Theo tính toán của TS Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế, quy mô thị trường trái phiếu Việt Nam hiện tương đương khoảng 11% GDP. So với Trung Quốc chiếm khoảng 36%, Hàn Quốc khoảng 89%, Singapore 26% và Thái Lan 27%, tỉ trọng trái phiếu của Việt Nam đang hạn chế hơn.
Bên cạnh đó, quy mô dư nợ trái phiếu so với tài chính của Việt Nam chiếm khoảng 13%. Trong khi đó, ở Thái Lan là khoảng 27%, Philippines là 22%, Trung Quốc khoảng 25%.
"Rõ ràng chúng ta còn dư địa, có lẽ là tăng gấp đôi quy mô của thị trường này. Chiến lược tài chính của Bộ Tài chính có yêu cầu phát triển thị trường trái phiếu nói chung, bao gồm cả trái phiếu Chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp sẽ tương đương 47% GDP đến 2025. Tôi rất mong chúng ta sẽ phát triển theo hướng đó, nhưng quan trọng hơn chính là chất lượng của sản phẩm này" - ông Lực cho biết.
Do đó, TS Cấn Văn Lực đề xuất 5 giải pháp chính. Thứ nhất là rút ra bài học kinh nghiệm sâu sắc cho cả cơ quan chức năng, các bên tham gia thị trường và nhà đầu tư. Cần tiếp tục quan tâm hoàn thiện thể chế, chính sách. Trong đó Nghị định số 08/2023/NĐ-CP của Chính phủ chuẩn bị hết hiệu lực và sắp tới sẽ quay trở lại áp dụng Nghị định số 65/2022/NĐ-CP. 3 điều kiện, điều khoản hiện Nghị định 08 cho phép giãn, hoãn hiện sắp hết thời hạn áp dụng.
"Quay trở lại Nghị định 65 cần có lộ trình, cân đối để tiếp tục kiến tạo cho thị trường phát triển. Ví dụ Nghị định 08 sửa đổi 3 điều kiện, trong đó thời gian chào bán là không có vấn đề gì, vẫn 60 ngày. Nhưng quan trọng là nhà đầu tư chuyên nghiệp cân nhắc thời gian tới nên như thế nào.
Nếu muốn thị trường lành mạnh, người mua có kiến thức, kinh nghiệm thì sẽ áp dụng tiếp điều kiện, điều khoản của nhà đầu tư chuyên nghiệp theo Nghị định 65. Riêng về điểm này, xếp hạng tín nhiệm cho doanh nghiệp - đơn vị phát hành nên có lộ trình phù hợp hơn" - vị chuyên gia cho hay.
Giải pháp thứ hai là đa dạng hoá sản phẩm trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Thứ ba là đa dạng hoá cơ sở nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư chuyên nghiệp. Thứ tư là nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và dữ liệu. Đơn giản hoá quy trình thủ tục phát hành ra công chúng. Cuối cùng là tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, đặc biệt là nâng cao năng lực, công cụ cho đội ngũ này.
Chia sẻ cụ thể hơn về Nghị định 08 sắp hết thời hạn áp dụng, ông Phan Đức Hiếu - Đại biểu Quốc hội, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - nhấn mạnh cần rà soát ngay từ bây giờ, điều gì sẽ tiếp tục áp dụng và không áp dụng để quay lại Nghị định 65. Cần đảm bảo tạo thuận lợi cho thị trường phát triển trong năm 2024 là yếu tố quan trọng hàng đầu.
Ông Hiếu lấy ví dụ với những trái phiếu đã phát hành dựa trên chuẩn cũ của Nghị định 153, bây giờ nếu lại áp chuẩn mới vào thì ít nhiều về mặt lý thuyết sẽ có ảnh hưởng đến việc thanh khoản.
"Chúng ta xem xét Nghị định 08 trong bối cảnh phù hợp với thực tế Việt Nam, đồng thời cũng phải tính đến tương lai tăng trưởng sắp tới của thị trường trái phiếu bền vững, xanh, minh bạch và an toàn" - ông Hiếu nói.
