Không có chuyện dời sân bay Đà Nẵng
Tại cuộc họp của Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng cuối năm 2018, Bí thư Trương Quang Nghĩa đã khẳng định chủ trương sớm kêu gọi dự án mở rộng để nâng quy mô đón khách tại Sân bay Quốc tế Đà Nẵng. Theo ông Nghĩa, dù sân bay này vừa được đầu tư lớn, có khả năng đón 20 - 28 triệu lượt khách vào năm 2030. Tuy vậy, những số liệu phân tích này đã tỏ ra lạc hậu. Bởi thời điểm quy hoạch, xây dựng sân bay, lưu lượng khách du lịch đến Đà Nẵng tăng trưởng chậm. Nếu 2016, lượng khách qua sân bay chỉ 2,2 triệu khách, 2017 đã tăng lên 3,7 triệu lượt khách/năm. Và hiện nay báo cáo của ngành hàng không cho thấy con số này đã tăng vượt bậc, đạt 13 triệu lượt. Trong đó 5,3 triệu khách quốc tế và 7,5 triệu lượt khách nội địa.
Tháng 11.2018, UBND TP.Đà Nẵng đã đề nghị Bộ GTVT thông qua đề cương quy hoạch Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng do Cục Hàng không soạn thảo, và bố trí vốn để sớm triển khai nâng cấp nhà ga. Văn bản này cũng phân tích rõ, dự kiến trước đây của Bộ GTVT, đến năm 2020, sân bay Đà Nẵng đón 13 triệu lượt khách/năm, hàng hóa đạt 50.000 tấn, đến năm 2030 là 28 triệu khách/năm, lượng hàng đạt 200.000 tấn. Tuy nhiên, nhờ du lịch phát triển nhanh, năm 2018, sân bay Đà Nẵng đã đạt 13,3 triệu khách/năm, vượt công suất dự báo đến năm 2020.
Với tốc độ tăng trưởng hiện nay, lượng khách qua Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng tăng 10 - 20%/năm, năng lực khai thác của cả hai nhà ga T1, T2 hiện tại không thể đảm bảo. Do đó, TP.Đà Nẵng đề nghị cần thiết sớm xây dựng nhà ga hành khách mới T3 với công suất 10 - 15 triệu lượt khách/năm và cấp bách nâng cấp các cơ sở hạ tầng khác. Thông tin này đánh bạt dự luận cho rằng sẽ dời sân bay Đà Nẵng ra khỏi trung tâm TP. Thậm chí cũng có nhiều ý kiến đề nghị chuyển sân bay Đà Nẵng vào Chu Lai, Quảng Nam.
Hình thành đô thị sân bay
Tại hội thảo định hướng quy hoạch phát triển trung tâm các khu vực đô thị TP.Đà Nẵng mới đây, Kiến trúc sư Trương Văn Quảng - Phó Tổng thư ký Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, nên di dời sân bay Đà Nẵng sau năm 2035, để dành quỹ đất quy hoạch xây dựng, phát triển trung tâm thương mại, đô thị đẳng cấp. Cần coi đây là chiến lược đột phá để Đà Nẵng phát triển năng động và hiệu quả hơn. Ông Quảng cũng đề xuất hai giải pháp là khai thác sử dụng sân bay Chu Lai, kết nối nhanh bằng đường cao tốc và đường sắt đô thị cao tốc; và xây mới cảng hàng không quốc tế tại phía đông bán đảo Sơn Trà.
Ông Trần Ngọc Hùng - Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam cũng nhìn nhận quỹ đất đô thị của Đà Nẵng đã quá chật hẹp, việc phát triển đô thị về phía Tây rất khó khăn do bị sân bay chia cắt, vì vậy cần phải di dời. Kiến trúc sư Hoàng Sừ - nguyên Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Quảng Nam cũng cho rằng, sân bay Đà Nẵng hiện quá tải lại đang nằm trong lòng thành phố nên không phù hợp với quy chuẩn xây dựng về khoảng cách sân bay quốc tế với đô thị. Ông đề xuất thành phố nên chủ động xin Chính phủ nghiên cứu chuyển sân bay Đà Nẵng về sân bay Chu Lai sau năm 2030, chuyển hơn 500ha đất toàn bộ sân bay Đà Nẵng vào xây dựng thành phố.
Tuy vậy, cũng không ít ý kiến phản đối lại việc di dời sân bay. Ông Đỗ Viết Chiến - nguyên Cục trưởng Cục phát triển đô thị cho rằng: “Rất nhiều tỉnh thành mong muốn có sân bay, còn Đà Nẵng lại tìm cách “bê” ra. Một thành phố đáng sống như Đà Nẵng, cảng hàng không quốc tế là điều rất quan trọng, không thể không có”.
Không tham dự hội thảo để phản biện, nhưng Giám đốc Sở Xây dựng Đà Nẵng Vũ Quang Hùng thì có quan điểm ngược lại. Ông Hùng cho rằng chính quyền cũng đã có nhiều nghiên cứu kỹ để giải quyết những bất cập tại sân bay Đà Nẵng hiện nay. Do điều kiện lịch sử, hầu hết đất khu vực sân bay và vùng phụ cận từ trước nay do quân đội quản lý, sử dụng. Nhiều khu vực bỏ hoang, trồng cây, làm nhà xưởng. Thậm chí sau khi chỉnh trang, phát triển đô thị, thì đất ven sân bay cũng chỉ cho thuê giá rẻ. Trong khi đó, muốn mở rộng, phát triển đô thị, nâng cấp quy mô sân bay thì thiếu đất. Ngành xây dựng đã từng kiến nghị điều chỉnh quy hoạch theo hướng phát huy cao giá trị sử dụng đất. Mở những tuyến giao thông ngầm xuyên sân bay, nối bờ đông Đà Nẵng, qua trung tâm để kết nối khu vực phía tây TP.
KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, dời vào sân bay Chu Lai cách trung tâm TP gần 100km sẽ làm Đà Nẵng mất hấp dẫn, khó thu hút các tập đoàn quốc tế. Ông Nam Sơn phân tích, Sân bay quốc tế Đà Nẵng có vai trò quan trọng trong việc phát triển khu trung tâm, nhưng cũng bao hàm thách thức lẫn cơ hội phát triển đô thị. Việc quy hoạch sân bay và đô thị Đà Nẵng hiện nay đang bị tách bạch thay vì tích hợp để tương trợ phát triển như một số mô hình ở Amsterdam, Singapore, London. Tương lai phát triển Đà Nẵng sẽ thành siêu đô thị thì nguy cơ bế tắc sẽ xảy ra tương tự Tân Sơn Nhất ở TPHCM hiện nay. Nếu quy hoạch thành siêu đô thị với quy mô hàng chục triệu dân trong tương lai thì Đà Nẵng nên nghĩ đến việc xây dựng 2 sân bay như cách làm của Paris, New York. Trước mắt phải nâng cấp sân bay đón được 30 triệu khách/năm. Tương lai phải xây sân bay quốc tế với sức đón 60 - 100 triệu khách/năm.
Cho dù chọn phương án nào thì theo KTS Nam Sơn, Đà Nẵng cần phải chuẩn bị quy hoạch đô thị sân bay cho cả 2 vị trí. Bao gồm quy hoạch sân bay, quy hoạch hệ thống giao thông vành đai sân bay, giao thông cao tốc, công cộng kết nối tiện lợi với các trung tâm đô thị khác của Đà Nẵng và kết nối với các đô thị vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Bởi chỉ có điều chỉnh quy hoạch phù hợp thì mới tăng tối đa khả năng kết nối giao thông khi mở rộng nâng cấp sân bay. Đồng thời tạo ra quỹ đất khu vực vành đai để phát triển dịch vụ logictisc, thương mại.
Xem ra ý tưởng này trùng hợp với nghiên cứu, tham mưu của ngành xây dựng TP.Đà Nẵng như quan điểm của KTS Vũ Quang Hùng. Hiện Đà Nẵng đang ráo riết chuẩn bị cho việc điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội TP đến 2030, tầm nhìn 2045 với sự tham gia tư vấn nước ngoài. Hy vọng, sân bay Đà Nẵng sớm thoát nghịch cảnh vừa thừa đất, lại thiếu công suất và lúng túng giải pháp mở rộng như hiện nay.
