Từ tiên phong đầu tư…
Ngày 22.9.2006, Cty TNHH XD và SXVL XD Bình Minh (Cty Bình Minh) được UBND tỉnh Thanh Hoá chấp thuận chủ trương đầu tư nhà máy nước tại KKT Nghi Sơn và được BQL KKT Nghi Sơn cấp giấy chứng nhận đầu tư ngày 17.5.2007. Ngày 10.10.2007, tại QĐ số 1364/QĐ-TTg, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch KKT Nghi Sơn. Theo quy hoạch này, dự án nhà máy nước của Cty Bình Minh đảm bảo cung cấp nước cho khu vực Đông Nam KKT Nghi Sơn đến năm 2025 và cung cấp chủ yếu cho Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn. Yên tâm với quy hoạch này, Cty Bình Minh đã đầu tư gần 1.000 tỉ từ vốn tự có và vốn vay Ngân hàng NNPTNT. Đến nay, nhà máy đã hoàn thành dự án, nâng tổng công suất lên 90.000m3/ngày đêm.
Theo cam kết ban đầu của UBND tỉnh Thanh Hoá, tỉnh này sẽ đầu tư đường ống nước để đưa nước từ hồ Yên Mỹ về hồ Đồng Chùa, đảm bảo đủ nước thô cho Nhà máy nước Bình Minh chạy đủ công suất 90.000m3/ngày đêm. Tuy nhiên, ngay khi vừa vận hành, dự án đường ống hàng trăm tỉ này đã vỡ tan tành. Hàng chục tỉ khác từ ngân sách tiếp tục được đổ vào khắc phục nhưng cũng chỉ đảm bảo lượng nước thấp. Đến nay, trách nhiệm về việc để hàng trăm tỉ ngân sách tan tành theo đường ống vẫn chưa được làm rõ. Do nhu cầu nước, đặc biệt nước sạch cho dự án Lọc hoá dầu Nghi Sơn tăng cao, nhất là sau khi cam kết cấp chính phủ (GGU) được ký kết. Yêu cầu về một đường cung cấp nước thô đảm bảo 90.000m3/ngày đêm được đề ra cấp thiết. Tỉnh Thanh Hoá đã lên phương án vay của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) khoảng 1.100 tỉ đồng để thực hiện đường ống trên như từng cam kết. Tuy nhiên, việc vay vốn từ nguồn này có nhiều khó khăn từ vốn đối ứng, đặc biệt không thể đáp ứng tiến độ xây dựng khi đến năm 2016 vẫn không thể xúc tiến.
Khắc phục tình trạng trên, ngày 10.6.2016, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Quyết định số 1982/QĐ-UBND về việc chấp thuận chủ trương đầu tư nhà máy nước tại hồ Quế Sơn cho Liên doanh Cty Anh Phát - Sông Chu. Đổi lại, liên doanh này sẽ phải tự bỏ vốn khoảng 1.119 tỉ đồng xây dựng đường dẫn nước thô với công suất 90.000m3/ngày đêm từ hồ Sông Mực về hồ Yên Mỹ sau đó bơm về hồ Quế Sơn (60.000m3/ngày đêm) để phục vụ Nhà máy nước hồ Quế Sơn của liên doanh này và một nhánh vào hồ Đồng Chùa (30.000m3/ngày đêm) phục vụ Nhà máy nước Bình Minh. Liên doanh Anh Phát - Sông Chu tức tốc triển khai xây dựng Nhà máy nước Quế Sơn. Ngay từ khi đang xây dựng, UBND tỉnh Thanh Hoá, Ban quản lý KKT Nghi Sơn liên tục có các văn bản gửi Cty CP Lọc hoá dầu Nghi Sơn can thiệp đề nghị Cty này ký hợp đồng mua nước của Nhà máy nước Quế Sơn (của Anh Phát - Sông Chu).
Trong suốt quá trình này, Cty Bình Minh liên tục có phản ánh lên các cấp chính quyền đề nghị xem xét lại quy hoạch và thực hiện theo đúng cam kết. Theo Cty này, dự án Nhà máy nước hồ Quế Sơn vi phạm nghiêm trọng quy hoạch chung của Chính phủ, phá vỡ quy hoạch về cấp nước, uy hiếp trực tiếp đến sự sống còn của Nhà máy nước Bình Minh. Tuy nhiên, Nhà máy nước Quế Sơn vẫn được đẩy nhanh tiến độ và đã được hoàn thành.
… đến cái chết trước bình minh
Đúng như Cty Bình Minh và dư luận lo ngại, khi Nhà máy nước Quế Sơn đi vào hoạt động thì ngay lập tức đã ký hợp đồng cung cấp nước với Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn và đương nhiên hợp đồng cung cấp nước của Cty Bình Minh bị hủy, khiến cho hoạt động sản xuất bị đình trệ, công nhân không có việc làm, tình hình tài chính lâm vào khó khăn nghiêm trọng, đứng bên bờ vực phá sản.
Trong cuộc làm việc giữa ông Nguyễn Đình Xứng - Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá và các DN để tháo gỡ khó khăn, Cty Bình Minh tiếp tục đề nghị lãnh đạo tỉnh Thanh Hoá chỉ đạo các đơn vị có liên quan nhanh chóng tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho DN, xử lý nghiêm những sai phạm của các tổ chức, cá nhân khi để xảy ra tình trạng tranh chấp giữa Cty Bình Minh và Cty Anh Phát - Sông Chu trong việc cung cấp nước cho Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn.
“Cái chết trước bình minh” của Nhà máy nước Bình Minh cũng khiến Ngân hàng NNPTNT Chi nhánh Thanh Hoá đứng trước khó khăn khi hàng trăm tỉ được cho vay đầu tư dự án này. Ngân hàng này cũng đề xuất lãnh đạo tỉnh Thanh Hoá sớm có biện pháp “cứu” Nhà máy nước Bình Minh cũng là “cứu” ngân hàng.
Ông Nguyễn Đình Xứng đưa ra quan điểm, việc xây dựng thêm Nhà máy nước hồ Quế Sơn là cần thiết vì đảm bảo việc cung cấp đủ nước và dự phòng cho Lọc hoá dầu Nghi Sơn, đảm bảo thực hiện GGU, tránh rủi ro cho Lọc hoá dầu. Ông Xứng cũng khẳng định lãnh đạo tỉnh sẽ có biện pháp tháo gỡ khó khăn, nếu tỉnh không thực hiện được sẽ báo cáo Chính phủ giải quyết.
Mới đây nhất, ngày 11.1, ông Nguyễn Đình Xứng - Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá - đã chủ trì cuộc làm việc với Cty Anh Phát và Cty Bình Minh bàn cách tháo gỡ khó khăn. Kết quả, Cty Anh Phát sẽ cung cấp 50% thị phần nước sạch cho Lọc hoá dầu, còn lại 50% của Cty Bình Minh. Gần 1.000 tỉ và tương lai tránh phá sản của Cty Bình Minh đang phụ thuộc vào quyết định này có thành hiện thực hay không.
