Hàng loạt bất cập về kinh doanh xăng dầu
Trao đổi với Lao Động, lãnh đạo Công ty CP Dầu khí Đông Phương - doanh nghiệp đầu mối vừa bị tước giấy phép kinh doanh xăng dầy cho rằng việc ra quyết định tước giấy phép kinh doanh xăng dầu của đoàn thanh tra "không thuyết phục".
Bởi, tại biên bản làm việc ngày 22.4 với đoàn kiểm tra Bộ Công Thương, ghi nhận công ty có 4 cửa hàng bán lẻ xăng dầu, đồng sở hữu 14 cửa hàng bán lẻ xăng dầu; có 34 hệ thống đại lý với 4 hợp đồng đại lý đang trong quá trình chuyển đổi.
"Đoàn kiểm tra đã chiếu theo quy định tại khoản 5, Điều 7, Nghị định 83 để kết luận chúng tôi không đáp ứng đủ điều kiện về hệ thống phân phối xăng dầu theo quy định.
Tuy nhiên, trên thực tế, trong quá trình kiểm tra, chúng tôi đã cung cấp giấy chứng nhận cửa hàng đủ điều kiện bán lẻ của 56 đại lý. Song, do cách hiểu của đoàn kiểm tra không đồng nhất, nên cho rằng không đủ con số 40 theo quy định", đại diện doanh nghiệp nói.
Cũng theo doanh nghiệp này, việc thu hồi giấy phép xuất nhập khẩu, hệ thống phân phối của công ty sẽ bị hụt nguồn cung khoảng 20.000m3 xăng dầu các loại; bị phạt hợp đồng đối với các lô hàng nguyên liệu dự kiến giao trong tháng 9 với số lượng 30,000 mts dầu DO có nguồn gốc từ Hàn Quốc.
Một doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu khác cũng cho biết, căn cứ quyết định xử phạt mà thanh tra Bộ Công Thương đưa ra chưa thực sự thuyết phục. Lý do, việc cơ quan thanh tra đưa ra hình phạt bổ sung bằng việc tước giấy phép là hình thức xử phạt rất nặng, chồng chéo từ những quy định về kinh doanh xăng dầu ở hai Nghị định 83 và Nghị định 95.
Cụ thể, Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu quy định thương nhân kinh doanh xuất nhập khẩu phải có hệ thống phân phối xăng dầu tối thiểu 10 cửa hàng bán lẻ thuộc sở hữu hoặc đồng sở hữu; tối thiểu 40 tổng đại lý, đại lý bán lẻ xăng dầu thuộc hệ thống phân phối của thương nhân.
Tuy nhiên, ngày 1.11.2021, Nghị định 95 được ban hành và sửa đổi khoản 5 Điều 7 Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu. Theo đó quy định thương nhân kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu phải có hệ thống phân phối xăng dầu: "Tối thiểu 10 cửa hàng bán lẻ thuộc sở hữu hoặc thuê với thời hạn thuê từ 5 năm trở lên, trong đó có ít nhất 5 cửa hàng thuộc sở hữu của doanh nghiệp; tối thiểu 40 tổng đại lý hoặc đại lý bán lẻ xăng dầu hoặc thương nhân nhận quyền bán lẻ xăng dầu thuộc hệ thống phân phối của thương nhân".
Theo một doanh nghiệp có đơn kiến nghị, nếu theo nghị định 83, các doanh nghiệp trên đều không đáp ứng được yêu cầu. Tuy nhiên, với quy định mới về kinh doanh xăng dầu, doanh nghiệp đáp ứng đầy đủ các tiêu chí về hệ thống phân phối, vì có trên 40 thương nhân nhận quyền bán lẻ xăng dầu. Quy định cũ đã được sửa đổi, nên việc "hồi tố" và xử phạt vi phạm, doanh nghiệp cho rằng bất hợp lý.
Làm gì để thị trường lành mạnh hơn
Ông Bùi Ngọc Bảo - Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (VINPA) cũng đã chỉ ra chính sự bất cập trong Nghị định 95/2021 khi giá xăng trong nước không bám kịp giá thế giới đã gây khó khăn cho các thương nhân kinh doanh xăng dầu trong việc đảm bảo nguồn; tạo ra tâm lý găm hàng, đầu cơ gây bất ổn cho thị trường.
Petrolimex một ông lớn chiếm thị phần lớn trên thị trường xăng dầu cũng cho rằng hoạt động kinh doanh xăng dầu của thương nhân đầu mối phát sinh lỗ lớn, không đảm bảo bù đắp được chi phí thực tế phát sinh, khi giá xăng dầu thế giới giảm sâu.
Vì vậy, trên thị trường đã xuất hiện tâm lý lo lắng của nhiều doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu và tổ chức kinh doanh có tính chất đối phó, cầm chừng để chờ thời điểm thuận lợi.
Thực tế, vừa qua, 25 doanh nghiệp, đại lý bán lẻ xăng dầu cũng đã cùng ký vào văn bản khẩn thiết gửi chính quyền sở tại và Bộ Công Thương - cơ quan quản lý Nhà nước về lĩnh vực xăng dầu để bày tỏ "nỗi xót xa" về những bất cập của đại lý bán lẻ trong kinh doanh xăng dầu ở thời điểm thực tại.
Trong đó, các doanh nghiệp đã dẫn chứng về sự điều hành bất cập, khi bối cảnh giá xăng dầu thế giới biến động mạnh với chiều hướng tăng cao suốt nhiều tháng qua khiến các doanh nghiệp, đại lý bán lẻ xăng dầu phải chịu lỗ liên tục do đầu mối, thương nhân phân phối chiết khấu mức hoa hồng rất thấp, không đủ chi phí vận tải, thuê nhân công;
Thậm chí, có thời điểm mức hoa hồng trên mỗi lít xăng dầu chỉ là "0 đồng" nhưng vẫn không được cấp đủ nguồn, không được đóng cửa. Khiến hệ quả là các đại lý "lỗ nặng, càng bán càng lỗ nhưng vẫn phải mở cửa…".
Từ thực tế đã nêu, nhiều ý kiến cũng cho rằng, thị trường xăng dầu như "mớ bòng bong" từ cơ chế điều hành, vận hành thị trường cho đến các quy định ngày càng bộc lộ sự chưa theo kịp với thực tiễn.
Vì vậy, cần thiết phải có một cuộc thanh lọc trong quản lý ngành xăng dầu, để đánh giá xem xét lại các quy định và cơ chế quản lý để thẳng thắn nhận diện bất cập, mới có thể giúp thị trường lành mạnh hơn.
