Nhiều ý kiến cho rằng việc nới lỏng quy định này khiến các nhà đầu tư sẽ đổ xô đầu tư vào lĩnh vực “béo bở” này, trong khi đó hạ tầng hàng không chưa theo kịp sự phát triển, sẽ gây ra nhiều bất cập.
Nới rộng điều kiện kinh doanh
Cục Hàng không Việt Nam cho biết, thị trường hàng không hiện có sự tham gia khai thác của 5 hãng hàng không Việt Nam và hơn 70 hãng hàng không nước ngoài từ 24 quốc gia/vùng lãnh thổ trên thế giới. Tại thị trường nội địa, nhóm Vietnam Airlines (Vietnam Airlines và Jetstar) đang chiếm 52,5% thị phần, Vietjet đang nắm 41,2%. Hãng hàng không mới tham gia thị trường từ tháng 1.2019 Bamboo Airways nắm 5,4% và Vasco chiếm 1,9%.
Trong thời gian tới, hàng không Việt sẽ có sự góp mặt của các hãng hàng không mới đó là Vinpearl Air, Cánh Diều (Kite Air), hãng hàng không lữ hành Vietravel... Điều này khẳng định, hàng không Việt Nam đang được nhiều nhà đầu tư quan tâm khi các quy định về điều kiện kinh doanh vận tải hàng không và kinh doanh cảng hàng không đã được sửa đổi, bổ sung nhằm tạo điều kiện cho nhà đầu tư mới gia nhập thị trường.
Cục trưởng Cục Hàng không (Bộ Giao thông - Vận tải) Đinh Việt Thắng cho hay, việc đẩy mạnh khai thác các thị trường, tăng cường khai thác đường bay đã từng bước kích thích nhu cầu đi lại bằng đường hàng không của người dân, đa dạng hóa nguồn cung, gián tiếp tạo sự thay đổi lớn về tỉ trọng khai thác đến các cảng hàng không cũng như thị phần vận chuyển của các hãng hàng không Việt Nam. Hội đồng Sân bay quốc tế (ACI) đánh giá, hiện hàng không Việt Nam là một trong những thị trường tăng trưởng hành khách nhanh nhất thế giới trong nhóm thị trường trên 50 triệu hành khách giai đoạn 2016-2040. Hiệp hội Vận chuyển hàng không quốc tế (IATA) cũng dự báo thị trường hàng không Việt Nam phát triển nhanh thứ 5 thế giới, đạt 150 triệu lượt hành khách vận chuyển vào năm 2035.
Đồng thời, từ ngày 1.1.2020, Nghị định 92/2016/NĐ-CP quy định về các ngành nghề kinh doanh có điều kiện trong lĩnh vực hàng không dân dụng, sẽ tạo ra sức nóng và sự cạnh tranh gay gắt giữa các hãng bay nội khi chỉ cần 300 tỉ đồng là có thể kinh doanh vận tải hàng không cả nội địa lẫn quốc tế, thay cho trước đây muốn khai thác quốc tế cần vốn tối thiểu là 700 tỉ đồng và 300 tỉ đồng với hãng chỉ khai thác nội địa. Riêng mức vốn tối thiểu để thành lập và duy trì doanh nghiệp kinh doanh hàng không chung vẫn giữ như cũ là 100 tỉ đồng.
Theo quy định mới, doanh nghiệp kinh doanh vận tải hàng không có vốn đầu tư nước ngoài, nhà đầu tư nước ngoài chiếm không quá 34% vốn điều lệ; phải có ít nhất một cá nhân Việt Nam hoặc một pháp nhân Việt Nam giữ phần vốn điều lệ lớn nhất. Trường hợp pháp nhân Việt Nam có vốn đầu tư nước ngoài góp vốn, phần vốn góp nước ngoài chiếm không quá 49% vốn điều lệ của pháp nhân. Trước đó, mức vốn của nhà đầu tư nước ngoài chỉ cần không quá 30% vốn điều lệ. Lý giải về sự lựa chọn này, đại diện Bộ Giao thông Vận tải cho rằng, tỉ lệ nắm giữ ở mức 34% là đủ để các hãng hàng không thu hút đầu tư nước ngoài, nhưng vẫn tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp trong nước phát triển.
Cuộc đua giành thị phần
Với các quy định trên, việc đăng ký thành lập một công ty hàng không rất đơn giản với nhiều doanh nghiệp Việt. Nhưng muốn hoàn thành các thủ tục cần thiết và được cấp đủ các loại giấy phép để có thể thực sự cất cánh là một quy trình kiểm duyệt khắt khe và không phải công ty nào cũng có thể đáp ứng được. Các chuyên gia kinh tế nói rằng, hàng không là ngành kinh doanh có điều kiện rất khốc liệt và phức tạp nếu không đảm bảo các điều kiện, kinh doanh thua lỗ sẽ tự đào thải.
Cho phép doanh nghiệp tham gia đầu tư vào lĩnh vực hàng không nhưng phải đảm bảo tổ chức thực hiện nhất là an toàn, an ninh hàng không. Tiếp đến là sự cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp vì hiện nay đang có sự cạnh tranh nhân lực chất lực cao và hạ tầng giữa một số hãng hàng không. Theo quy định để lấy được giấy phép kinh doanh vận tải hàng không, các nhà đầu tư chỉ cần đáp ứng các điều kiện về phương án bảo đảm có tàu bay khai thác, tổ chức bộ máy, vốn, phương án kinh doanh và chiến lược phát triển sản phẩm quy định. Quy định đã cắt giảm, đơn giản hóa các điều kiện về tổ chức bộ máy và nhân lực; năng lực sản xuất phương án kinh doanh và điều kiện về trụ sở, địa điểm kinh doanh chính tại Việt Nam.
TS Ngô Tuấn Anh (Trường ĐH Kinh tế Quốc dân) cho rằng, cơ quan chức năng cần phải giám sát chặt 3 vấn đề là: An toàn, cạnh tranh lành mạnh và hạ tầng hàng không. Hàng không có rất nhiều các phân khúc, không đơn giản là chỉ vận chuyển nội địa, hay quốc tế mà còn có rất nhiều nhu cầu như thám hiểm, cấp cứu chữa bệnh, dịch vụ du lịch… “Điều quan trọng là cần phải kiểm soát kỹ các doanh nghiệp trước khi cấp phép vì nếu doanh nghiệp phá sản sẽ kéo theo rất nhiều hệ lụy như lao động việc làm, tín dụng ngân hàng...” - ông Tuấn Anh cho biết thêm.
