Đống sắt “khổng lồ” phơi nắng, phơi sương
Ngày 10.12, chúng tôi tận mắt được chứng kiến cảnh hoang tàn của những đống sắt vụn bỏ hoang hơn 6 năm nay. Một dự án (Dự án TISCO II) được kỳ vọng sẽ khởi sắc cho ngành gang thép nhưng khi gần hoàn thiện lại bị bỏ dở. Với sự dẫn dắt của một người dân địa phương, chúng tôi lọt qua cổng của Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên mà không bất kỳ hỏi han nào của bảo vệ. Theo chỉ dẫn, chúng tôi “lọt” qua các khu xưởng của Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên để đến Dự án TISCO II. Tại đây, theo người dân địa phương, dự án án binh bất động, những hệ thống nhà xưởng đã hoen gỉ, cỏ mọc um tùm. Những chiếc bạt xanh phủ trên đống sắt, cỗ máy “khổng lồ” đã rách nát theo thời gian. Hạ tầng xung quanh dự án cũng đã không còn nguyên vẹn, đường sá mấp mô, nhiều đoạn xe ôtô không thể qua được. “Chính những người dân chúng tôi cũng nóng ruột khi nhìn thấy Dự án này đắp chiếu đã lâu. Nếu Dự án này hoạt động thì người dân chúng tôi cũng sẽ phát triển, công việc tốt hơn” - anh Tùng - người dẫn đường - chỉ vào đống “sắt vụn” nói.
Ghi nhận tại đây, mặc dù ngoài cổng thì ra vào dễ dàng, dự án thì bỏ hoang nhiều năm nay nhưng vào đến trong thì gần như chỗ nào cũng có người canh giữ. Phía bên trong khu Dự án, ở mỗi khu xưởng đều có những túp lều nhỏ. Theo lời Tùng, đây là những túp lều của những người trông coi ở đây. Họ canh giữ cả ngày lẫn đêm, người lạ họ không cho vào.
Đi sâu vào phía bên trong, một tấm biển ghi tên nhà thầu Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 của Công ty CP gang thép Thái Nguyên là Tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC), Công ty TNHH Hồng Cẩm cũng đã nhuộm màu.
Khu vực lò cao với nhiều thiết bị máy móc hiện đại cũng chưa hoàn thiện, dang dở nằm giữa vùng đọng nước, sình lầy. Các kho chứa vật liệu trở thành những căn nhà hoang, xuống cấp trầm trọng.
Nỗi lòng của công nhân
Tìm một lối thoát cho đại dự án này là mong mỏi của không chỉ cán bộ, công nhân viên Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên, mà còn là trăn trở của tất cả những ai quan tâm đến “người anh cả” một thời của ngành gang thép. Chúng tôi được tiếp xúc với nhiều người công nhân ở đây, họ khá buồn khi chia sẻ về công việc hiện tại. Lương thấp, công việc nặng nhọc... là những điểm chung của công nhân của Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên.
Anh K.C.Th (công nhân của Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên) chia sẻ, đã vào làm việc tại đây từ năm 2013. Thời điểm đầu lương tháng cũng ổn định nhưng càng về thời điểm gần đây thì lương tháng càng thấp. Theo anh Th, mỗi ngày công hiện nay chỉ được khoảng 130.000 đến 140.000 đồng. Có những ngày anh phải bỏ ở trong công ty để ra làm ngoài kiếm thêm. “Làm ở đây rất vất vả, lương thấp nhưng giờ cũng không biết chuyển đi đâu nên phải cố để nuôi gia đình. Tôi chỉ mong Dự án TISCO II được hồi sinh để Cty không phải gánh vác thêm nợ và có thêm thu nhập cho công nhân” - anh Th nói và cho biết thêm, giờ chỗ nào có công việc ổn định và lương cao hơn thì sẵn sàng tìm đến.
Cùng tâm trạng với anh Th, V.Đ.M (một nhân viên lái xe của Công ty) chả mặn mà khi đề cập đến công việc cũng như lương thưởng tại Công ty. Anh M nói, trước đây lương thưởng ổn định nhưng một vài năm trở lại khá bấp bênh. “Tôi nghĩ việc này cũng xuất phát từ sự chậm trễ, kéo dài của Dự án TISCO II” - anh M nói.
Không riêng anh M, nhiều người dân ở đây cho rằng, nếu Dự án TISCO II cứ đình trệ kéo dài, thời gian tới Tisco có nguy cơ phải dừng sản xuất, phá sản, dẫn tới hệ quả hàng chục nghìn lao động, cả trực tiếp và gián tiếp sẽ mất việc, tài sản Nhà nước bị thất thoát, không có khả năng trả nợ vốn vay ngân hàng, thiệt hại rất khó lường.
Trao đổi với Lao Động, ông Vũ Thượng Thư - Chủ tịch Công đoàn Công ty Gang thép Thái Nguyên cho rằng, những năm qua Công ty gặp rất nhiều khó khăn do Dự án TISCO II chậm tiến độ. Hiện tại, Công ty có hơn 4.000 công nhân lao động và các công ty liên kết hơn 1.000 công nhân. Chính ông cũng thừa nhận, thu nhập của người lao động ở một số đơn vị giảm sút; một số đơn vị khối mỏ lao động có lúc thiếu việc làm do sản xuất bị thu hẹp.
Theo báo cáo 9 tháng năm 2019 của Công ty về thép cán sản xuất chỉ đạt 67% kế hoạch, giảm 9% so với cùng kỳ năm ngoái; phôi thép sản xuất giảm 18%, đạt 61% kế hoạch.
Dự án mở rộng sản xuất Công ty Gang - Thép Thái Nguyên giai đoạn 2: Tăng tổng mức đầu tư sai luật hơn 4.200 tỉ đồng
Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang - Thép Thái Nguyên (TISCO) được khởi công từ tháng 9.2007. Sau gần 6 năm đi vào xây dựng, Dự án đã bị đình trệ suốt từ quý I năm 2013 tới nay do những sai phạm của các cá nhân lãnh đạo TISCO, Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS) và Bộ Công Thương. Dự án do TISCO làm chủ đầu tư với tổng vốn hơn 3.843 tỉ đồng (tương đương 242 triệu USD), có 2 gói thầu chính là gói thầu Mỏ sắt Tiến Bộ (giá trị 224 tỉ đồng, đã hoàn thành và đưa vào sử dụng). Năm 2007, TISCO ký kết với Tập đoàn Xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) gói thầu EPC (trọn gói không thay đổi giá, bao gồm cả thuế và chi phí khác) trị giá hơn 160 triệu USD. Tới năm 2013, Chủ tịch HĐQT TISCO ký quyết định phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên hơn 8.104 tỉ đồng (tăng hơn 4.200 tỉ đồng).
Ngày 20.2.2019, Thanh tra Chính phủ ban hành Thông báo Kết luận số 199/TB-TTCP nêu rõ sai phạm của 11 đơn vị liên quan tới Dự án TISCO II. Trước những dấu hiệu sai phạm tại Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang - Thép Thái Nguyên (TISCO II), cơ quan Cảnh sát điều tra (C03), Bộ Công an đã vào cuộc.
Ngày 18.4.2019, căn cứ tài liệu điều tra xác minh, C03 đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội “Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” và tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” xảy ra tại TISCO II.
Tiếp đó, ngày 19.4.2019, Viện KSND Tối cao đã phê chuẩn các quyết định khởi tố bị can, Lệnh bắt bị can để tạm giam, Lệnh khám xét đối với các bị can gồm: Mai Văn Tinh - Cựu Chủ tịch HĐQT TCty Thép Việt Nam, Đậu Văn Hùng - Cựu TGĐ TCty Thép Việt Nam, Trần Trọng Mừng - Cựu TGĐ Công ty Gang Thép Thái Nguyên, Trần Văn Khâm - Cựu Chủ tịch HĐQ - TGĐ Công ty Gang Thép Thái Nguyên, Ngô Sĩ Hán - Cựu Phó TGĐ - Trưởng ban Quản lý Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang Thép Thái Nguyên. Đ.T
Lãi vay phình to hàng trăm tỉ đồng mỗi năm, nguy cơ phá sản hiện hữuBáo cáo tài chính hợp nhất quý III/2019 của Cty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO) cho thấy, tính đến cuối tháng 9.2019, tổng giá trị xây dựng cơ bản dở dang cho dự án này tiếp tục tăng lên con số 5.287 tỉ đồng. Như vậy, nếu so với giá trị xây dựng thời điểm đầu năm 2019 là 5.093 tỉ đồng, giá trị đầu tư cho dự án tiếp tục tăng thêm 194 tỉ đồng chỉ sau 9 tháng, dù trên thực tế dự án mở rộng sản xuất giai đoạn II của TISCO bị đình trệ thi công suốt từ năm 2013 đến nay.
Phát biểu tại ĐHCĐ thường niên 2019 mới đây, Chủ tịch HĐQT TISCO Đinh Quốc Thái thừa nhận, đến đầu năm 2019, tình hình tài chính của TISCO lâm vào tình trạng cực kỳ khó khăn, nguy cơ khủng hoảng tài chính dẫn đến phá sản là đang hiện hữu nếu không có sự giải cứu kịp thời.
Báo cáo tài chính hợp nhất 2018 của TISCO cho thấy, Cty này đang ghi nhận khoản nợ phải trả hơn 8.700 tỉ đồng, gấp 4,65 lần vốn chủ sở hữu. Trong đó, riêng nợ vay tài chính lên đến 5.717 tỉ đồng, tương đương hơn 54% tổng tài sản của doanh nghiệp. Riêng với các khoản vay phục vụ dự án mở rộng giai đoạn 2, TISCO ghi nhận tổng dư nợ tới 3.031 tỉ đồng với số dư gốc vay tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) là 1.895 tỉ đồng và tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) là 1.136 tỉ đồng. Đáng lưu tâm là trong số này, nợ dài hạn đến hạn trả phát sinh theo hợp đồng vay vốn ký năm 2006 với VDB khu vực Bắc Kạn - Chi nhánh Thái Nguyên là trên 623 tỉ đồng.
Trong khi đó, do khó khăn về vốn và tình hình tiêu thụ sản phẩm gặp nhiều khó khăn, trong 3 tháng đầu năm 2019, lợi nhuận sau thuế của TISCO chỉ đạt 41 tỉ đồng, giảm đáng kể so với con số 46 tỉ đồng cùng kỳ 2018. Ngược lại, tình hình mất cân đối tài chính tại TISCO vẫn tiếp tục nghiêm trọng với khoản nợ 8.039 tỉ đồng, cao gấp 4 lần vốn chủ là 1.899 tỉ đồng và riêng nợ vay 4.976,5 tỉ đồng, gấp tới 2,6 lần vốn chủ. Cẩm Hà
Chưa có căn cứ để cơ cấu nợ cho dự án
Đến nay Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) đã gia hạn thời hạn cho vay vốn của Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Cty CP Gang thép Thái Nguyên lên 15 năm, tuy nhiên do dự án vẫn đang dừng thi công và chưa có phương án cụ thể để tái khởi động nên VDB chưa có căn cứ để tiếp tục triển khai các phương án cơ cấu nợ cho dự án.
