Cuộc tranh chấp nội bộ kéo dài
Tính cả lần tổ chức đại hội thất bại mới đây vào ngày 30.6 thì đây là lần thứ 6 liên tiếp, Eximbank phải trì hoãn đại hội cổ đông, nguyên nhân là vì câu chuyện các nhóm cổ đông lớn ở Eximbank không có sự đồng thuận đã kéo dài suốt 5 năm qua. Cuộc "nội chiến" vì chiếc ghế chủ tịch ngân hàng này ngày càng rơi vào tình trạng phức tạp. Thậm chí, chỉ trong vòng hơn 1 năm qua, Eximbank đã thay chủ tịch đến 5 lần.
Theo phân tích của các chuyên gia thì vấn đề của Eximbank, vốn tồn tại từ nhiều năm nay, không phải yếu kém nghiệp vụ hay nợ xấu, mà là sự không đồng thuận, thống nhất của các cổ đông lớn. Cứ vài tháng lại thấy có một đợt giao dịch thỏa thuận với khối lượng, giá trị cổ phiếu EIB tương đối lớn diễn ra. Thêm vào đó là những lần cổ đông thưa kiện nhau ra tòa. Đã từng xảy ra chuyện HĐQT Eximbank họp, miễn nhiệm chức chủ tịch của người đương nhiệm, cử người khác thay thế, rồi vài tuần sau, theo quyết định của tòa án, lại phục hồi chức vụ cho người bị bãi miễn.
Bên cạnh đó, nếu nhìn vào cơ cấu cổ đông lớn thì theo Sở Giao dịch chứng khoán TPHCM, hiện nhà đầu tư nước ngoài sở hữu 29,98% cổ phần ngân hàng này (tính đến ngày 9.7.2020), trong đó có Sumitomo Mitsui Banking Corporation; Quỹ VOF do VinaCapital quản lý và một số quỹ Hàn Quốc, một số nhà đầu tư Việt Nam chiếm tỉ lệ nhỏ.
Nhóm nhà đầu tư liên quan đến một ngân hàng TMCP hiện đang sở hữu tầm 29-30%. Đó là lý do mà theo giới đầu tư nhận định thế cờ cổ đông vẫn là vấn đề then chốt ở Eximbank, khi những cổ đông khác lo ngại rằng, nhóm cổ đông sở hữu trên dưới 30% vốn này tạo thành thế sở hữu chéo giữa ngân hàng TMCP nói trên và Ngân hàng Eximbank.
Không có nhóm cổ đông nào nắm quyền chi phối, “quyền lực” điều hành hoạt động đó là điểm khác biệt của Eximbank hiện nay so với các ngân hàng khác. Đơn cử như ông Lê Minh Quốc từng là thành viên HĐQT độc lập không đại diện cho nhóm cổ đông nào; và đến nay là ông Saitoh cũng không phải là đại diện vốn của cổ đông Nhật khi Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC) đã rút ông này từ tháng 5.2019.
Ai lắng nghe tiếng nói của cổ đông nhỏ lẻ?
Đồng ý là cổ đông lớn mới là người nắm quyền, là người quyết định nhưng cũng không phải vì vậy mà số tiền đầu tư và tiếng nói của các cổ đông nhỏ lẻ bị bỏ quên. Tham dự các kỳ đại hội vừa qua của Eximbank, có thể thấy sự kiên trì bám trụ của các cổ đông nhỏ lẻ, dù rằng họ rất thất vọng khi các cổ đông lớn chỉ biết đấu đá dẫn đến việc để ngân hàng có thể rơi vào thế tụt lùi.
Thời gian 5 năm "nội chiến" của Eximbank cũng là khoảng thời gian mà các ngân hàng thương mại cổ phần khác đã bứt phá và đạt được những vị thế mới, đem lại nhiều lợi ích cho cổ đông. Nhìn vào các báo cáo tài chính quí, năm trong những năm qua, các chỉ tiêu như cho vay khách hàng, huy động tiền gửi, tổng tài sản đều không đạt mức tăng trưởng bằng các ngân hàng khác, thậm chí có chỉ tiêu giảm. Ấy là chưa kể các cổ đông nhỏ lẻ cũng không được lợi gì khi giá cổ phiếu chỉ quẩn quanh một mức, còn cổ tức thì không có đồng nào.
Tại mỗi lần đại hội của Eximbank kể từ khi cuộc "nội chiến" bắt đầu nóng, một câu hỏi mà các cổ đông nhỏ lẻ đặt ra mong muốn được sự can thiệp của cơ quan quản lí nhà nước vào những bất cập của Ngân hàng. Trong đó có những vấn đề về sở hữu chéo và việc phê chuẩn các nhân sự cấp cao của ngân hàng trong thẩm quyền của Ngân hàng Nhà nước (NHNN).
Được biết, NHNN giữ quan điểm yêu cầu các cổ đông phải tuân thủ nghiêm túc quy định về sở hữu chéo giữa các tổ chức tín dụng theo Thông tư 36 và thông tư thay thế mới nhất. Đồng thời, NHNN kiên quyết không chấp nhận việc sở hữu cổ phần Eximbank bằng nguồn vốn ảo, tức vốn vay ngân hàng. NHNN sẽ chỉ thực hiện thanh tra, giám sát và nếu cổ đông nào vi phạm quy định, xử lý nghiêm.
