Đề xuất thu hồi loại bỏ xe máy “hết đát”, tăng nhiều loại phí ôtô
Hà Nội đang tiến hành lấy ý kiến Dự thảo nghị quyết về tăng cường quản lý phương tiện giao thông nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường trên địa bàn TP.Hà Nội, giai đoạn 2017-2020 tầm nhìn 2030 trước khi trình HĐND thành phố thông qua tại kỳ họp thứ 4, khóa XV diễn ra vào đầu tháng 7.2017. Dự thảo đề cập khá chi tiết tới lộ trình hạn chế xe máy, ôtô tại Hà Nội và có nhiều điểm khác biệt với đề án từng được Sở GTVT xây dựng năm 2016. Đáng chú ý, dự thảo khẳng định “đối với xe ôtô không áp dụng biện pháp hành chính để hạn chế về số lượng phát triển” mà chỉ hạn chế xe taxi, xe hợp đồng đến 9 chỗ thông qua việc cấp quota và đấu giá số lượng taxi thay thế hằng năm.
Hà Nội đề xuất rà soát, thu hồi và loại bỏ đối với các phương tiện tự hoán cải, cũ nát, quá niên hạn sử dụng khi tham gia giao thông, áp dụng niên hạn sử dụng với ôtô, điều tra, rà soát, thống kê số lượng xe máy đã qua sử dụng (theo năm sản xuất) không đảm bảo chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường để đề xuất tiến hành thu hồi xử lý.
Với quyết tâm xử lý xe quá đát, Hà Nội đưa ra lộ trình từ năm 2017-2020 sẽ thống kê, phân loại theo khu vực (quận, huyện), niên hạn, chủng loại toàn bộ xe máy trên địa bàn thành phố; xác định vị trí bãi tập kết tiêu hủy xe máy khi tiến hành thu hồi phương tiện giao thông thải loại và tới năm 2030 ban hành cơ chế hỗ trợ khi thu hồi phương tiện.
Với ôtô, Hà Nội dự kiến ban hành quy định phải lắp đặt thiết bị trả phí tự động trên tất cả các ôtô, mỗi chủ phương tiện phải đăng ký tài khoản để phục vụ công tác thu phí phương tiện cơ giới vào một số khu vực trên địa bàn thành phố và quản lý phương tiện trên địa bàn thành phố và đề xuất mức phụ thu ô nhiễm môi trường theo mức khí thải khi lưu hành thông qua đăng kiểm phương tiện.
Chủ trương đúng, nhưng triển khai sẽ vướng nhiều
Đánh giá về đề xuất mới của Hà Nội, một số chuyên gia cho rằng chủ trương đưa ra không sai nhưng lộ trình triển khai và một số biện pháp còn “có vấn đề” và sẽ vướng nhiều khi tiến hành.
Ông Bùi Danh Liên - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội - cho rằng, các đề xuất Hà Nội đưa ra không mới vì “thế giới họ làm rồi” và chủ trương cũng phù hợp với quy luật phát triển. Tuy nhiên, nếu cùng một lúc thực hiện nhiều giải pháp, áp dụng thu nhiều loại phí trong hoàn cảnh điều kiện thu nhập người dân chưa cao có thể sẽ gây phản ứng nhiều chiều nên “có thể làm nhưng cần có lộ trình dài hơn”. Liên quan tới việc xử lý xe máy quá đát, ông Liên nhận định là cần thiết nhưng thực hiện “không dễ” vì lượng xe trôi nổi, tự chế còn nhiều trong khi chưa có luật về việc tịch thu tiêu huỷ. Bên cạnh đó, đây là “vấn đề phức tạp” và vượt quyền của Hà Nội đồng thời ảnh hưởng tới nhiều người dân nghèo, nên cần phải làm cho người dân “thông”, ủng hộ thì mới thực hiện được.
Cùng quan điểm, một chuyên gia khác cho rằng việc thu phí đường bộ đã phải bỏ vì không thực hiện được thì nay việc điều tra, thống kê rồi loại bỏ xe quá đát cũng sẽ không đơn giản. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng cảnh báo về nguy cơ “phí chồng phí” khi Hà Nội đề xuất phụ thu môi trường với ôtô vì các chủ xe đã phải gánh thuế, phí môi trường trong giá xăng và Bộ Tài chính cũng đang đề xuất nới khung thuế môi trường. “Đây là vấn đề phí chồng phí, nên cần cân nhắc hết sức thấu đáo, chứ không trăm thứ phí đổ đầu phương tiện sẽ gây phản ứng” - một chuyên gia giao thông khẳng định.
Như thu phí xe máy, thu về ở đâu, huỷ không huỷ được phải có luật xử lý đúng pháp luật, luật này Quốc hội thông qua, thẩm quyền của địa phương chỉ ở phân luồng xử lý vi phạm, tịch thu thì phải có quy định pháp luật, sớm quá nhiều loại thuế phí dồn gánh nặng cho người dân,
Liên quan tới vấn đề pháp lý quanh các đề xuất của Hà Nội, một quan chức của Cục Đăng kiểm cho Báo Lao Động biết, hiện mới có quy định về niên hạn của xe tải, xe khách chứ chưa có quy định về niên hạn xe ôtô dưới 9 chỗ và xe máy. Do đó, đề xuất của Hà Nội muốn thực hiện còn phải trải qua “hành trình rất dài”.
Theo quan chức này, muốn tiêu huỷ xe máy quá niên hạn thì phải thực hiện được đề án kiểm soát khí thải. Tuy nhiên, đề án kiểm soát khí thải dù đã nhận được quyết định phê duyệt số 909 của Thủ tướng Chính phủ vào tháng 6.2010 nhưng vẫn đang giậm chân tại chỗ do chưa chốt được lộ trình triển khai. Năm 2016, Bộ GTVT đưa ra lộ trình kiểm soát khí thải áp dụng đầu tiên với môtô trên 175cc nhưng chưa được thông qua. Còn liên quan tới mức phụ thu môi trường cho ôtô, vị cán bộ Cục Đăng kiểm cho biết, các trạm đăng kiểm ở Hà Nội có thể thu thêm nhưng để thu được sẽ phải có sự chấp thuận của Bộ GTVT, Bộ Tài chính và thậm chí là cả Chính phủ.
Lộ trình dừng hoạt động của xe máy tại Hà Nội
Từ 2017-2020: Điều tra rà soát thống kê số lượng xe máy đã qua sử dụng (theo năm sản xuất). Nghiên cứu, xây dựng quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn khí thải đối với xe máy nhằm kiểm soát số lượng xe máy hoạt động trên địa bàn thành phố; Từ 2017-2030: Thu hồi, tiêu hủy phương tiện xe máy cũ không đủ tiêu chuẩn; ban hành cơ chế hỗ trợ khi thu hồi phương tiện; Từ 2025-2029: Thí điểm dừng hoạt động của xe máy theo giờ, theo ngày tại một số tuyến trục chính, một số khu vực trung tâm của thành phố; Sau năm 2030: Dừng hoạt động của xe máy trên địa bàn các quận.
