Cùng chung quan điểm, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, việc này có thể dẫn tới lạm quyền, lộ lọt thông tin khách hàng, thậm chí có thể dẫn tới bán thông tin khách hàng.
Không phù hợp, ảnh hưởng quyền lợi khách hàng
Dự thảo Luật Quản lý thuế đề cập ngân hàng thương mại định kỳ cung cấp thông tin tài khoản của người nộp thuế mở tại ngân hàng cho cơ quan quản lý thuế.
Ngân hàng thương mại có trách nhiệm cung cấp nội dung giao dịch qua tài khoản, số dư tài khoản của người nộp thuế trong thời hạn 10 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được yêu cầu cung cấp thông tin của cơ quan quản lý thuế; đồng thời khấu trừ, nộp thay nghĩa vụ thuế phải nộp theo quy định pháp luật về thuế của tổ chức, cá nhân ở nước ngoài có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử có phát sinh thu nhập từ Việt Nam theo hướng dẫn của Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam...
Phản hồi tại dự thảo quy định này, NHNN khẳng định: Quản lý thuế là chức năng của ngành thuế nên việc quy trách nhiệm cho NHTM là không phù hợp. Cụ thể, NHNN cho biết, việc quy định thêm trách nhiệm phối hợp trong quản lý thuế là không phù hợp với chức năng và các mục tiêu của NHNN. Qua rà soát kinh nghiệm quốc tế, NHNN chưa thấy có quốc gia nào có quy định tương tự đối với ngân hàng Trung ương.
Văn bản của NHNN nêu rõ: Việc phối hợp thu thuế, thu khác thuộc ngân sách nhà nước dựa trên cơ sở thỏa thuận giữa NHTM và cơ quan thuế. Trong quan hệ phối hợp thu này thì NHTM là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ liên quan tài khoản của cá nhân, tổ chức có nghĩa vụ nộp thuế. Theo đó, trách nhiệm phối hợp với cơ quan quản lý thuế, xử lý, đối soát dữ liệu, truyền nhận thông tin, hỗ trợ người nộp thuế… quy định tại khoản này phải do NHTM và cơ quan thuế thỏa thuận.
Về việc ngành thuế đề xuất NHTM tự động khấu trừ tiền trên tài khoản của khách hàng để nộp thuế mà không được sự đồng ý của khách hàng, NHNN cho biết, nếu làm điều này sẽ ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp về tài sản của tổ chức, cá nhân được Hiến pháp, pháp luật ghi nhận và không phù hợp với trách nhiệm bảo vệ quyền lợi khách hàng.
Lạm quyền
Cũng trong văn bản trả lời Bộ Tài chính, NHNN lưu ý: Pháp luật hiện hành quy định, NHTM chỉ được cung cấp thông tin theo yêu cầu bằng văn bản của cơ quan Nhà nước trong quá trình thanh tra, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án...
“Việc định kỳ cung cấp thông tin tài khoản, cung cấp thông tin của người nộp thuế quy định tại khoản này có phạm vi quá rộng và có thể dẫn tới việc lạm dụng quy định trong quá trình thực thi, đồng thời không phù hợp với yêu cầu về bảo mật thông tin quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều 14, Luật Các TCTD”, NHNN nêu rõ.
Trong khi đó, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM - cho rằng quy định trên là không hợp lý. Ông Châu nhấn mạnh, Luật các tổ chức tín dụng chỉ yêu cầu NH cung cấp những thông tin trên cho viện kiểm sát, tòa án, cơ quan công an đang điều tra vụ án. Thậm chí, NH có quyền từ chối yêu cầu cung cấp nếu chưa khởi tố vụ án.
“Do đó, trong một số trường hợp, việc cung cấp thông tin của người nộp thuế để phục vụ, bảo đảm thực hiện trách nhiệm của cá nhân, doanh nghiệp là hợp lý. Nhưng phải quy định rõ việc cơ quan thuế được yêu cầu NH cung cấp ở mức nào, nếu không sẽ dẫn đến sự lạm quyền và làm lộ thông tin của khách hàng.
Để tránh sự tùy tiện, trong các văn bản dưới luật nên quy định cụ thể những trường hợp phải cung cấp thông tin khi ngành thuế yêu cầu” - ông Châu nêu ý kiến. Cùng chung quan điểm, Luật sư Trương Thanh Đức - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty luật Basico - cho rằng, dự thảo cần nêu rõ ai được phép truy cập dữ liệu này, nếu không tình trạng bán thông tin khách hàng sẽ xảy ra.
Một trường hợp hiếm hoi ủng hộ đề xuất của ngành thuế, trao đổi với PV Lao Động, Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, việc này là cần thiết. Theo ông Long, cá nhân hay tổ chức trốn thuế thường mở ra nhiều tài khoản ngân hàng khác nhau tuy nhiên khi khai báo với ngành thuế chỉ có một tài khoản.
“Có thể tài khoản khai báo không còn tiền nhưng các tài khoản khác thì lại có rất nhiều. Vậy nên, muốn truy thu thuế hiệu quả, đấu tranh với việc trốn thuế thì ngành thuế phải biết rõ tất cả tài khoản ngân hàng” - Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long nói.
Chính phủ yêu cầu: Thông tin khách hàng của tổ chức tín dụng phải được giữ bí mật
Trong khi ngành thuế muốn ngân hàng thương mại cung cấp thông tin tài khoản khách hàng thì Chính phủ cũng mới ban hành Nghị định 117/2018/NĐ-CP về việc giữ bí mật, cung cấp thông tin khách hàng của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
Theo đó, về nguyên tắc giữ bí mật, cung cấp thông tin khách hàng, Nghị định nêu rõ: Thông tin khách hàng của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải được giữ bí mật và chỉ được cung cấp theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010, sửa đổi, bổ sung năm 2017, Nghị định này và pháp luật có liên quan.
Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không được cung cấp thông tin xác thực khách hàng khi truy cập các dịch vụ ngân hàng bao gồm mã khóa bí mật, dữ liệu sinh trắc học, mật khẩu truy cập của khách hàng, thông tin xác thực khách hàng khác cho bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào, trừ trường hợp được sự chấp thuận của khách hàng đó bằng văn bản hoặc bằng hình thức khác theo thỏa thuận với khách hàng đó.
Cơ quan nhà nước, tổ chức khác, cá nhân chỉ được yêu cầu tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cung cấp thông tin khách hàng theo đúng mục đích, nội dung, phạm vi, thẩm quyền theo quy định của pháp luật hoặc khi được sự chấp thuận của khách hàng và phải chịu trách nhiệm về việc yêu cầu cung cấp thông tin khách hàng.
Cơ quan nhà nước, tổ chức khác, cá nhân phải giữ bí mật thông tin khách hàng, sử dụng thông tin khách hàng đúng mục đích khi yêu cầu cung cấp thông tin và không được cung cấp cho bên thứ ba mà không có sự chấp thuận của khách hàng, trừ trường hợp cung cấp theo quy định của pháp luật.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân phải lưu trữ, bảo quản theo quy định của pháp luật về lưu trữ, bảo quản hồ sơ, tài liệu đối với thông tin khách hàng, hồ sơ yêu cầu cung cấp thông tin khách hàng, việc giao nhận thông tin khách hàng.
Nghị định có hiệu lực thi hành từ 1.11.2018. L.A
