Giải mã địa danh
Mấy anh “tay ngang”, hay giải thích các địa danh ở Khánh Hòa theo cách của mình, khách phương xa thoạt nghe, cũng dễ xuôi tai lắm. Ví dụ như chợ Đầm ở Nha Trang là do mấy bà đầm thời Pháp đặt tên (?!).
Thực ra chợ này được hình thành trên một đầm nước chứ chả có liên quan gì đến bà đầm ông Tây nào cả. Còn Hòn Tre thì được giải thích theo… ngữ âm học: Đây là Hòn Che, vì nó che chắn toàn bộ vịnh Nha Trang. Nhưng dân Nha Trang, âm ch được phát âm thành tr nên từ Hòn Che thành Hòn Tre!
Mới đầu tôi cũng tin vào lời giải thích ấy, song sau khi trú ngụ ở Nha Trang vài năm, tôi nghiệm ra rằng, người Nha Trang và Khánh Hòa, phát âm tr và ch rất rành mạch nên điều giải thích trên là không thuyết phục.
Nhà nghiên cứu văn hóa Quách Giao - con trai cả của cố thi sĩ Quách Tấn - nói rằng, Hòn Tre tức là hòn Đàm Mông, có nghĩa là “đứa trẻ nằm trên vịnh”. Vì vậy, nó còn có tên là Hòn Trẻ. Thời Pháp thuộc, tiếng Tây không có dấu nên khi ghi vào tài liệu lưu trữ đã mất dấu hỏi, chỉ còn Hòn Tre.
Tôi thắc mắc: “Nếu bỏ dấu thì mất luôn dấu huyền, tức thành Hon Tre chứ ạ?”. “Ồ, phần lớn các địa danh liên quan đến núi ở Khánh Hòa, đều được bắt đầu từ “hòn”, kể cả “bà” cũng phải gắn chữ “hòn” phía trước. Hòn Bà, nơi bác sĩ Yersin khám phá từ đầu thế kỷ trước là một ví dụ!”. Cũng là một cách giải thích “theo kiểu của mình” vậy.
Vùng đất Nam Trung Bộ, trong đó có Khánh Hòa luôn trầm tích trong lòng nó những vỉa tầng văn hóa khác nhau. Những cuộc soán ngôi của các vương triều và xác lập chủ quyền lãnh thổ giữa các dân tộc từ nhiều thế kỷ trước đã kéo theo nó những xô lệch về văn hóa gốc, trong đó có các địa danh. Vì vậy, Đàm Mông cũng có thể có họ hàng gì với tiếng Chăm chăng?
Mà thôi, lịch sử đã sắp đặt tên gọi cho hòn núi ấy tự bao đời nay rồi. Điều tôi muốn nói ở đây là, dãy núi lừng lững giữa biển trời như thách thức mọi bão tố và nắng nôi ấy, giờ đã có thêm một tên gọi mới: Hòn Ngọc.
Một thời Bãi Trũ - Vũng Me
Dân Nha Trang, nghe đến Bãi Trũ - Vũng Me, hẳn ai cũng biết nó nằm ở đâu dù chưa hẳn đã một lần đặt chân lên những nơi ấy. Đó là hai làng chài nằm lẩn khuất ở hai góc của Hòn Tre.
Ông Quách Giao nói Bãi Trũ là chỗ ngư dân ở đây phơi lưới trũ. Dân làng chài này rất nghèo, không mua sắm tàu lớn nên quanh quẩn đánh bắt gần bờ. Nghề lưới trũ, hay còn gọi là lưới vây, là phương tiện đánh bắt phổ biến của làng chài với khoảng 40 hộ dân này. Hễ phát hiện đàn cá nào lờn vờn gần bờ, dân làng lại dùng lưới trũ vây cá lại để bắt. Sau mỗi lần như thế, họ lại phơi lưới lên bãi cát của làng. Bãi Trũ có tên bắt nguồn từ công việc của dân làng chài là vậy.
Còn Vũng Me với khoảng 200 hộ dân cũng làm nghề đánh bắt ven bờ bằng nghề lưới trũ nhưng ở làng chài có cây me cổ thụ, gọi Vũng Me cho dễ định danh!
Chỉ cách Nha Trang 5km nhưng dân Bãi Trũ lẫn Vũng Me gần như sống biệt lập hoàn toàn với đất liền. Họ “nối mạng” với Nha Trang bằng các phương tiện cũ kỹ là những chiếc tàu đánh cá hết đát, vừa chạy cà rịch cà tang lại vừa nguy hiểm. Cho đến năm 2003, khi Hòn Ngọc xuất hiện, dân Bãi Trũ - Vũng Me đã có một cuộc dịch chuyển lịch sử, họ rời nơi góc bể chân mây heo hút ấy để vào hẳn Nha Trang định cư.
Đặt chân lên Hòn Ngọc
Còn nhớ, mùa hè năm 2002, tôi cùng một đồng nghiệp qua Hòn Tre có chút việc. Nhìn cảnh núi non khô khốc, bạn tôi cho rằng, đầu tư hàng trăm tỉ vào đây quả là một cuộc phiêu lưu…
Sau 15 năm đánh thức Hòn Tre, bây giờ Hòn Ngọc không phải e ngại một điều gì khi mang trên mình mỹ từ như vậy. Vẫn những dãy núi sừng sững giữa biển trời ấy, vẫn những bờ cát mịn màng và trong suốt ấy, song giờ đây, được bàn tay con người sắp đặt lại, tất cả đều mang một khuôn mặt mới: tươi tắn hơn, vạm vỡ hơn và cũng mê dụ hơn.
Hòn Ngọc bây giờ có cả một hệ thống khách sạn, khu nghỉ dưỡng bề thế, vừa hiện đại, tiện nghi đủ đầy lại vừa thơ mộng nhờ biết kết hợp hài hòa giữa bàn tay con người và những gì thiên nhiên ban tặng cho nơi đây.
Buổi trưa trời nắng như đổ lửa, bỗng dịu đi khi bất chợt nghe những âm thanh lảnh lót gọi bầy của đàn sáo chân vàng, nghe tiếng ríu rít của lũ sẻ đồng, tiếng gọi bạn tình của bầy cu ngói… Những âm thanh ấy như được quyện vào cây xanh giăng mắc bốn bề! Đất lành chim đậu - cổ nhân đã nói thế rồi.
Có người ra Hòn Ngọc là để chơi golf. Lại cũng có người ra ngoài ấy chỉ để nghe lòng mình lắng lại sau những ngày xô bồ nơi phố thị. Với tôi, ra Hòn Ngọc là để ngắm hoa. Hoa đâu nhiều thế, đẹp thế, lại giữa ngày hè. Nói như lớp trẻ bây giờ: Thật là vi diệu!
