Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu vừa ban hành đã sửa đổi
Theo nguồn tin của Lao Động, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên vừa ký ban hành văn bản gửi Vụ Thị trường trong nước và Tổng cục Quản lý thị trường về việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật liên đến kinh doanh xăng dầu, kinh doanh khí và hoạt động mua bán hàng hoá qua sở giao dịch hàng hoá.
Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý lĩnh vực kinh doanh xăng dầu, đồng thời giải quyết một số bất cập xảy ra trong thời gian vừa qua, Bộ trưởng Công Thương đã yêu cầu Vụ Thị trường trong nước quản lý, theo dõi sát diễn biến thị trường, thường xuyên cập nhật, báo cáo Bộ trưởng và sửa đổi bổ sung các Nghị định liên quan đến kinh doanh xăng dầu, kinh doanh khí và sở giao dịch hàng hoá.
Theo đó, cần sửa đổi Nghị định 83/2014 và Nghị định 95/2021 về kinh doanh xăng dầu và Nghị định 87/2017 về kinh doanh khí theo trình tự, thủ tục rút gọn và trình Chính phủ trong tháng 6.2022.
Đáng chú ý, Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu có hiệu lực từ ngày 2.1.2022, đến nay, Nghị định này mới chỉ được hơn 2 tháng áp dụng trong thực tiễn đã phải sửa đổi. Thậm chí, trước khi được ban hành, dự thảo của Nghị định này đã 5 lần phải sửa đổi, hàm lượng sửa đổi, bổ sung rất lớn với 22/43 điều.
Một trong những bất cập đầu tiên được thể hiện tại Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu là quy định: "Đối với kỳ điều hành trùng vào dịp Tết Nguyên đán, thời gian điều hành được lùi sang kỳ điều hành tiếp theo".
Chính vì quy định này, mà thị trường xăng dầu trong nước "lỡ nhịp" điều hành vào đúng ngày mùng 1 Tết Nguyên đán, khiến cho chu kỳ điều hành xăng dầu đúng dịp này tăng thành 20 ngày.
Vì thế, giá xăng dầu trong nước dịp Tết Nguyên đán đã không theo kịp mức tăng giá của thế giới. Nhiều chủ cửa hàng xăng dầu khi được hỏi về hiện tượng khan hàng, bán hàng nhỏ giọt đều cho biết, do giá xăng dầu thế giới đang tăng rất cao, tiếp tục bán xăng dầu - đồng nghĩa với việc bù lỗ cả nghìn đồng/lít, chưa kể chi phí vận hành cửa hàng, trả lương cho lao động.
Bất cập này cũng được ông Nguyễn Hồng Diên nêu ra tại cuộc họp bàn về tình hình cung ứng xăng dầu hồi tháng 2. Ông đề nghị Vụ Thị trường trong nước phải nghiên cứu lại quy định này. Thậm chí, ông còn nhấn mạnh đến việc điều hành linh hoạt hơn ở các kỳ tiếp theo, không nhất thiết phải theo chu kỳ 10 ngày mà có thể chu kỳ 3-5 ngày cho phù hợp.
PGS.TS Phạm Tất Thắng - Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương cho biết, điều hành giá xăng kỳ vừa qua về nguyên tắc thì đúng theo Nghị định 95, nhưng thực tế chưa linh hoạt, còn bất ổn. Trong bối cảnh thị trường có biến động về giá cả, cung cầu mà không điều chỉnh đúng chu kỳ cho phù hợp sẽ tác động tiêu cực đến thị trường, đe dọa an ninh năng lượng quốc gia.
Những "lỗ hổng" trong kinh doanh xăng dầu
Trao đổi với Lao Động, một chuyên gia nổi tiếng trong lĩnh vực xăng dầu cho biết, một số thay đổi về đảm bảo dự trữ lưu thông xăng dầu trong thời gian vừa qua cũng là nguyên nhân dẫn tới việc điều hành không thông suốt, không linh hoạt.
Theo đó, Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu trước đây yêu cầu doanh nghiệp đầu mối phải đảm bảo dự trữ lưu thông 30 ngày. Còn doanh nghiệp sản xuất dự trữ dầu thô từ 30-60 ngày, phòng khi có sự cố bất ngờ, như "sự biến Nghi Sơn" vừa qua, thì nhà chức trách còn chỉ đạo doanh nghiệp đầu mối kịp thời nhập khẩu xăng dầu, đảm bảo phục vụ thị trường và tránh tình trạng đứt gãy nguồn cung.
Tuy nhiên, đến Nghị định 95 lại rút ngắn mức dự trữ lưu thông với xăng dầu thành phẩm xuống 20 ngày. Điều này dẫn tới rủi ro khi nguồn cung trong nước từ nhà máy lọc dầu thiếu hụt.
Cũng theo chuyên gia này, để doanh nghiệp dần tiếp cận thị trường, chủ động trong kinh doanh, còn cơ quan quản lý Nhà nước minh bạch trong công tác điều hành - thì Nghị định 83 đã quy định rất rõ về vấn đề điều hành giá, nhưng đến Nghị định 95 lại không thể hiện rõ được điều đó.
Đơn cử, Nghị định 83 quy định - đến kỳ điều hành mà cơ quan quản lý Nhà nước chưa điều hành, thì doanh nghiệp được tăng bao nhiêu % theo khung mức. Tuy nhiên, tại Nghị định 95, điều này không được thể hiện, chỉ nói "tăng trên 10% thì báo cáo Chính phủ điều hành".
Những bất cập trong công tác điều hành xăng dầu trong thời gian qua cũng là thể hiện rõ những lỗ hổng trong công tác quản lý hệ thống xăng dầu và vấn đề này không phải mới mẻ bởi đã được cảnh báo từ trước.
Dẫn chứng góp ý của ông Nguyễn Lộc An - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) về Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 83, vị này cho biết, ông An đã nhiều lần kiến nghị về vấn đề này.
Cụ thể, ông An kiến nghị: "Bỏ cấp giấy phép và bỏ loại hình thương nhân phân phối xăng dầu đang được quy định tại Nghị định 83, vì thương nhân phân phối xăng dầu là loại hình trung gian, nhiều tầng nấc, không phải dạng doanh nghiệp đầu mối - nơi phát nguồn hàng hóa xăng dầu.
Nếu loại bỏ được loại hình thương nhân phân phối xăng dầu này sẽ giảm thiểu được tối đa thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, tránh được tình trạng khi thiếu nguồn cung trong nước, bởi loại hình thương nhân này chỉ mua từ các đầu mối và bán lại cho các đại lý".
Có thể thấy, khi khan hiếm nguồn cung, các đầu mối sẽ chỉ đảm bảo cho hệ thống của mình trước. Lúc này thương nhân phân phối xăng dầu sẽ gặp khó khăn cho hệ thống của mình, từ đó, ảnh hưởng đến an ninh năng lượng quốc gia.
