Bộ Công Thương lựa chọn để doanh nghiệp tự định giá xăng
Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 95/2021 và Nghị định 83/2013 về kinh doanh xăng dầu được Bộ Công Thương đưa ra để xin ý kiến. Trong đó, Bộ này đưa ra 2 phương án điều hành giá xăng dầu. Một là vẫn điều hành giá xăng dầu như hiện nay, nhưng sửa công thức giá cơ sở theo hướng bổ sung một số chi phí thực tế phát sinh của doanh nghiệp...
Phương án 2 là Nhà nước chỉ công bố giá định hướng, doanh nghiệp sẽ tự xác định, đưa ra giá bán lẻ xăng dầu sau khi cộng chi phí kinh doanh thực tế.
Nêu quan điểm, Bộ Công Thương lựa chọn phương án 2, theo đó Nhà nước chỉ công bố giá định hướng (gồm các yếu tố giá thế giới, thuế, lợi nhuận định mức, mức trích lập Quỹ bình ổn giá), các chi phí khác do các doanh nghiệp tự xác định và chịu trách nhiệm trước các cơ quan kiểm toán.
Lý do lựa chọn phương án này, Bộ Công Thương cho rằng sẽ giúp đưa giá xăng dầu dần về thị trường, giảm dần sự can thiệp của Nhà nước. Đồng thời, bảo đảm phản ánh đủ chi phí thực tế phát sinh của các doanh nghiệp trong giá cơ sở xăng dầu, hài hòa lợi ích giữa các chủ thể, giúp duy trì nguồn cung xăng dầu cho thị trường.
Nhiều doanh nghiệp bày tỏ đồng tình với phương án 2 vì khi được tự quyết, thị trường xăng dầu sẽ cạnh tranh và minh bạch.
Chuyên gia kinh tế, TS Giang Chấn Tây - Giám đốc Công ty TNHH MTV Bội Ngọc (Trà Vinh) cho biết, phương án giao cho doanh nghiệp đầu mối tự tính giá bán lẻ là phù hợp với tình hiện nay. Bởi, tình hình thế giới hiện nay tiếp tục biến chuyển nhanh chóng ở từng khu vực và toàn cầu theo hướng đa cực, đa trung tâm, phức tạp, khó dự báo.
Do vậy, ngoài thiên tai ra, vấn đề địa chính trị cũng ảnh hưởng rất lớn đến thị trường xăng dầu. Chỉ cần một động thái nào đó gây ảnh hưởng nguồn cung, có thể làm cho giá xăng dầu thế giới biến động mạnh, tăng giảm bất thường kéo theo các chi phí dịch vụ đi kèm theo cũng tăng giảm bất thường.
Vì thế nếu để cho Liên bộ tính giá bán lẻ như vừa qua là không còn phù hợp, do không thể theo kịp các loại chi phí phát sinh biến đổi hàng ngày trong quá trình giao dịch mua bán xăng dầu.
Từ đó xảy ra việc xin cho điều chỉnh chi phí rất phiền phức, tốn thời gian, nhưng xin điều chỉnh xong rồi cũng vẫn tiếp tục lạc hậu do Bộ Tài chính không cập nhật kịp thời các chi phí phát sinh biến đổi liên tục, nên gây ra mâu thuẫn trong các mối quan hệ kinh tế có liên quan.
"Nếu để cho Liên bộ tính giá, Bộ Tài chính tính chi phí sẽ giống như một người đi chợ mua hàng nhưng người ở nhà quyết định giá, như vậy, không phù hợp với quy luật kinh tế.
Chính vì việc làm trái với quy luật kinh tế mà thời gian qua, thị trường xăng dầu có nhiều hệ luỵ, doanh nghiệp nhập hàng về bán ra lỗ nên không nhập hàng theo kế hoạch, nguồn cung bị đứt gãy", ông nói.
TS Giang Chấn Tây cũng bày tỏ e ngại việc doanh nghiệp đầu mối tính giá bán như thế nào cho sát giá thị trường. Bởi nếu tính không sát, không phù hợp với thực tiễn thì sẽ không còn lợi nhuận và dư địa để chia sẻ với doanh nghiệp bán lẻ.Vì vậy mà cần phải quy định mọi thứ thật rõ ràng.
Cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng
Trao đổi với Lao Động, ông Trần Văn Lâm - Ủy viên Ủy ban Tài chính ngân sách cũng phân tích, Nhà nước quản lý giá trong các trường hợp sau: Thứ nhất có yếu tố độc quyền, bởi nếu doanh nghiệp độc quyền sẽ làm sai lệch các yếu tố hình thành giá. Lĩnh vực, ngành nghề nào có yếu tố độc quyền thì nhà nước phải quản lý giá, thậm chí định giá.
Thứ hai, nhà nước quản lý giá trong các trường hợp, bối cảnh đặc thù như thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh…
"Hiện nay, Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nên những mặt hàng quan trọng thiết yếu như xăng dầu, điện cần sự tham gia quản lý của Nhà nước. Chỉ khi nào hoàn toàn tự do cạnh tranh, lúc bấy giờ để thị trường tự quyết định, định giá", đại biểu Quốc hội nói,
PGS. Đinh Trọng Thịnh - Giảng viên cao cấp Học viện Tài chính cho rằng, thời điểm này chưa thích hợp để Việt Nam "thả nổi" giá mặt hàng xăng dầu.
"Nhà nước vẫn phải khống chế, tức đưa ra giá trần để doanh nghiệp tự cạnh tranh chi phí để giảm giá bán ra, chưa thể hoàn toàn để thị trường quyết định do đây là mặt hàng chiến lược, trong danh mục bình ổn giá", ông nói.
