Phát biểu tại diễn đàn, TS. Nguyễn Đình Cung – Viện trưởng CIEM cho rằng vai trò của việc nâng cao cạnh tranh quốc gia là vô cùng quan trọng, nếu không thúc đẩy việc này, đồng nghĩa với việc sẽ làm hao mòn tiềm năng tăng trưởng của đất nước. Bởi vậy, việc nâng cao chính sách cạnh tranh quốc gia cần bắt đầu từ chính việc phải thay đổi tư duy cạnh tranh.
Tại diễn đàn, các học giả, chuyên gia kinh tế và đại diện cơ quan quản nhà nước đã nêu lên nhiều vấn đề bức bối, khiến cộng đồng doanh nghiệp phải chịu nhiều gánh nặng, làm thui chột động cơ phát triển và năng lực cạnh tranh. TS. Trịnh Anh Tuấn – Phó Cục trưởng Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương) cho biết, Việt Nam chính thức có Luật Cạnh tranh năm 2004. Tuy nhiên, tính đến năm 2016, liên quan đến vi phạm pháp luật, thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, lạm dụng vị trí thống lĩnh, vị trí độc quyền… số vụ việc được điều tra chính thức chỉ có 8 vụ, vụ việc điều tra tiền tố tụng là 87 vụ, nhưng số vụ việc tiến hành xử lý chỉ vỏn vẹn có 6 vụ mà thôi.
Đồng thời, trong hàng trăm ngàn doanh nghiệp tham gia thị trường, chỉ có 70 doanh nghiệp bị điều tra và số tiền xử lý chỉ có 5,5 tỉ đồng. Ông Tuấn cũng đồng thời chỉ ra một số vi phạm điển hình trong vi phạm pháp luật cạnh tranh như vụ VINAPCO không cung cấp dịch vụ cho công ty đối thủ của công ty mẹ hay ở các lĩnh vực như rượu bia, bảo hiểm xe cơ giới…
Ở góc nhìn khác, ông Phan Đức Hiếu – Phó viện trưởng CIEM nhiều cơ quan cạnh tranh đang bị chi phối bởi cơ quan chủ quản. Dẫn tới việc cách hiểu, cách thực hiện và phản biện không khách quan và hiệu quả. Theo ông Hiếu, cơ quan cạnh tranh phải là cơ quan đa chức năng, độc lập với cơ quan chủ quản (ngay kể cả chính phủ), nguyên tắc hoạt động phải tách bạch hoạt động điều tra với ra quyết định và cuối cùng là phải thực hiện tốt việc phản biện và tham vấn chính sách.
Từ đó ông Hiếu kiến nghị cần bổ sung chức năng, nhiệm vụ phản biện chính sách cạnh tranh trong Luật Cạnh tranh. Đồng thời xóa bỏ việc cơ quan cạnh tranh là cơ quan “tham mưu, giúp việc cho Bộ trưởng”. Ngoài ra, tất cả các chính sách khi đưa ra có tác động đến doanh nghiệp cần phải có sự tham vấn của cơ quan cạnh tranh, nếu không tham vấn thì sẽ phải thực hiện giải trình …
