Đề xuất 3 bậc
Bộ Công Thương đang lấy ý kiến 2 phương án sửa đổi biểu giá bán lẻ điện cho mục đích sinh hoạt để lấy ý kiến. Phương án 1 vẫn tính theo bậc thang nhưng giảm một bậc so với biểu giá 6 bậc hiện hành.
Phương án 2, gồm 5 bậc thang và một giá điện, nhưng chia theo 2 kịch bản 2A và 2B, trong đó phương án một giá điện được tính bằng 145-155% giá bán lẻ điện bình quân, tương đương 2.703 - 2.890 đồng một kWh. Tuy nhiên, trong cuộc họp với Bộ trưởng Bộ Công Thương chiều 18.8, Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công Thương) đã xin rút phương án điện một giá.
Tại hội thảo "Giá điện sinh hoạt: Bao nhiêu là hợp lý" do Liên hiệp các Hội Khoa học - Kỹ thuật thành phố Hà Nội tổ chức sáng 20.8, ông Nguyễn Tiến Thoả - Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục Thẩm định giá (Bộ Tài chính) cho biết, rất đồng tình và hoan nghênh thái độ tiếp thu, cầu thị của Bộ Công Thương, để tính toán lại các phương án cải tiến biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt.
Song, theo ý kiến của ông Thoả, Bộ Công Thương không chỉ cải tiến biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt, mà cần phải nghiên cứu, cải tiến 4 biểu giá hiện hành là điện sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt và hành chính sự nghiệp.
Riêng về vấn đề cải tiến biểu giá điện sinh hoạt, Chủ tịch Hội Thẩm định giá cho hay, cần rút 6 bậc thang hiện nay xuống còn 3, 4 hoặc 5 bậc, tốt nhất là 3 bậc; ghép các bậc lại với nhau để tăng khoảng cách tiêu thụ điện hợp lý, phù hợp với tình hình thực tế sử dụng điện hiện nay giữa các nhóm khách hàng dùng điện. Đồng thời, giải thích rõ ràng về phương pháp sắp xếp bậc, cơ sở và các căn cứ sắp xếp khoảng các giữa các bậc.
Khi cải tiến biểu giá điện sinh hoạt, theo ông Thoả, Bộ Công Thương nghiên cứu kỹ lưỡng, để không làm tăng giá bình quân hiện hành. Đồng thời, khi xây dựng tỷ lệ tính giá từng bậc so với giá điện bình quân cần phải xây dựng cả hai loại tỷ lệ: Đó là tỉ lệ tính giá so với giá bình quân chung của 4 biểu giá, và tỉ lệ tính giá so với giá bình quân của biểu giá điện sinh hoạt.
"Khi xử lý được chênh lệch giá giữa các bậc thang phù hợp sẽ giảm thiểu được sự "nhảy tiền" đột biến trong thời gian tiêu thụ nhiêu điện", ông Thoả nói và cho biết: "Điều này chỉ giảm thiểu "nhảy tiền" đột biến, chứ đã chấp nhận biểu giá điện bậc thang thì tiền điện “nhảy” là không tránh khỏi".
Tiết kiệm điện rất cần thiết
PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cho biết, mức giá bán lẻ điện bình quân hiện nay được quy định là 1.864,44 đồng/kWh. Đây được coi là giá mà người tiêu dùng chấp nhận, do giá điện vẫn là giá được Chính phủ quản lý.
Còn việc phân chia theo bậc thang, theo ông Thịnh để khuyến khích người tiêu dùng tiết kiệm điện. "Đây là việc làm cần thiết trong điều kiện người dân có thu nhập ngày càng cao hơn, nhu cầu sử dụng điện hơn và có nhiều máy móc, thiết bị sử dụng điện hơn, trong khi sản xuất điện không tăng kịp", ông Thịnh nói.
Về nguyên tắc bù chéo giữa các nhóm tiêu dùng ở các bậc thang, ông Thịnh cho biết, tổng doanh thu bán điện của EVN theo các bậc thang phải bằng giá bán lẻ điện bình quân cho sinh hoạt.
Tuy nhiên, với mức quy định như trong biểu giá điện hiện nay chỉ có 1 bậc dưới mức giá bán lẻ điện bình quân được quy định. Còn lại các bậc thang khác đều có mức giá trên mức giá bán lẻ điện bình quân đã được Chính phủ quy định, thậm chí bậc thang thứ 4, thứ 5 rất cao. Chính vì vậy, các cơ quan có thẩm quyền cần giải thích rõ cho người dân tại sao lại đưa ra phương án này.
Đánh giá về biểu giá 6 bậc thang hiện hành, PGS.TS Nguyễn Minh Duệ (Hội Kinh tế Việt Nam) cho hay, mức tăng giá qua các bậc quá lớn, các hộ dùng điện từ 200kWh trở lên phải chịu giá điện cao, lớn hơn giá bình quân đang áp dụng. Chính vì vậy, hộ có nhu cầu dùng điện nhiều (hộ đông nhân khẩu, trời nắng nóng, cho dù họ đã tiết kiệm nhiều) gặp khó khăn khi thanh toán tiền điện.
Vì vậy, nếu chuyển sang biểu giá bán lẻ điện 5 bậc thang, ông đề nghị nghiên cứu mức tăng vừa phải để vừa có lợi cho doanh nghiệp điện và người tiêu dùng có thể chấp nhận được. Trước khi công bố, cần có sự góp ý của các cơ quan, nhà khoa học, có thẩm định của cơ quan có trách nhiệm quản lý giá.
