Nhiều tỉnh chưa khoanh định và phê duyệt khu vực cấm hoạt động khoáng sản
KTNN xác định, đến hết năm 2021, còn 6/11 địa phương được kiểm toán chưa thực hiện khoanh định và phê duyệt khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản.
Có 8 địa phương đã phê duyệt trước thời điểm Luật Khoáng sản năm 2010 có hiệu lực, nhưng chưa làm thủ tục phê duyệt lại và nhiều địa phương chậm thực hiện công tác khoanh định và phê duyệt khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản.
Liên quan đến việc khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, KTNN cho rằng, tỉnh Bình Phước đã ban hành Quyết định nhưng không còn phù hợp và tỉnh đã ban hành bổ sung 5 Quyết định khoanh định khu vực không đấu giá, song không thể hiện rõ các tiêu chí của khu vực không đấu giá.
Tỉnh Phú Thọ chậm tham mưu trình UBND tỉnh phê duyệt khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản và tham mưu phê duyệt đưa vào khu vực không đấu giá mỏ cát chưa đảm bảo quy định.
Tỉnh Bình Định chưa tham mưu bổ sung điểm mỏ vào khu vực đấu giá; tỉnh Thừa Thiên - Huế có những bất cập trong tham mưu, phê duyệt khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản…
Nợ tiền ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường hơn 100 tỉ đồng
KTNN cho rằng, khi tính tiền hoàn trả chi phí sử dụng kết quả đánh giá tiềm năng khoáng sản, thăm dò khoáng sản do Nhà nước đã đầu tư, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản chưa thực hiện xử lý vi phạm khi các đơn vị tại nhiều địa phương thực hiện không đầy đủ việc nộp tiền hoàn trả chi phí.
Bộ Tài nguyên và Môi trường không ban hành các văn bản yêu cầu các tỉnh báo cáo kết quả hoàn trả chi phí để tổng hợp theo quy định thì 60/63 tỉnh cũng không gửi thông tin phê duyệt kết quả xác định chi phí hoàn trả đối với các giấy phép khai thác khoáng sản do tỉnh cấp.
Tại thời điểm 31.12.2021, các đơn vị tại nhiều địa phương còn nợ thuế Tài nguyên môi trường 98,52 tỉ đồng và phí Bảo vệ môi trường gần 56,67 tỉ đồng. Tổng số tiền ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường do 10 tỉnh chưa nộp tính đến 31.12.2021 gần 117,75 tỉ đồng.
Mặc dù vậy chưa có trường hợp tổ chức, cá nhân nào bị xử phạt khi không thực hiện ký quỹ hoặc ký quỹ không đầy đủ kinh phí cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định.
Về phía Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, KTNN cho rằng, cơ quan này cũng chưa ban hành quyết định xử phạt đối với các hành vi vi phạm thuộc trường hợp xử phạt cảnh cáo. Chưa xác định tiền tương đương với giá trị khoáng sản đã tiêu thụ cần phải tịch thu theo Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 138 ngày 26.2.2021.
Đến thời điểm kết thúc kiểm toán, các hành vi vi phạm của các đơn vị do đoàn thanh tra của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản phát hiện tại các tỉnh cũng vẫn chưa được xử lý.
Các cơ quan tham mưu chưa làm tròn trách nhiệm
Cũng trong khuôn khổ cuộc kiểm toán này, KTNN đã đánh giá về việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước tại các cơ quan tham mưu trên địa bàn các tỉnh trong việc quản lý tài nguyên khoáng sản.
Kết quả cho thấy, cơ quan tham mưu tại tỉnh Thái Nguyên chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong quá trình luân chuyển, đề xuất xử lý dẫn đến việc không ban hành quyết định xử phạt do hết thời hạn; chưa thực hiện đầy đủ các quy định của UBND tỉnh, cũng như chưa thực hiện đầy đủ chức năng tham mưu theo quy định.
Tại tỉnh Thừa Thiên - Huế, cơ quan tham mưu thực hiện nhiệm vụ “Tiếp nhận, chủ trì thẩm định hồ sơ, tổ chức tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, trình UBND tỉnh phê duyệt tiền cấp quyền khai thác khoáng sản của các doanh nghiệp theo thẩm quyền trong Khu kinh tế” khi chưa được UBND tỉnh giao nhiệm vụ.
Trong khi đó, tại tỉnh Bình Định, cơ quan tham mưu ban hành kế hoạch kiểm tra và thực hiện kế hoạch kiểm tra không phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và chưa kịp thời báo cáo UBND tỉnh để chỉ đạo đơn vị có thẩm quyền xử lý kịp thời các sai sót, tồn tại của các doanh nghiệp khai thác khoáng sản được phát hiện qua kiểm tra.
Cục Thuế tỉnh Bình Định đã ban hành quyết định gia hạn thời gian kiểm tra tại Quyết định số 942 ngày 25.6.2021 chậm 14 ngày so với quy định, quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với công ty khai thác khoáng sản nhưng không đúng mức phạt quy định.
Cục Thuế tỉnh Hà Giang không phát hiện ra sai sót của Hợp tác xã Sơn Hải đã thực hiện khai thác cát từ năm 2017 - lúc chưa được cấp phép - với sản lượng kê khai theo quyết toán phí Bảo vệ môi trường là 5.722m3 cát.
KTNN cũng cho biết, nhiều địa phương chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị trong quản lý tài nguyên khoáng sản, nhất là sự phối hợp giữa Cục Thuế và Sở Tài nguyên và Môi trường tại các tỉnh Thừa Thiên - Huế, Cao Bằng, Phú Thọ, Bình Định, Bình Phước, Hà Giang, Thái Bình.
Chính vì sự phối hợp thiếu chặt chẽ nên Tổng cục Địa chất và Khoáng sản không lập được báo cáo tình hình quản lý nhà nước về khoáng sản trên phạm vi cả nước theo đúng quy định. Do đó, KTNN yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường chấn chỉnh công tác này.
