Phục hồi chậm
Tính từ tháng 2 - 5 năm 2020, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam đã giảm khai thác 2.886 chuyến tàu so với cùng kỳ; sau khi gỡ bỏ lệnh giãn cách xã hội nhưng chưa công bố hết dịch thì tỉ lệ chiếm chỗ trên các đoàn tàu 6 tháng đầu năm cũng chỉ đạt trên dưới 56%.
Hoạt động đi lại của hành khách bằng tàu hỏa phục hồi chậm, chiến dịch vận tải Hè là đợt vận chuyển cao điểm của ngành đường sắt năm nay cũng bị thiệt hại nặng do việc học sinh, sinh viên đẩy lùi kỳ nghỉ Hè vào trùng thời gian bắt đầu mùa mưa bão ảnh hưởng đến nhu cầu du lịch, thăm thân nhân của khách hàng.
Việc bùng phát dịch COVID-19, đợt 2 (từ ngày 23.7.2020) ở Đà Nẵng đã phá vỡ toàn bộ kế hoạch chạy tàu cùng các nỗ lực tăng sản lượng và doanh thu từ vận tải hành khách của Tổng Cty. Các sản phẩm vận tải kích cầu du lịch mùa Hè đều bị hủy bỏ, hành khách đồng loạt trả vé, hủy tour du lịch đã đặt.
Chỉ trong 18 ngày kể từ ngày dịch COVID-19 đợt 2 (từ ngày 23.7 - 9.8.2020) số lượng vé trả lại tương ứng với 34,4 tỉ đồng, doanh thu vận tải hành khách giảm dần hằng ngày.
Một số địa phương có dịch như Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Hải Dương đã yêu cầu Tổng công ty dừng đón trả khách tại các ga có lượng hành khách lớn trên địa bàn để thực hiện cách ly xã hội. Tổng Cty đã phải cắt giảm 6/10 đoàn tàu tuyến Hà Nội - thành phố Hồ Chí Minh, đây là những đôi tàu mang lại doanh thu cao của Tổng công ty. Các đoàn tàu địa phương khác cũng phải cắt giảm và chỉ tổ chức chạy tàu vào các ngày cuối tuần và một số tuyến phải dừng chạy tàu. Với dự kiến kết quả sản xuất kinh doanh năm 2020 bị lỗ trên 1.200 tỉ đồng.
Hiện tại trung bình một tháng, Công ty Mẹ - Tổng Công ty ĐSVN bị hụt dòng tiền xấp xỉ 100 tỉ đồng. Dự tính tổng thâm hụt dòng tiền của ĐSVN cả năm sẽ vào 2020 khoảng 1.000 tỉ đồng. Tổng kinh phí đầu tư đầu tư mới năm 2020 là 6,3 tỉ đồng gồm 20 dự án giảm hơn 53,3 tỉ đồng so với kế hoạch ban đầu.
2.698 người lao động tạm hoãn hợp đồng, nghỉ không lương
Theo báo cáo của Tổng Cy Đường sắt Việt Nam, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, người lao động không có việc làm, các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đường sắt đã phải cho người lao động nghỉ tạm hoãn Hợp đồng lao động, nghỉ không hưởng lương, nghỉ luân phiên.
Trong Quý II/2020 số lao động tạm hoãn Hợp đồng lao động, nghỉ không hưởng lương là 2.698 người, số lao động còn lại nghỉ luân phiên không hưởng lương từ 5 ngày đến 13 ngày/tháng, chiếm 90% số lao động. Để giữ chân người lao động chờ việc đến khi sản xuất kinh doanh phục hồi, doanh nghiệp vận tải đường sắt buộc phải hỗ trợ cho người lao động không có việc làm (tạm hoãn hợp đồng lao động, nghỉ không hưởng lương) 1.500.000 đồng/người/tháng làm tăng chi phí/đơn vị sản phẩm vận tải khiến doanh nghiệp càng thua lỗ.
Hội đồng thành viên Tổng Cty ĐSVN quyết định mức tiền lương bình quân của người lao động năm 2020 giữ bằng mức tiền lương bình quân năm 2019 là 8.2 triệu đồng/người/tháng và kiến nghị các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền xem xét quyết định.
Kiến nghị gỡ khó cho đường sắt
Ông Vũ Anh Minh - Chủ tịch Hội đồng thành viên VNR cho rằng, những khó khăn nội tại, tồn tại trong nhiều năm, cộng thêm ảnh hưởng của dịch Covid-19 bùng phát trong năm 2020 làm cho ngành đường sắt đang trải qua giai đoạn thử thách lớn trong lịch sử hơn 100 năm hình thành và phát triển.
Ông Đặng Sỹ Mạnh - Tổng Giám đốc VNR cho biết, đặc thù hoạt động của VNR ngoài kinh doanh vân tải còn có thực hiện nhiệm vụ chính trị. Do đó để khắc phục ảnh hưởng của dịch Covid-19, Tổng công ty đang đề nghị Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp báo cáo Thủ tướng, có ý kiến đối với Bộ GTVT và các cơ quan có thẩm quyền xem xét các biện pháp hỗ trợ cũng như miễn, giảm thuế, phí đối với các ngành nghề kinh doanh của Tổng công ty doanh nghiệp vận tải đường sắt giảm áp lực chi phí, sớm khôi phục sản xuất kinh doanh năm 2020. Đó là, miễn, giảm khoản phí sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt 8% trên doanh thu vận tải; miễn trích nộp Ngân sách Nhà nước 20% tiền thu cho thuê sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia do Nhà nước đầu tư; miễn, giảm, giãn thời gian thu tiền thuê sử dụng đất cho các doanh nghiệp vận tải đường sắt; giãn tiến độ trả nợ, giảm lãi suất vay của các ngân hàng cho các dự án đầu tư của các Công ty vận tải đường sắt nhằm giảm áp lực trả nợ gốc và lãi vay trong giai đoạn khó khăn này.
Mới đây tại buổi làm việc của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp với Tổng công ty Đường sắt, Chủ tịch Nguyễn Hoàng Anh khẳng định, những khó khăn của VNR xuất phát từ những tồn tại, bất cập trong cơ chế chính sách và quy định của pháp luật chứ không phải vấn đề liên quan tới công tác phối hợp giữa Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Bộ Giao thông vận tải và Tổng công ty. Tới thời điểm này, bằng sự nỗ lực phối hợp giữa 2 cơ quan quản lý nhà nước và VNR, những vướng mắc này đã cơ bản được tháo gỡ.
Chỉ ra thực tại doanh nghiệp vẫn tư duy quản trị vẫn theo lề lối cũ, chưa thích ứng với đặc điểm của nền kinh tế hiện nay, người đứng đầu Ủy ban QLVNN cho rằng Tổng công ty đường sắt cần cùng với các doanh nghiệp vận tải hàng hải, hàng không, đường bộ cần có sự phối hợp, hợp tác xây dựng chiến lược phát triển lĩnh vực chung, tạo thành hệ thống vận tải đa phương thức, đóng góp quan trọng vào hoạt động thương mại và sản xuất cũng như nền kinh tế quốc dân; giảm chi phí logistics, từ đó dẫn tới giảm chi phí hàng hóa và sản xuất; mở rộng mạng lưới vận tải và đạt được hiệu quả kinh tế cao do khi sử dụng các phương thức vận tải có khả năng chuyên chở khối lượng hàng hóa lớn.
Về các đề xuất của VNR, Ủy ban đã dự thảo văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ, đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tài chính nghiên cứu, tổng hợp, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tháo gỡ khó khăn cho Tổng công ty đối với 3 nội dung: Miễn, giảm khoản phí sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt 8% trên doanh thu vận tải cho năm 2020; Miễn trích nộp Ngân sách Nhà nước 20% tiền thu cho thuê sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia do Nhà nước đầu tư cho năm 2020; Đánh giá, xem xét việc lùi thời gian thực hiện Nghị định 65/2018/NĐ-CP ngày 12.5.2018 của Chính phủ về niên hạn sử dụng đầu máy, toa xe.
