Sức cầu yếu
Tại một showroom ôtô ở Hà Nội, anh Nguyễn Việt Hùng - chủ đại lý - cho hay, thông thường mua sắm sẽ cao điểm vào cuối năm. Thế nhưng, cuối năm vừa rồi chứng kiến lượng hàng bán ra rất thấp.
"Từ khi kinh doanh ôtô, chưa bao giờ tôi thấy thị trường ảm đạm như vậy, doanh số giảm 50% so với cùng kỳ. Khi sản lượng thấp kéo theo tồn kho, chi phí tài chính tăng cao buộc các đại lý phải giảm giá, bán cắt lỗ, không có lợi nhuận, nguy cơ thua lỗ" - vị này than thở.
Theo anh Hùng, từ cuối năm 2022, room tín dụng siết chặt, lãi suất tăng, khách hàng mua xe phải trả lãi suất 12-15%/năm, lại thêm vướng mắc về thủ tục xét duyệt, làm cho tâm lý khách hàng thận trọng hơn.
Bên cạnh đó, người dân hiện nay thắt chặt hầu bao do những lo ngại về kinh tế ảm đạm, lãi suất tăng. Vì vậy, dù có tiền mặt nhưng người dân thường để làm việc khác hoặc gửi tiết kiệm cho yên tâm, khiến nhu cầu đổi xe mới, mua xe thu hẹp lại.
PGS-TS Phạm Thế Anh - chuyên gia kinh tế vĩ mô, Giảng viên Đại học Kinh tế Quốc dân - cho biết, hiện sức cầu Việt Nam đang yếu đi do thu nhập người dân sụt giảm, tăng trưởng kinh tế chậm lại, các thị trường tài sản Việt Nam (bất động sản, cổ phiếu, trái phiếu) có sự sụt giảm mạnh.
Với mặt bằng lãi suất ở mức cao như hiện nay, chi phí tiêu dùng đắt đỏ hơn và người dân có xu hướng tiết kiệm hơn. Trong năm qua, việc tăng trưởng tiền tệ rất thấp (3,9%), trong khi đó các năm trước tăng trưởng cung tiền rất cao, gần 15% (2019 - 2020) và gần 11% (2021).
"Yếu tố tiền tệ gây ra lạm phát sẽ giảm rất nhiều trong năm 2023. Lạm phát trong năm 2023 không phải vấn đề lớn. Từ tháng 2 trở đi sẽ chứng kiến xu hướng lạm phát giảm dần, sau đó chững lại quanh mức 3-3,5%. Tuy nhiên, áp lực nhất hiện giờ là lãi suất cho vay đang rất cao, cần có giải pháp để kìm cương lãi suất" - ông nói.
Cần giải pháp
TS Trương Văn Phước - Thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng - cho biết, các biến động về tỉ giá và lãi suất trên thị trường quốc tế bắt nguồn từ đứt gãy cung ứng sau COVID-19, xung đột quân sự Nga - Ukraine tạo ra các cú sốc về cấm vận, đưa giá năng lượng lên cao… buộc các ngân hàng trung ương phải thắt chặt tiền tệ.
Hiện đồng USD đã tăng lãi suất từ 0% lên 4,5% đưa tỉ giá USD tăng gần 20% so với các ngoại tệ chủ yếu, tạo dòng chảy ngoại tệ thu hút về Mỹ. Ở Việt Nam, lãi suất bình quân huy động và cho vay tăng gấp 1,5 đến 2,5 lần là khá cao.
Ông cho rằng, bài toán lạm phát không còn gay gắt lắm và đang từng bước lắng xuống. Lạm phát Việt Nam chịu tác động từ hai phía: bên ngoài là nhập khẩu lạm phát; bên trong là điều hành lưu thông hàng hóa - tiền tệ. Sức cầu của thế giới đang từng bước giảm xuống, với việc kiểm soát tỉ giá không làm VNĐ mất giá đột biến thì tác động bên ngoài đối với lạm phát của Việt Nam là không lớn.
Về tiền tệ, rõ ràng đây không là nguyên nhân của lạm phát trên thế giới hay tại Việt Nam, chỉ cần dòng vốn đi vào sản xuất, kinh doanh thực chất thì sẽ không gây lạm phát. "Tôi dự báo lạm phát Việt Nam quanh mức 4%, lãi suất có thể trở lại mức trước tháng 9.2022 và đồng Việt Nam mất giá quanh lạm phát" - ông nói.
Bên cạnh đó, TS Trương Văn Phước cũng cho rằng, Chính phủ đang tìm cách vực dậy thị trường vốn bằng cách chỉnh sửa thể chế, để khơi thông dòng vốn không từ hệ thống ngân hàng.
"Chính phủ đang tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư để thu hút vốn trực tiếp và gián tiếp từ bên ngoài vào. Cải cách thị trường tài chính là chủ đề nóng bỏng vài chục năm nay, nhưng tiếc là hiệu quả của quá trình cơ cấu này chậm và khá khiêm tốn" - ông cho hay.
