Tuyến buýt đường sông số 1 (Bạch Đằng - Linh Đông) thuộc dự án đầu tư 2 tuyến vận tải hành khách công cộng bằng đường thủy tại TPHCM. Tuyến số 1 chính thức vận hành vào ngày 25.11.2017, riêng tuyến số 2 đang chờ đưa vào khai thác.
Việc đưa vào khai thác tuyến buýt đường sông số 1 được xem là bước đột phá trong phát triển giao thông thủy, chia "lửa" cho đường bộ.
Tuy nhiên, thực tế sau gần 2 năm hoạt động, tuyến buýt sông số 1 đang phù hợp hơn cho nhu cầu tham quan, du lịch chứ chưa thể hiện đúng chức năng là một tuyến buýt.
Tuyến buýt sông số 1 với điểm đầu là bến Bạch Đằng (quận 1), điểm cuối là trạm Linh Đông (quận Thủ Đức) dài hơn 10km, với giá vé 15.000 đồng/lượt.
Theo ghi nhận, những ngày cuối tuần khách rất đông, đa phần mục đích chuyến đi của các hành khách là du lịch, trải nghiệm, thưởng ngoạn cảnh sông nước.
Tuy nhiên, số lượng tàu còn khá ít nên cuối tuần nhiều hành khách không mua được vé như ý muốn. Ngược lại, vào những ngày trong tuần rất vắng khách bởi thời gian và lộ trình chưa phù hợp cho khách muốn sử dụng làm phương tiện đi làm hay đi học hành.
Một nhân viên bán vé buýt đường sông tại bến Bạch Đằng (Q.1) cho biết vào ngày thường rất ít hành khách, chỉ chiếm khoảng 30% năng lực vận tải khách của tàu. Riêng vào các ngày cuối tuần thì lại rất đông khách. Hành khách muốn đi phải tới mua vé trước, thậm chí mua luôn vé khứ hồi, tránh tình trạng không có vé quay ngược lại.
Trước ý kiến cho rằng các tuyến buýt sông đang chạy lệch mục tiêu, phục vụ du lịch là chính chứ không đáp ứng được nhu cầu di chuyển thường xuyên, ông Nguyễn Kim Toản - Giám đốc Công ty Thường Nhật (chủ đầu tư tuyến buýt sông) cho rằng đây là điều hết sức bình thường và đang đi theo đúng lộ trình.
Theo ông Toản, bản chất buýt thủy cũng là một phương tiện đi lại, khách cho nhu cầu gì thì phương tiện phục vụ nhu cầu đó. Trong nhu cầu đi lại, có người sử dụng để đi làm, cũng có người sử dụng để tham quan, du lịch. Và bản thân các nước khác trên thế giới thì buýt sông cũng chỉ có 30% là đi lại bằng đường thủy, còn lại đều nhằm mục đích du lịch.
Về việc khách phàn nàn khó mua vé đi buýt sông vào cuối tuần, ông Toản cho rằng công ty cũng phải tính trung bình lượt khách đi để quyết định đầu tư lượng tàu cho phù hợp và công ty không thể đầu tư thêm số tàu phục vụ lượng khách tăng đột biến vào cuối tuần được. Trường hợp lượng khách đi vào cuối tuần đông, công ty sẽ bố trí tăng cường thêm 2-3 chuyến để giảm bớt tình trạng đợi tàu.
Việc mở tuyến buýt đường sông là cần thiết để đa dạng hóa loại hình đi lại. Ngoài ra, loại hình này thực hiện ít tốn kém (hạ tầng bến bãi chủ yếu là đất công ở 2 bên bờ sông Sài Gòn, ngoài việc bỏ tiền mua tàu thuyền và trang trí bến bãi cho đẹp, thì không tốn tiền đầu tư nhiều), thời gian thực hiện nhanh, giảm ùn tắc, tai nạn giao thông…
Thế nhưng, nếu buýt sông chỉ để người dân đi tham quan, giải trí như thời gian qua thì mục tiêu đa dạng hóa loại hình vận tải công cộng, giảm ùn tắc giao thông không thể đạt.
Theo một chuyên gia về giao thông đô thị, cần nghiên cứu kỹ nhóm đối tượng của loại hình này từ đó xây dựng các tuyến giao thông thủy phù hợp để người dân có thêm lựa chọn về hình thức đi lại, qua đó hoàn thiện hóa mục tiêu ban đầu đã đề ra.
