Theo báo cáo kết quả tổng hợp, phân tích báo cáo tài chính năm 2020 của các doanh nghiệp FDI do Bộ Tài chính gửi Thủ tướng Chính phủ, trong tổng số 25.171 DN FDI đang đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam hiện có 10.125 DN sản xuất kinh doanh lãi, đạt 40,2%.
Đáng chú ý, số đơn vị có kết quả sản xuất kinh doanh năm 2020 báo lỗ lên tới 14.108 DN với khoảng 151.064 tỉ đồng, tương đương với 56% tổng số DN FDI đang đầu tư kinh doanh tại Việt Nam. Lũy kế đến hết năm 2020, có hơn 16.100 DN FDI báo lỗ, chiếm khoảng 64% DN khai báo. Tổng giá trị lỗ lũy kế của các DN FDI đến hết năm 2020 lên tới hơn 623.000 tỉ đồng, bằng 44% vốn đầu tư của các DN.
Đáng lưu ý, có những DN FDI được cho là kinh doanh thuận lợi vẫn báo lỗ. Một số DN FDI kinh doanh trong mảng viễn thông, phần mềm, được cho là hưởng lợi từ bối cảnh dịch COVID-19 cũng báo lỗ nặng. Đơn cử như Công ty Airpay và Công ty Shopee.
Hiện, Chính phủ đang giao Bộ KHĐT xây dựng bộ tiêu chí chọn lọc đầu tư FDI trong bối cảnh có tới quá nửa DN FDI đang đầu tư kinh doanh thua lỗ và một số vấn đề khác.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng việc chọn lọc đầu tư FDI cần làm sớm để khắc phục nghịch lý DN FDI vừa mở rộng đầu tư kinh doanh, vừa báo lỗ để trốn thuế cũng như khắc phục những hạn chế hiện tại. Theo các chuyên gia có hai trường hợp, thứ nhất là những DN FDI lỗ thật, trường hợp còn lại là những DN chuyển lãi thành lỗ, có hành vi chuyển giá thông qua hoạt động kinh doanh nội khối.
Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội DN FDI Nguyễn Văn Toàn, cần kiểm tra, giám sát nếu phát hiện sai phạm khai lỗ giả để trốn thuế cần xử lý nghiêm. Bên cạnh đó, cần giám sát chặt dự án đầu tư FDI có tiền sử nhiều lần báo lỗ. DN nào nhiều lần báo lỗ liên tục cần phải kiểm tra ngay. Không thể để tình trạng nhà đầu tư đến kinh doanh có lãi nhưng không chịu nộp thuế.
Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho biết, có nhiều bất thường bởi những DN FDI báo lỗ nhiều lần nhưng vẫn tăng vốn, mở rộng đầu tư, không riêng gì các DN công nghệ thông tin, các công ty thép mà các công ty đồ uống và nhiều lĩnh vực khác.
Một số chuyên gia khuyến nghị cần rà soát các DN FDI theo hướng phân loại, đánh giá tuân thủ pháp luật, nhất là bảo vệ môi trường và chống chuyển giá.
Trong tờ trình Thủ tướng về việc xây dựng bộ tiêu chí về thu hút đầu tư FDI có chọn lọc mới đây, Bộ KHĐT đã chỉ ra hàng loạt hạn chế. Theo đó, hiệu quả sử dụng đất của nhiều dự án FDI chưa cao. Các dự án đầu tư FDI hiện nay chủ yếu là dự án đầu tư quy mô nhỏ…
Tính đến cuối năm 2021, Việt Nam thu hút được 408 tỉ USD vốn đăng ký đầu tư FDI, đứng thứ 18 thế giới, thứ 2 khu vực Asean về thu hút FDI, sau Indonesia. Hiện tại, điều quan trọng không phải là thu hút được thêm nhiều vốn FDI, quan trọng là phải thu hút được vốn đầu tư FDI chất lượng cao.
Với nỗ lực của Chính phủ trong cải cách thể chế, hoàn thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cấp cơ sở hạ tầng, theo đánh giá của cộng đồng quốc tế, Việt Nam có những lợi thế trong thu hút FDI, bao gồm môi trường vĩ mô ổn định, nền kinh tế năng động, thị trường tiêu thụ ngày càng mở rộng với nguồn cung dồi dào, chính trị ổn định…
Để đạt được như kỳ vọng, việc xây dựng bộ tiêu chí chọn lọc đầu tư FDI sẽ phát huy mặt tích cực, hạn chế tiêu cực của đầu tư FDI. Bộ tiêu chí chọn lọc xây dựng theo hướng ưu tiên thu hút đầu tư theo cấp độ khác nhau, định hướng thu hút đầu tư FDI theo vùng, dựa trên thế mạnh các địa phương.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng nên thực hiện chính sách thu hút có chọn lọc, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn FDI, hướng tới các mục tiêu bổ sung nguồn vốn đầu tư phát triển, tiếp thu khoa học, kỹ thuật, công nghệ.
