Ngân hàng Chính sách xã hội được thành lập theo Quyết định số 131/2002/QĐ-TTg ngày 4.10.2002 của Thủ tướng Chính phủ để thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác.
Theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11.01.2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, Ngân hàng Chính sách Xã hội đã được cấp tối đa 5.000 tỉ đồng, bao gồm cấp bù lãi suất và phí quản lý 2.000 tỉ đồng để thực hiện chính sách cho vay ưu đãi thuộc chương trình; hỗ trợ tối đa 3.000 tỉ đồng cho đối tượng vay vốn theo các chương trình tín dụng chính sách có lãi suất cho vay hiện hành trên 6%/năm.
Tuy nhiên, tại Báo cáo số 1247/BC-KTNN của Kiểm toán Nhà nước về Tổng hợp kết quả kiểm toán tổ chức thực hiện Chương trình phục hồi phát triển Kinh tế - Xã hội mới đây, đơn vị này đã chỉ ra loạt thiếu sót trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 43/2022/QH15.
Cụ thể, theo Kiểm toán Nhà nước, kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất 2% đối với các khoản vay có lãi suất cho vay trên 6%/năm, tính đến ngày tháng 8.2023, Ngân hàng Chính sách Xã hội đã thực hiện hỗ trợ 2.390 tỉ đồng trên tổng số 3.000 tỉ đồng, tương ứng đạt 79,6%. Đối với việc cấp bù lãi suất và phí quản lý, theo báo cáo của Ngân hàng Chính sách Xã hội không phát sinh.
Qua kiểm toán cho thấy, có 122 trường hợp khách hàng vay vốn tại 7 chi nhánh là người dân tộc thiểu số sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn áp dụng sai lãi suất cho vay là 7,92%/năm thay vì 3,96%/năm.
Khi thực hiện điều chỉnh lại lãi suất, các khoản vay này không đủ điều kiện được hỗ trợ lãi suất, tổng số tiền hỗ trợ lãi suất đã hỗ trợ cho khách hàng phải thu hồi là 83,9 triệu đồng.
Đồng thời, Kiểm toán nhà nước chỉ ra rằng, còn tồn tại trường hợp cho vay giải quyết việc làm có đối tượng không phù hợp, cho vay chồng chéo, thiếu chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn phải thực hiện thu hồi nợ trước hạn và phải thu hồi số tiền hỗ trợ lãi suất năm 2022 là 119,9 triệu đồng.
Bên cạnh đó, việc phân loại khoản vay được hỗ trợ lãi suất được thực hiện thủ công, dẫn đến có 78 khoản vay bị phân loại chậm hoặc chưa phân loại là khoản vay được hỗ trợ lãi suất dẫn đến chưa hỗ trợ lãi suất đầy đủ cho khách hàng trong năm 2022, số tiền hỗ trợ lãi suất thiếu cho khách hàng là 12,2 triệu đồng.
Có 346 trường hợp đủ điều kiện nhưng chưa được hỗ trợ lãi suất đến thời điểm tháng 6 năm 2023, Ngân hàng Chính sách Xã hội đã thực hiện hỗ trợ lãi suất bổ sung 122 trường hợp, còn 224 trường hợp đang tiếp tục rà soát với tổng dư nợ là 12,4 tỉ đồng.
Trên sao kê các khoản vay được hỗ trợ lãi suất không thể hiện ngày khoản vay được phân loại là khoản vay được hỗ trợ lãi suất và ngày theo lịch trả nợ của khách hàng hoặc khi khách hàng vay vốn trả nợ, điều này sẽ dẫn đến việc rà soát, tính toán hỗ trợ lãi suất của Ngân hàng Chính sách Xã hội không thực hiện được một cách tổng thể trên hệ thống mà phải rà soát trên cơ sở từng hồ sơ cho vay cụ thể dẫn đến công tác kiểm tra, kiểm soát gặp nhiều khó khăn.
Tuy nhiên, Kiểm toán Nhà nước thông tin, đến thời điểm tháng 6.2023, Ngân hàng Chính sách Xã hội đã xây dựng được tiện ích để rà soát, khắc phục các trường hợp có ngày đăng ký hỗ trợ lãi suất khác ngày giải ngân trên hệ thống.
