Ý tưởng về tuyến cao tốc này chỉ xuất hiện trong đầu các nhà lãnh đạo Quảng Ninh khi cao tốc Hà Nội - Hải Phòng đang được xây dựng, trong khi tuyến QL 18 huyết mạch, kết nối Quảng Ninh với Hà Nội và các tỉnh, thành phía Bắc - liên tục tắc nghẽn; còn chủ trương xây dựng cao tốc Nội Bài - Hạ Long chỉ được Trung ương xem xét sau năm 2020. Bằng sự quyết tâm, táo bạo nhằm tạo sự đột phá, Quảng Ninh xin Trung ương cho tiên phong thí điểm đứng ra tổ chức xây dựng tuyến cao tốc khoảng 13.000 tỉ này.
Không ỷ lại, để giành vận hội
Sáng 25.1.2015, những chiếc tàu chở lãnh đạo Trung ương, bộ, ngành, tỉnh Quảng Ninh…và các đại biểu từ bến phà Rừng, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh đi dự lễ khởi công xây dựng cầu Bạch Đằng tại một vị trí giữa rừng ngập mặn, thuộc xã Liên Vị, thị xã Quảng Yên. Vẫn ca ngợi việc xây dựng cao tốc Hạ Long - Hải Phòng là một quyết định tuyệt vời, nhưng không ít người ái ngại bởi tuyến đường khoảng 25km nhưng hầu hết nằm giữa biển nước mênh mông của biển, hồ và đầm lầy…
Vậy mà hôm nay, cây cầu hiện đại dài trên 5,4km vượt sông Bạch Đằng đã hợp long, cùng với 19,8km đường cao tốc từ TP.Hạ Long tới cầu Bạch Đằng cũng cơ bản hoàn toành trước đó và đang đợi cầu Bạch Đằng cùng hòa nhịp.
Thực tế, cả về mặt tài chính và kỹ thuật để làm đường và một loạt cầu, trong đó có cầu lớn nhất - cầu Bạch Đằng - đều không hề đơn giản. Khó có thể trông đợi vào vốn Trung ương vì phải dành cho cả nước, Quảng Ninh chủ động đề xuất và được Chính phủ cho phép tự huy động các nguồn vốn hợp pháp để xây dựng cao tốc.
Ban đầu, tuyến cao tốc dự định được xây theo hình thức BOT, nhưng vì vốn quá lớn nên phải tách làm hai phần. Trong đó, 19,8km đường cao tốc từ Đại Yên, Hạ Long - cầu Bạch Đằng dùng tiền ngân sách; Dự án cầu Bạch Đằng, đường dẫn và nút giao thông tuyến cuối nối với cao tốc Hà Nội - Hải Phòng hơn 7.200 tỉ đồng giao cho Cty CP BOT cầu Bạch Đằng, gồm liên danh 8 nhà đầu tư.
Thậm chí, trước đó, Quảng Ninh tính chỉ làm cao tốc từ Hạ Long tới bờ sông Bạch Đằng và dùng phà vượt sông Bạch Đằng đi Hải Phòng, bởi vốn xây cầu quá lớn, mà theo tính toán, nếu sử dụng vốn từ tiết kiệm chi của tỉnh, được Chính phủ cho phép, thì cũng phải mất gần 10 năm mới đủ…
3 năm qua, chủ đầu tư, các nhà thầu miệt mài trên công trường thì lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh, các sở, ngành, địa phương cũng hầu như không tuần nào vắng mặt. Cao tốc Hạ Long - Hải Phòng luôn có trong bất cứ chương trình, kế hoạch hoạt động, làm việc ngày, tuần, tháng… của lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh, nhằm đốc thúc, tháo gỡ khó khăn cùng các chủ đầu tư, các nhà thầu…
Để giúp các nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công, tỉnh Quảng Ninh còn đem 365 tỉ đồng sang Hải Phòng ứng trước để giải phóng mặt bằng 1,7km nằm trên tuyến cao tốc nhưng thuộc quận Hải An của Hải Phòng…
Từ điểm đầu cao tốc tại phường Đại Yên, TP.Hạ Long, giao với QL 18, nối với điểm đầu cao tốc Hạ Long - Vân Đồn, dự kiến cũng hoàn thành năm nay, chỉ loáng một cái chúng tôi đã có mặt ở cầu Bạch Đằng - vị trí cách cao tốc Hà Nội - Hải Phòng khoảng 5km. Trong khi đó, từ Hạ Long sang Hải Phòng, theo tuyến đường hiện nay, qua TP.Uông Bí, QL 10, khoảng 70km, mất gần 2 tiếng. Với tốc độ tối đa cho phép 100km/giờ trên cao tốc Hạ Long - Hải Phòng, từ Hạ Long đi Hà Nội bằng tuyến Hạ Long - Hải Phòng - Hà Nội chỉ mất 1h30 phút, thay vì 3-4 tiếng như hiện nay trên QL 18.
Cây cầu thương hiệu Việt
Ông Nguyễn Văn Đọc - Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh - cho rằng, cao tốc Hạ Long - Hải Phòng không chỉ phát huy thêm giá trị của cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, mà hơn cả là góp phần kết nối toàn khu vực tam giác phát triển Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, mở thêm những cơ hội phát triển kinh tế - xã hội lớn cho toàn khu vực.
Dọc hai bên cao tốc Hạ Long - Hải Phòng, ngay từ thời điểm khởi công, nhiều nhà đầu tư lớn đã tìm về và đã hình thành nên những khu công nghiệp, khu kinh tế lớn, thành phố thông minh… của các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Trong đó, có KCN Nam Tiền Phong rộng 487ha của liên danh các nhà đầu tư quốc tế, với hệ thống cảng dịch biển hiện đại và gần đây nhất, Tập đoàn AMATA, Thái Lan quyết định đầu tư 155 triệu USD để xây dựng KCN Sông Khoai rộng 714ha. Các tập đoàn lớn như Vingroup, Sungroup… cũng đã kế hoạch cho riêng mình để cùng đánh thức vùng đất Quảng Yên có quá nhiều thế mạnh về cảng biển, du lịch…
Ở tầm rộng lớn hơn, tuyến cao tốc Hạ Long - Hải Phòng sẽ góp phần tăng thêm giá trị cho Hạ Long, kết nối vào cao tốc Hạ Long - Vân Đồn với điểm đến là Đặc khu kinh tế Vân Đồn - nơi một sân bay quốc tế dự kiến giữa năm nay sẽ đón chuyến bay đầu tiên, mở ra những cơ hội phát triển kinh tế - xã hội không chỉ cho riêng Quảng Ninh. Có nghĩa rằng, muộn nhất đến cuối năm nay, từ Hà Nội có thể chạy một lèo tới Vân Đồn trên những tuyến cao tốc hiện đại và tương lai là tới Móng Cái cũng bằng cao tốc, bởi cao tốc Vân Đồn - Móng Cái dự kiến được khởi công trong năm nay.
Việc Quảng Ninh tự đứng ra huy động vốn để làm cao tốc có lẽ sẽ là một ví dụ điển hình để các địa phương khác học tập, không chờ đợi vào nguồn vốn Trung ương. Tất nhiên, Quảng Ninh có nhiều thế mạnh, trong đó là 1 trong 5 tỉnh, thành có thu ngân sách cao nhất cả nước.
Bí thư tỉnh ủy Nguyễn Văn Đọc - từng nhiều năm gắn bó với ngành giao thông và người thường xuyên có mặt trên tuyến cao tốc Hạ Long - Hải Phòng - chia sẻ thêm một niềm vui rằng, cầu Bạch Đằng cũng là cây cầu hiện đại đầu tiên trong cả nước do chính người Việt Nam thiết kế và thi công. Đây là cây cầu dây văng 4 nhịp hệ cáp 2 mặt phẳng lớn thứ 3 trong số 7 cầu như vậy trên toàn thế giới. Ngoài ra, do bị ảnh hưởng bởi không lưu cảng hàng không Cát Bi, dẫn đến độ cao của tháp thấp, các khối đúc lớn...
“Cao tốc chạy ven biển, chủ yếu đi qua vùng đất yếu và phải làm nhiều cầu dài, nên đòi hỏi các yếu tố kỹ thuật rất khó. Tuy nhiên, các cán bộ, kỹ sư Việt Nam chúng ta vừa thiết kế, vừa thi công kể cả cầu Bạch Đằng. Phần đường bộ cũng được yêu cầu xử lý để làm tắt lún sớm…” - ông Đọc chia sẻ.
Theo Giám đốc Sở Giao thông - Vận tải Quảng Ninh Vũ Văn Khánh, đối với các giải pháp kỹ thuật, Quảng Ninh thường xuyên nhờ sự hỗ trợ từ các chuyên gia cầu đường hàng đầu Việt Nam; đề nghị Bộ GTVT hỗ trợ, tổ chức họp bàn các giải pháp công nghệ ứng dụng vào thi công, vừa đảm bảo tiến độ vừa không phải nhập khẩu các nguyên vật liệu từ nước ngoài, tiết kiệm chi phí... Ngoài ra, chủ đầu tư bố trí sẵn 5 phòng thí nghiệm ngay tại công trường, yêu cầu các đơn vị tư vấn, thiết kế thí nghiệm tại chỗ để chủ động thi công.
