhiều tranh luận, trong đó không ít ý kiến lo ngại các thủ tục rắc rối, tốn kém nếu điều chỉnh. Phóng viên Báo Lao Động có cuộc trao đổi với PGS.TS Tôn Nữ Quỳnh Trân – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Đô thị và Phát triển (CEFURDS), Chủ nhiệm nhóm nghiên cứu đề án “Công tác đặt đổi tên đường và công trình công cộng tại TPHCM – Khảo sát thực trạng và giải pháp đến năm 2020” để hiểu rõ hơn về những đề xuất điều chỉnh này.

Khởi tố 14 người thuộc Chi cục đăng kiểm đường thuỷ ở TPHCM, Vũng Tàu

ANH TÚ - NGỌC ÁNH |

TPHCM - Sáng ngày 17.2, Công an TPHCM đã tổ chức họp báo, cung cấp thêm một số thông tin mới nhất liên quan đến các trung tâm đăng kiểm có xảy ra sai phạm trong thời gian vừa qua trên địa bàn TPHCM và các tỉnh.

Những quán ăn Hà Nội chẳng khác nào nhà hàng mậu dịch

Chí Long |

Tới các quán ăn này, du khách như ngược dòng thời gian trở về thời "ông bà ta" với khung cảnh xưa cũ, tem phiếu, sổ gạo thời bao cấp, sử dụng vật trang trí như đèn bấc, xe đạp Phượng Hoàng, ăn cơm độn khoai, cà muối.

Kiểm định cầu Nhật Tân, Thanh Trì cùng lúc có gây khó khăn cho người dân?

PHẠM ĐÔNG |

Nhiều ý kiến lo ngại việc kiểm định cùng lúc hai cầu Thanh Trì và cầu Nhật Tân sẽ không phù hợp và gây khó cho giao thông, vận tải hàng hóa. Tuy nhiên, các đơn vị chức năng sẽ linh động, nếu ùn tắc kéo dài sẽ mở rào để phương tiện lưu thông.

Phó Giám đốc Công an Hà Tĩnh: Vi phạm mua sắm trang thiết bị giáo dục ở Hà Tĩnh rất lớn

TRẦN TUẤN |

Hà Tĩnh - Chiều 16.2, phóng viên Báo Lao Động đã trực tiếp gặp Đại tá Nguyễn Thanh Liêm - Phó Giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hà Tĩnh để nắm bắt thông tin về vụ án "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại Hà Tĩnh mà Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hà Tĩnh đã khởi tố.

Mọi loại vaccine đều có giá trị bảo vệ nhất định, giúp phục hồi kinh tế

Huyên Nguyễn |

TS Ngô Minh Hải cho rằng mọi loại vaccine đều có giá trị bảo vệ nhất định, về mặt xác suất vẫn giảm thiểu tỉ lệ nhiễm bệnh chung, giảm gánh nặng cho hệ thống y tế. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc phục hồi, phát triển kinh tế trong dịch COVID-19.

TP.HCM lập Tổ Tư vấn chính sách chống dịch và phục hồi kinh tế

MINH QUÂN |

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong vừa ký quyết định thành lập T Tư vấn chính sách phòng, chống dịch và phục hồi kinh tế tại TPHCM.

Tốc độ phục hồi kinh tế phụ thuộc vào chiến lược tiêm vaccine

Phạm Đông |

Theo các chuyên gia kinh tế, việc ứng phó, ngăn chặn, kiểm soát thành công dịch COVID-19 có vai trò quyết định tới ổn định vĩ mô và phục hồi kinh tế trong thời gian tới. Do đó, tiến độ tiêm vaccine phòng COVID-19 cần được đẩy nhanh hơn nữa.