Các bộ, ngành đang nỗ lực để câu lưu các lô hàng
Trao đổi với PV Lao Động, ông Trần Hữu Hậu – Phó Tổng Thư ký Hiệp hội điều Việt Nam (VINACAS), hiện tại Cảnh sát Kinh tế - Tài chính (Cảnh sát Kinh Tài) của Italia đã hỗ trợ Việt Nam, can thiệp để các hãng tàu tạm thời giữ lại, chưa giao 16 container nhân hạt điều xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam cho người mua ở phía Italia. Tuy nhiên, đây chỉ là tạm giữ và nếu các doanh nghiệp không làm các thủ tục nhanh chóng để có phán quyết của tòa án kinh tế, nếu trát của tòa phán quyết giao lại cho các doanh nghiệp Việt Nam, thì các doanh nghiệp Việt mới nhận lại được các container hàng này. Như vậy, rủi ro đối với 16 lô hàng hạt điều vẫn còn, dù đã tạm giữ lại.
Về vấn đề này, ông Bạch Khánh Nhựt – Phó Tổng Thư ký Thường trực VINACAS cũng nhấn mạnh: Ngoài lo thủ tục tòa án cho 16 container hạt điều đang được câu lưu, hiện vẫn còn trên 20 container hàng đang nằm trong các chuyến tàu sẽ đến Italia trong tháng 3.2022 và đầu tháng 4.2022, các doanh nghiệp cần khẩn trương lo các thủ tục pháp lý để có thể giữ được các lô hàng này.
Do đó, VIACAS đang khẩn thiết nhờ hai bộ có ảnh hưởng trực tiếp đến là Giao thông Vận tải và Công an. Cụ thể, hiện nay đang có nhiều nghi vấn các bộ chứng từ bị mất là do bị đánh tráo dọc đường, nằm ngoài hải phận Việt Nam nên công an địa phương không thể hỗ trợ cho doanh nghiệp được mà phải thông qua Interpol quốc tế. Tại Việt Nam có Interpol Việt Nam nên thông qua Bộ Công an, VINACAS mong muốn được hỗ trợ để mở những cuộc điều tra, tìm hiểu, chứng minh được rằng việc mất chứng từ gốc là do các tổ chức tội phạm tác động vào. Từ đó có cơ sở để các doanh nghiệp Việt Nam tập hợp chứng cứ, hồ sơ gửi luật sư, trình tòa án có thẩm quyền bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho họ.
Về phần Bộ Giao thông Vận tải, doanh nghiệp hi vọng với tác động của Bộ Giao thông Vận tải sẽ tổ chức cuộc họp với hãng tàu, đưa yếu tố pháp lý bất lợi của người Việt Nam khi mất chứng từ, để hãng tàu có những quyết định dựa vào tình huống khẩn cấp. Nếu doanh nghiệp chứng minh được bị mất bộ chứng từ do yếu tố lừa đảo tạo thì có thể ra quyết định hủy toàn bộ chứng từ gốc đã phát hành trước đây, cấp phát thêm bộ chứng từ mới để doanh nghiệp Việt có đủ cơ sở nhận lại hàng.
Rủi ro cao nhất đối với các lô hàng xuất khẩu có thể xảy ra
Ông Bạch Khánh Nhựt cũng đặc biệt lưu ý: Việc “mất trắng” các lô hàng nhân hạt điều có thể xảy ra bởi theo Luật Hàng hải, nếu quá thời hạn câu lưu hai tuần mà doanh nghiệp không có chứng từ hợp lệ để chứng minh lô hàng đó của mình thì hãng tàu sẽ giao cho người có bộ chứng từ gốc hợp pháp. Bởi theo luật, nếu hãng tàu không giao hàng cho người có chứng từ gốc, các hãng tàu còn bị kiện tại nơi sở tại, thậm chí còn có khả năng có thể bị cấm hành nghề ở quốc gia đó. Vì vậy, VINACAS đang tiếp tục kêu gọi các bộ, ngành liên quan vào cuộc hỗ trợ cho các doanh nghiệp trong thời gian sớm nhất, bởi, hiện nay, các Tham tán thương mại với chức năng nhiệm vụ của mình chỉ tác động được với Cảng vụ và Hải quan các cảng tại Italia câu lưu hàng hóa, kéo dài thêm chứ không thể giải quyết vấn đề pháp lý được.
Chính vì vậy, theo các chuyên gia kinh tế, ngoài việc lo đủ giấy tờ pháp lý, các doanh nghiệp còn phải đảm bảo thời gian quy định, bởi các hoạt động xuất nhập khẩu đều phải tuân thủ thông lệ quốc tế.
PGS.TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường giá cả thuộc Bộ Tài Chính, cũng cho rằng rất khó khăn để lấy lại số hàng đã xuất đi.
“Chính phủ cũng đã yêu cầu nhiều bộ, ngành vào cuộc nhưng khả năng can thiệp lấy lại được hàng không phải đơn giản” - PGS.TS Ngô Trí Long nhận định.
