Dự báo sóng thoái vốn khỏi Trung Quốc: Việt Nam phải cạnh tranh quyết liệt

Với trên 25 năm kinh nghiệm tư vấn kinh tế và chiến lược phát triển doanh nghiệp tại Hoa Kỳ và cho một số doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp đa quốc gia đầu tư tại Việt Nam, ông Trần Sĩ Chương đã chia sẻ với Lao Động những ý kiến quý giá xung quanh vấn đề này.

* Thưa ông, trong hơn một năm cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung diễn ra, hơn 50 Cty toàn cầu, trong đó có những “người khổng lồ” như Apple, Nintendo đã công bố kế hoạch chuyển nhà máy sản xuất khỏi Trung Quốc; 25% Cty Nhật Bản cho biết họ đã lên kế hoạch thu hẹp hoạt động ở quốc gia này. Đặc biệt, từ khi đại dịch COVID-19 xảy ra, dường như làn sóng rút vốn đầu tư, tháo chạy khỏi Trung Quốc càng trở nên mạnh mẽ hơn. Ông có thể cho bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề này?

- Đại dịch COVID-19 thật sự chỉ là “giọt nước tràn ly”. Từ 5 năm trở lại đây các nước Mỹ và Tây Âu cùng các nước đồng minh của họ cũng đã thấy sự rủi ro khi phải lệ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc; họ phải đa dạng hóa nguồn cung mà không tập trung nhiều vào Trung Quốc như trước nữa. Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đã thúc đẩy làn sóng rút vốn khỏi Trung Quốc nhanh chóng lan rộng.

Sự trỗi dậy và thành công của Trung Quốc, trở thành một “hiện tượng kinh tế” là qua sự cổ vũ toàn cầu hóa của Mỹ và các nước đồng minh Tây Âu, với chiến lược muốn kết nạp Trung Quốc vào hệ thống tự do thương mại tư bản của các nước này.

Cần phải nói một cách công bằng, thực sự đây cũng là sự thành công của Trung Quốc khi họ đã làm quá tốt, có thể sản xuất được bất cứ thứ gì từ “thượng vàng hạ cám” với giá cạnh tranh nhất. Thế giới cũng được thu lợi từ điều này, người tiêu dùng của Mỹ, Tây Âu và các nước khác đã được hưởng lợi khi được sử dụng sản phẩm rẻ hơn từ các nhà sản xuất Trung Quốc. Nhưng cũng chính vì vậy mà thế giới ngày càng bị lệ thuộc vào Trung Quốc nhiều hơn, để rồi “vỡ” ra đây là rủi ro rất lớn khi áp  lực về chuỗi cung ứng bị lệ thuộc quá nhiều, dẫn đến nhiều hệ lụy. Về mặt chính trị, chiến lược ngoại giao, các nước Tây Âu và Mỹ đang xem Trung Quốc như là một đối thủ cả về mặt kinh tế và nhiều mặt khác. Do đó, các nước này phải có các chính sách cụ thể và tức thời để giảm sự lệ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc.

Trong tương lai, sự hợp tác quốc tế vẫn duy trì chặt chẽ, nhưng nguồn cung sẽ thay đổi rất nhiều, như tôi nói ở trên, là giảm lệ thuộc giữa các quốc gia trên thế giới. Khi các quốc gia rút khỏi Trung Quốc, lấy ví dụ  như Nhật Bản, thì xu hướng sẽ sản xuất một số mặt hàng chiến lược để tạo công ăn việc làm cho lao động trong nước. Đây cũng là một xu hướng mà Tổng thống Mỹ Donald Trump cổ vũ khi vận động bầu cử cách đây 3 năm. Tổng Thống Mỹ cũng cho rằng, không phải cái gì có lợi trước mắt về mặt đầu tư kinh tế thì cứ giao cho Trung Quốc làm.

* Việt Nam cần phải làm gì để đón bắt được những nguồn đầu tư của Mỹ và các cường quốc khác khi họ rút khỏi Trung Quốc, thưa ông?

- Cần phải nhớ rằng, khi các nước rút đầu tư ra khỏi Trung Quốc, thì không có nghĩa là họ sẽ đương nhiên chuyển hướng đầu tư vào Việt Nam. Việt Nam sẽ phải cạnh tranh khốc liệt không những với những nước đang phát triển trong khu vực cũng có lợi thế giá nhân công thấp như Bangladesh, Campuchia, Lào... cho đến những nước khác có mức độ phát triển tương đối cao hơn như Brazil, Thái Lan, Ấn Độ... Chúng ta sẽ phải thuyết phục được cho họ thấy và tin tưởng rằng giá trị đầu tư, thời gian thu hồi vốn… sẽ đạt kết quả tốt, và sự tin tưởng này phải được thể hiện bằng sự cởi trói chính sách, cơ chế, điều kiện đầu tư kinh doanh thực tiễn… chứ không phải chỉ bằng những lời hứa hẹn tốt đẹp.

Thực tế phần lớn các nhà đầu tư tầm cỡ còn đang xem Việt Nam là một môi trường đầu tư còn nhiều rủi ro vì họ rất khó khăn dự tính được tổng chi phí đầu tư, không biết phải giải trình những khoản chi phí không chính thức như thế nào, không tính được bao lâu thì họ có thể triển khai dự án đi vào hoạt động kinh doanh, thu hồi vốn...

Việt Nam đang cần những khoản đầu tư rất lớn cho các ngành năng lượng, hạ tầng giao thông vận tải, viễn thông, nông nghiệp... lên đến cả ngàn tỉ USD cho thập niên sắp tới. Chúng ta phải kịp thời cải thiện môi trường đầu tư để các nhà đầu tư lớn có thể yên tâm cam kết đầu tư lâu dài, chuyển giao công nghệ cao và đào tạo một thế hệ chuyên viên có tay nghề cao để giúp đất nước thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Đây là một vận hội trăm năm cho đất nước với tất cả các điều kiện thiên thời địa lợi nhân hoà đang thuận lợi nhất. Chúng ta đã biết phải làm gì để nắm bắt vận hội này để đổi đời. Tất cả chỉ còn tùy thuộc vào sự quyết tâm của chúng ta để đưa đất nước lên một tầm cao mới.

-  Xin cảm ơn ông!