Giảm tỷ lệ hút thuốc lá
Để giảm tỷ lệ hút thuốc lá, một trong những cách hiệu quả là tăng giá bán thuốc lá. Việc áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp, trong đó chú trọng tăng dần thành phần thuế tuyệt đối sẽ đảm bảo cho chính sách thuế TTĐB hiệu quả đối với mục tiêu tăng giá. Khi giá thuốc lá tăng sẽ góp phần định hướng giảm tiêu dùng sản phẩm thuốc lá.
Thuốc lá ngày càng tăng giá thông qua phương thức tăng thuế tuyệt đối cũng sẽ giúp hạn chế sự tiếp cận đối tượng hút thuốc mới là giới trẻ. Nếu đi theo hướng này, chính sách thuế sẽ giúp điều tiết hành vi tiêu dùng.
Nâng cao chất lượng sản phẩm
Theo các chuyên gia, phương pháp tính thuế theo thuế tỷ lệ tính trên giá xuất xưởng hiện nay có nhiều hạn chế, như tăng khoảng cách về giá giữa các dòng sản phẩm thuốc lá, không khuyến khích đầu tư và nâng cao chất lượng để giảm chi phí thuế, giảm giá bán, khó xác định giá thực của sản phẩm để tính thuế… Trong khi đó, phương pháp tính thuế tuyệt đối sẽ khuyến khích nhà sản xuất liên tục đầu tư, nâng cao chất lượng sản phẩm.
Chính vì vậy, phương thức áp dụng kết hợp giữa thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối (thuế hỗn hợp) đối với mặt hàng thuốc lá là hướng đi đúng đắn, đang nhận được sự đánh giá cao của các tổ chức quốc tế, đồng thuận cao trong xã hội cũng như phù hợp với xu hướng thế giới.
“Nhược điểm lớn nhất của hệ thống thuế tương đối là khó dự đoán nguồn thu ngân sách và gây khó khăn cho công tác quản lý khi thuốc lá lậu có nguy cơ gia tăng không thúc đẩy nhà sản xuất đầu tư, nâng cao chất lượng sản phẩm và giá thành vì gánh nặng thuế sẽ tăng theo hiệu ứng số nhân của cơ cấu thuế” - bà Đinh Thị Quỳnh Vân, Tổng giám đốc Công ty PwC Việt Nam nhận định.
Kiểm soát thuốc lá nhập lậu và tăng thu ngân sách
Nạn buôn lậu thuốc lá và thuốc lá giả vẫn diễn biến phức tạp trong những năm qua, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội. Theo TS Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế Trung ương, tăng thuế TTĐB là một công cụ, nhưng tăng thuế có thể tăng buôn lậu; tăng buôn lậu sẽ làm giảm sản xuất và tiêu dùng hợp pháp, từ đó giảm số thu thuế.
Cũng theo ông Cung, thống kê các năm qua cho thấy số lượng thuốc lá tiêu thụ về cơ bản không giảm, buôn lậu tăng, thu ngân sách về cơ bản không tăng nhưng lại tăng thất thu thuế; giảm doanh thu ngành sản xuất thuốc lá; thu hẹp sản xuất và cung ứng hợp pháp.
Ngoài ra, theo ông Cung, song song với việc áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp (tương đối và tuyệt đối) để định hướng thị trường, tăng chất lượng sản phẩm, Chính phủ cũng cần quyết liệt thúc đẩy các giải pháp phi thuế như tăng cường công tác chống buôn lậu, nhất là trên biên giới vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Giảm tác động tiêu cực đến xã hội
Theo các chuyên gia, việc tăng thuế cần thực hiện có lộ trình hợp lý phù hợp với bối cảnh kinh tế, xã hội để hỗ trợ tốt nhất cho các mục tiêu mà Chính phủ đề ra.
Nói về vấn đề này, tại hội thảo “Thuế tiêu thụ đặc biệt - Hài hòa giữa điều tiết nguồn thu ngân sách Nhà nước và phát triển sản xuất kinh doanh” hôm 4.7, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) cho rằng việc tăng thuế đối với mặt hàng thuốc lá nên có lộ trình để các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có thể điều chỉnh, sắp xếp bố trí hoạt động sản xuất kinh doanh, vừa đảm bảo vừa ổn định sản xuất, vừa đóng góp nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, vừa hạn chế thuốc lá lậu, tránh thất thu thuế, đồng thời góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Lộ trình này cần cân nhắc cả về thời gian và mức thuế điều tiết.
“Chúng tôi ủng hộ phương án tăng thuế theo lộ trình, theo đó, trong năm đầu tiên, bên cạnh thuế suất 75% bổ sung thêm thuế tuyệt đối ở mức 500 đồng/bao. Tiếp đến nâng dần theo lộ trình 500 đồng/bao mỗi năm” - bà Cúc phân tích.
