Năng suất khu vực kinh tế tư nhân thấp
Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, những năm qua tăng trưởng năng suất của Việt Nam chủ yếu nhờ vào đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) còn khu vực tư nhân trong nước vẫn đi sau.
Hiện năng suất lao động của khu vực tư nhân được đo bằng giá trị gia tăng tạo ra trên mỗi lao động, cụ thể năm 2020 chỉ bằng khoảng 1/4 so với khu vực Nhà nước (22,4%) và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) là 26,7%.
Mặc dù số lượng doanh nghiệp tư nhân trong nước tăng mạnh trong thời gian qua, nhưng các doanh nghiệp này thường nhỏ, có năng suất và năng lực đổi mới sáng tạo thấp hơn so với các doanh nghiệp FDI và ít hội nhập vào các chuỗi giá trị toàn cầu. Thống kê phần lớn các doanh nghiệp tư nhân trong nước đều là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, hoạt động trong các lĩnh vực dịch vụ có năng suất tương đối thấp như nhà hàng, buôn bán nhỏ lẻ và tham gia các hoạt động chế tạo, chế biến đơn giản để phục vụ thị trường trong nước là chính chứ chưa nhằm vào các cơ hội xuất khẩu.
Trên thực tế, các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có thể đóng vai trò động lực tăng trưởng năng suất cho khu vực tư nhân ở Việt Nam nhưng những thách thức trong hệ sinh thái khởi nghiệp có thể gây cản trở cho sự gia nhập của các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và cản trở tiềm năng tăng trưởng của các doanh nghiệp này.
Các yếu tố gây trở ngại bao gồm môi trường pháp quy và tình trạng thiếu hụt lao động có kỹ năng ngày càng gia tăng, tỉ lệ đổi mới sáng tạo thấp…
Khơi thông nguồn lực khởi nghiệp đổi mới sáng tạo
Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, các yếu tố cung và cầu cần có trong hệ sinh thái khởi nghiệp nhằm xây dựng nguồn cung các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có thể giúp tạo động lực tăng trưởng năng suất và tạo việc làm chất lượng cao trong tương lai.
Trong khi đó, hoạt động nghiên cứu đổi mới sáng tạo đang thiếu nguồn lực và chưa đóng góp cho nguồn ý tưởng kinh doanh và khởi nghiệp làm đầu vào cho hệ sinh thái khởi nghiệp của quốc gia. Theo phân tích của Ngân hàng Thế giới, 80% các tổ chức đào tạo tham gia khảo sát cho rằng sinh viên tốt nghiệp của họ đã được chuẩn bị đầy đủ cho các vị trí công việc ban đầu, nhưng chưa đến 40% đơn vị sử dụng lao động tham gia khảo sát cho rằng sinh viên mới tốt nghiệp đã sẵn sàng, nhất là cho các vị trí việc làm đòi hỏi kỹ năng cao.
Nhiều doanh nghiệp cho biết, họ gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm lao động có những kỹ năng nền phù hợp cho đổi mới sáng tạo. Do đó cần tăng cường khả năng tiếp cận thông tin cập nhật và thân thiện với người dùng về thị trường lao động bên cạnh những can thiệp nhằm định hướng người lao động sang những lĩnh vực ngành nghề đang tăng trưởng.
Một vấn đề nữa là tăng cường khả năng tiếp cận thông tin về thị trường lao động bên cạnh những can thiệp nhằm định hướng người lao động tiếp cận những ngành nghề đang tăng trưởng.
Mặc dù đã có những tiến triển về khả năng tiếp cận giáo dục, nhưng các trường đại học và cơ sở đào tạo chưa thực chất chuẩn bị để người lao động tương lai tham gia các vị trí việc làm ở những lĩnh vực công nghệ cao.
