Sẽ sửa để phù hợp với thực tế
Nghị định số 181/2013/NĐ-CP ngày 14.11.2013 của Chính phủ quy định chi tiết Luật Quảng cáo có quy định tại Điều 13, Điều 14: Quy định các tổ chức, doanh nghiệp muốn quảng cáo trên các nền tảng xuyên biên giới phải thông qua người kinh doanh dịch vụ quảng cáo (Khoản 2 Điều 13) và Quy định trước khi quảng cáo 15 ngày, tổ chức, cá nhân nước ngoài cung cấp dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới phải thông báo bằng văn bản cho Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch thông tin của người kinh doanh dịch vụ quảng cáo Việt Nam (Khoản 2 Điều 14).
Theo Bộ TTTT các quy định này sau 7 năm thực hiện đã không khả thi và phù hợp với thực tế. Lý do, đây là các quy định mà Đại Sứ quán Mỹ, Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN nhiều lần đề nghị Chính phủ Việt Nam xem xét, bãi bỏ vì không khả thi và gây khó khăn cho doanh nghiệp thành viên, cụ thể như Google, Facebook...
Các quy định này đã có hiệu lực từ năm 2013, doanh thu quảng cáo xuyên biên giới tại Việt Nam qua Google và Facebook trong 5 năm qua tăng gần 5 lần. Tuy nhiên, qua rà soát cho thấy chưa tổ chức, cá nhân nước ngoài nào khi cung cấp dịch vụ quảng cáo tại Việt Nam thực hiện quy định “thông báo bằng văn bản cho Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch trước khi quảng cáo 15 ngày”.
Thực tế quy định này không khả thi vì mỗi ngày, Google, Facebook ký hợp đồng và thực hiện hàng nghìn sản phẩm quảng cáo xuyên biên giới tại Việt Nam. Trong khi đó, quy định về quảng cáo trên mạng trên trang thông tin điện tử, báo điện tử trong nước cũng không yêu cầu người kinh doanh dịch vụ quảng cáo phải thông báo cho cơ quan quản lý có thẩm quyền. Như vậy, khó có cơ sở để yêu cầu tổ chức, cá nhân nước ngoài cung cấp dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới vào Việt Nam thực hiện quy định này vì bị cho là đang phân biệt đối xử, cũng như không khả thi trong tổ chức, thực hiện.
Quy định còn chồng chéo
Được biết, hiện nay chỉ khoảng 45% doanh thu quảng cáo trên Google và khoảng 30% trên Facebook là thông qua doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ quảng cáo Việt Nam.
Còn lại phần nhiều người quảng cáo sẽ ký hợp đồng trực tiếp với Google (55%) và Facebook (70%). Việc ký hợp đồng quảng cáo thông qua người kinh doanh dịch vụ quảng cáo xuất phát từ nhu cầu của người quảng cáo, đặc biệt là các thương hiệu, nhãn hàng lớn muốn đảm bảo an toàn thương hiệu, hoàn toàn không phải là do các tổ chức, cá nhân nước ngoài cung cấp dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới tự nguyện, thực hiện quy định tại Nghị định 181/2013/NĐ-CP.
Kể cả khi thông qua các đại lý quảng cáo thì vẫn tồn tại nhiều vi phạm về quảng cáo vì đại lý quảng cáo cũng không thể kiểm soát vị trí đặt/gắn sản phẩm quảng cáo nên dẫn đến tình trạng phổ biến là nhiều thương hiệu nổi tiếng bị gắn vào các video có nội dung xấu độc, vi phạm pháp luật Việt Nam, thậm chí là chống phá Đảng và Nhà nước trên YouTube, ảnh hưởng đến an toàn và uy tín các thương hiệu, khiến một số thương hiệu, sản phẩm quảng cáo vô tình hỗ trợ kinh phí thông qua việc trả tiền quảng cáo. Như vậy, về hiệu quả quản lý Nhà nước, quy định này không phải là quy định cần và đủ để bảo đảm hoạt động quảng cáo xuyên biên giới tuân thủ luật pháp Việt Nam, đặc biệt đối với nội dung quảng cáo.
Bộ TTTT cho rằng, Nghị định 181/2013/NĐ-CP còn thiếu quy định về trách nhiệm cụ thể của các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc kiểm soát sản phẩm quảng cáo xuyên biên giới. Việc phân công trách nhiệm quản lý nhà nước về quảng cáo xuyên biên giới chưa rõ ràng, chồng chéo. Cụ thể tại Điều 27 Nghị định 181/2013/NĐ-CP, Bộ Thông tin và Truyền thông được phân công quản lý quảng cáo trực tuyến nhưng Điều 14 Nghị định 181/2013/NĐ-CP lại giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quản lý các tổ chức, cá nhân nước ngoài quảng cáo xuyên biên giới dẫn đến việc xây dựng và thực thi chính sách quản lý về quảng cáo xuyên biên giới không thống nhất, đồng bộ, hiệu quả chưa cao.
Nghị định 181/2013/NĐ-CP cũng chưa có quy định trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới trong việc kiểm duyệt nội dung sản phẩm quảng cáo và vị trí đặt sản phẩm quảng cáo, trong khi đây lại là chủ thể quyết định việc đăng phát hay gỡ bỏ sản phẩm quảng cáo.
Ngoài ra, cần bổ sung trách nhiệm của người phát hành quảng cáo (trang tin điện tử, báo điện tử, mạng xã hội, ứng dụng...) phải có khả năng kiểm soát, ngăn chặn, gỡ bỏ các sản phẩm quảng cáo đăng phát trên nền tảng của mình.
Vá lỗ hổng, ngăn chặn quảng cáo xấu độc trên Google, Facebook
Tại Nghị định bổ sung, sửa đổi Nghị định 181/2013/NĐ-CP mà Bộ TTTT đang lấy ý kiến, bộ đề xuất bỏ quy định các tổ chức, doanh nghiệp muốn quảng cáo trên các nền tảng xuyên biên giới phải thông qua người kinh doanh dịch vụ quảng cáo; bỏ quy định trước khi quảng cáo 15 ngày, tổ chức, cá nhân nước ngoài cung cấp dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới phải thông báo bằng văn bản cho cơ quan quản lý có thẩm quyền thông tin của người kinh doanh dịch vụ quảng cáo Việt Nam.
Đồng thời dự thảo đề xuất bổ sung trách nhiệm của tổ chức, cá nhân nước ngoài cung cấp dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới và điều chỉnh đầu mối cơ quan quản lý Nhà nước về quảng cáo xuyên biên giới để đảm bảo thống nhất.
Cụ thể: Thông báo thông tin liên hệ với Bộ Thông tin và Truyền thông; Chủ động rà soát, kiểm tra sản phẩm quảng cáo không vi phạm quy định tại Điều 8 Luật Quảng cáo và không đặt sản phẩm quảng cáo vào các vị trí có nội dung vi phạm quy định tại Khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng; Thực hiện việc ngăn chặn, gỡ bỏ xử lý thông tin vi phạm theo yêu cầu của Bộ Thông tin và Truyền thông và các cơ quan chức năng có thẩm quyền; Có giải pháp bảo đảm người phát hành quảng cáo ở Việt Nam có khả năng kiểm soát, phát hiện và loại bỏ các sản phẩm quảng cáo xuyên biên giới vi phạm quy định pháp luật Việt Nam về quảng cáo.
Ngoài ra, để ngăn chặn những quảng cáo có nội dung xấu, độc, Bộ TTTT đề xuất trách nhiệm của người kinh doanh dịch vụ quảng cáo khi thực hiện quảng cáo trên nền tảng xuyên biên giới phải có trách nhiệm kiểm tra nội dung sản phẩm quảng cáo, bảo đảm không vi phạm quy định tại Điều 8 Luật Quảng cáo và yêu cầu không đăng phát quảng cáo ở vị trí có nội dung vi phạm quy định tại Khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng; thực hiện việc đóng thuế theo quy định.
Đối với người phát hành quảng cáo tại Việt Nam (trang thông tin điện tử, báo điện tử, mạng xã hội, ứng dụng...) phải bảo đảm có khả năng kiểm soát để phát hiện, loại bỏ các sản phẩm quảng cáo vi phạm quy định pháp luật về quảng cáo được cung cấp từ dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới; Không đăng, phát sản phẩm quảng cáo của các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới đã được cơ quan chức năng có thẩm quyền thông báo vi phạm pháp luật Việt Nam bằng văn bản.
Nếu dự thảo được thông qua, trách nhiệm của các bên được quy định rõ chắc chắn các nội dung xấu độc (trong đó có nội dung chống phá Đảng, Nhà nước) sẽ được ngăn chặn và có chế tài xử lý nghiêm, tạo môi trường lành mạnh hơn với các nền tảng như: YouTube, Google, Facebook…
Trách nhiệm của Người quảng cáo
Dự thảo quy định trách nhiệm của người quảng cáo: Không đăng, phát sản phẩm quảng cáo trên các nền tảng quảng cáo vi phạm pháp luật Việt Nam; Chịu trách nhiệm về sản phẩm quảng cáo khi trực tiếp ký kết quảng cáo với tổ chức, cá nhân nước ngoài cung cấp dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới tại Việt Nam; Có quyền yêu cầu doanh nghiệp cung cấp dịch quảng cáo loại bỏ các sản phẩm quảng cáo bị gắn vào các nội dung vi phạm pháp luật Việt Nam.
* Hiện Tổng cục Thuế cũng đang đẩy mạnh quản lý thu thuế từ hoạt động kinh doanh qua mạng, đặc biệt là từ Google, Facebook, Zalo. Hồi cuối năm 2019, tại Hội nghị đối thoại chính sách, thủ tục hành chính thuế, hải quan với doanh nghiệp Hàn Quốc, đại diện Công ty JOBPRO cho biết, doanh nghiệp thực hiện quảng cáo trên Google – doanh nghiệp toàn cầu. Theo đó, hàng tháng doanh nghiệp phải trả chi phí cho Google nhưng không nhận được hóa đơn GTGT.
Trả lời vướng mắc, đại diện Tổng cục Thuế cho biết, về hóa đơn, đối với Google, doanh nghiệp kinh doanh toàn cầu do không thành lập tại Việt Nam theo pháp luật Việt Nam và không có cơ sở thường trú tại Việt Nam nên không sử dụng hóa đơn GTGT. Về nghĩa vụ thuế, cơ quan thuế đã thực hiện thu thuế đối với Google do có hoạt động cung cấp dịch vụ thông tin, quảng cáo trên mạng… cho các tổ chức, cá nhân trên lãnh thổ Việt Nam...
