Doanh nghiệp cầm chừng
Tại hội nghị mới đây, ông Trần Việt Anh - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Nam Thái Sơn - cho biết, các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu hiện nay chỉ có nhu cầu giảm lãi suất chứ không có nhu cầu vay mới.
Cụ thể, nhiều doanh nghiệp đang phải cạnh tranh khá gay gắt, buộc phải nhận đơn hàng với giá thành thấp để tạo công ăn việc làm cho người lao động. Do đó, nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp rất ít.
Theo ông Trần Việt Anh, hầu hết các doanh nghiệp đang phải "liệu cơm gắp mắm" để duy trì hoạt động. Thậm chí, rất nhiều doanh nghiệp có hạn mức tín dụng nhưng không dám đăng ký giải ngân vì với mặt bằng lãi suất cho vay cao, việc vay vốn ngân hàng sẽ khiến chi phí doanh nghiệp bị đội lên rất lớn.
Đại diện Công ty Xuất nhập khẩu Vina T&T chia sẻ, từ khi các hoạt động kinh tế xã hội được khôi phục trở lại sau dịch COVID-19, doanh nghiệp gần như chỉ hoạt động duy trì có lãi để nuôi sống hệ thống, cán bộ công nhân viên chứ không thể phát triển thêm.
Doanh nghiệp phân tích, trước đây lĩnh vực sản xuất nông nghiệp được ưu đãi mức lãi suất khoảng 6 - 7% thì doanh nghiệp có cơ hội phát triển do mạnh tay đầu tư. Nhưng muốn lợi nhuận đạt 30%, ngoài độ rủi ro cao thì doanh nghiệp xuất khẩu nông sản bị giảm tính cạnh tranh rất nhiều so với sản phẩm của các nước khác, dẫn đến sản xuất bị trì trệ.
Dự báo áp lực tăng lãi suất giảm mạnh trong năm 2023
Mặc dù một số ngân hàng gần đây đã có động thái giảm lãi suất cho vay khi lãi suất huy động giảm, nhưng theo các chuyên gia kinh tế, để có được mặt bằng chung thì cần có độ trễ trong khoảng thời gian nhất định.
Trong báo cáo phân tích mới, Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) cho biết, lãi suất huy động gần như đi ngang trong tháng 1.2023, có dấu hiệu giảm nhiệt từ cuối tháng và có thể sẽ giảm trở lại trong năm 2023 do điều kiện vĩ mô thuận lợi hơn.
Với áp lực hỗ trợ tỉ giá giảm bớt, BVSC cho rằng, áp lực tăng lãi suất không còn trong năm 2023. Thay vào đó, chính sách tiền tệ năm nay nhiều khả năng sẽ chuyển sang hướng hỗ trợ cho tăng trưởng. BVSC kỳ vọng lãi suất sẽ giảm trở lại trong năm 2023 với các dấu hiệu rõ nét hơn từ quý II/2023 khi FED ngừng việc tăng lãi suất và lạm phát của Việt Nam hạ nhiệt.
PGS-TS Phạm Thế Anh - Chuyên gia kinh tế vĩ mô (Giảng viên trường Đại học Kinh tế Quốc dân) - nhận định, với mặt bằng lãi suất ở mức cao như hiện nay đã làm cho chi phí cơ hội của việc tiêu dùng đắt đỏ và người dân sẽ thiên về tiết kiệm, ảnh hưởng sức cầu.
Với lãi suất đang mắc ở mức cao, rất có thể trong thời gian tới, nhiều doanh nghiệp, khách hàng sẽ rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán trong ngắn hạn và có thể nhảy nhóm nợ rất nhanh. Đấy là rủi ro thách thức lớn đối với hệ thống ngân hàng.
Nếu như lãi suất có xu hướng giảm trong thời gian tới, theo chuyên gia có thể sẽ ảnh hưởng tới những ngân hàng có cấu trúc cho vay ngắn hạn khác nhau. Trong xu hướng lãi suất giảm, những ngân hàng nào có tỉ trọng huy động dài hạn ở vùng lãi suất cao sẽ chịu thiệt hại, bởi vì họ mắc phải mức lãi suất cao.
Còn những ngân hàng nào cho vay dài hạn nhiều trong vùng lãi suất cao sẽ được lợi thế. Tuy nhiên, đối với ngành ngân hàng, vấn đề lớn nhất là nợ xấu chưa nhận diện hết.
"Trong những năm qua, có những chính sách đang khoanh nợ theo các chương trình tái cấu trúc nợ của ngân hàng thương mại. Khi những chính sách đó dừng lại, có rất nhiều các khoản nợ sẽ nhảy nhóm và sẽ trở thành nợ xấu. Do vậy, thách thức đối với hệ thống ngân hàng trong năm nay cũng như trong những năm tới, đó là vấn đề quản trị rủi ro đối với vấn đề nợ xấu. Nếu như ngân hàng nào quản trị rủi ro tốt sẽ có lợi khi xu hướng lãi suất đi xuống" - PGS-TS Phạm Thế Anh nói.
Đề cập đến thách thức phía trước của ngân hàng là mặt bằng lãi suất cao, bà Trần Kiều Oanh - Trưởng phòng phân tích định chế tài chính FiinGroup cũng cho rằng, khoảng nửa cuối năm 2022, đặc biệt là quý IV/2022 đã có sự chạy đua lãi suất huy động ở các ngân hàng thương mại.
Bà Trần Kiều Oanh cho biết, hiện nay mặt bằng lãi suất khá cao, mặt bằng lãi suất huy động tăng, kéo theo lãi suất cho vay cũng tăng lên đáng kể, làm giảm khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp, người dân.
Ngoài ra, chi phí vốn của ngân hàng cũng sẽ bị đội lên khá nhiều, tác động trực tiếp vào NIM (biên lãi ròng), gây căng thẳng thanh quản cục bộ ở một số ngân hàng...
