Hơn 2 năm khai thác chui 2,5 triệu tấn than
Đường dây khai thác than lậu với quy mô cực lớn vừa bị Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) phối hợp với Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) triệt phá được dư luận đặc biệt quan tâm.
Số lượng than bị khai thác lậu lên đến cả triệu tấn, diễn ra rầm rộ trong thời gian dài nhưng không bị chính quyền địa phương phát hiện và xử lý kịp thời, gây thiệt hại cho Nhà nước số tiền lớn.
C03 đã thực hiện lệnh bắt tạm giam 12 người, trong đó có bà Châu Thị Mỹ Linh - Giám đốc Công ty CP Yên Phước (trú quận 12, TPHCM).
Theo C03, năm 2014, Công ty CP Yên Phước do bà Linh làm giám đốc được cấp phép khai thác than tại mỏ than Minh Tiến ở huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Trữ lượng được cấp phép khai thác là 8.500 tấn một năm, thời hạn đến năm 2031 với hơn 136.000 tấn.
Sau khi giải phóng xong mặt bằng, từ năm 2018, Công ty CP Yên Phước bắt đầu khai thác than bằng hình thức lộ thiên. Bà Châu Thị Mỹ Linh đã liên hệ với Bùi Hữu Giang và Bùi Hữu Thanh - hai nhân vật nổi tiếng là đại gia kinh doanh lan đột biến với giao dịch lên tới 250 tỉ đồng trong thời gian vừa qua - đứng ra làm đơn vị khai thác than mỏ này.
Theo đó, Công ty CP Yên Phước đồng ý cho Công ty Đông Bắc Hải Dương khai thác, chế biến than tại mỏ với giá một tấn than thành phẩm 450.000 đồng, khối lượng khai thác khoảng 400.000 tấn một năm. Hàng năm, Giang và Thanh sẽ phải nộp lại phần trăm theo tỉ lệ khai thác than thực tế cho bà Linh.
Từ khi được cấp phép, mỏ này đã khai thác hơn 2,5 triệu tấn than nguyên khai, than cám nghiền từ bã sàng và than xít.
Như vậy, ngay từ khi thỏa thuận và ký hợp đồng, bị can Châu Thị Mỹ Linh đã để Công ty Đông Bắc Hải Dương vào khai thác gấp 47 lần công suất hằng năm (8.500 tấn), vượt cả sản lượng mỏ được cấp phép (136.000 tấn).
Sau gần 1 tuần thực hiện khám xét tại mỏ, cơ quan điều tra xác định từ tháng 3.2019 đến tháng 8.2021, Công ty Đông Bắc Hải Dương trực tiếp thực hiện việc khai thác dưới sự chỉ định và giám sát của nhân viên Công ty CP Yên Phước, với sản lượng khoảng 2,5 triệu tấn than.
Bình quân hằng năm, lượng than công ty này khai thác "chui" gấp hơn 120 lần số lượng được phép khai thác, thu lời bất chính hơn 100 tỉ đồng.
Dính nhiều sai phạm
Theo tìm hiểu của phóng viên, Công ty CP Yên Phước là cái tên từng dính nhiều bê bối trong lĩnh vực khai thác than. Công ty này nhiều lần bị cơ quan chức năng "réo tên" vì các sai phạm trong hoạt động khai thác, chế biến, kinh doanh than, diễn ra trong thời gian dài, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân.
Theo đó, ngày 30.7.2020, Sở Công Thương tỉnh Thái Nguyên đã công bố kết luận thanh tra số 1311/KLTT-SCT về việc chấp hành quy định pháp luật trong hoạt động khai thác, chế biến, kinh doanh than của Công ty CP Yên Phước.
Theo kết luận thanh tra, trong quá trình hoạt động (từ ngày 1.1.2019 đến thời điểm thanh tra), công ty có đầy đủ hồ sơ pháp lý, lập bản đồ hiện trạng khai thác mỏ, thực hiện các thủ tục thuê đất, sử dụng đất để phục vụ hoạt động khai thác than và xây dựng công trình phụ trợ khai thác than...
Tuy nhiên, qua kiểm tra, xác minh, quá trình hoạt động khai thác khoáng sản của Công ty Cổ phần Yên Phước còn các vi phạm như: Khai thác không đúng thông số về chiều cao tầng của hệ thống khai thác đã xác định trong thiết kế mỏ; khai thác vượt ra ngoài ranh giới khu vực được khai thác 843m2.
Công ty này sử dụng 189.844m2 đất rừng vào hoạt động khai thác khoáng sản không được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép theo quy định; kê khai thiếu khối lượng đất đá thải, thiếu sản lượng để tính phí bảo vệ môi trường; lập sổ theo dõi xuất nhập vật liệu nổ ghi chưa đầy đủ, hộ chiếu nổ mìn lập không đầy đủ nội dung...
Trước đó, ông Lê Quang Tiến - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên - đã ký quyết định số 2206 ngày 17.7.2020 xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty Cổ phần Yên Phước với tổng số tiền hơn 500 triệu đồng do có các hành vi vi phạm: Khai thác không đúng thông số về chiều cao tầng của hệ thống khai thác đã xác định trong thiết kế mỏ.
Khai thác vượt ra ngoài ranh giới khu vực được cấp phép, sử dụng đất rừng vào mục đích khác không được cơ quan có thẩm quyền cho phép; không thu gom chất thải nguy hại theo quy định; hộ chiếu nổ mìn lập không đầy đủ nội dung.
