Trước tình trạng dịch bệnh viêm phổi cấp do virus Corona đang hoành hành, Các sản phẩm y tế liên quan đến phòng ngừa dịch bệnh như Khẩu trang y tế, nước khử trùng, cồn, găng tay y tế, thuốc phòng ngừa,… đang ngày càng khan hiếm. Nguyên nhân do nhu cầu sử dụng tăng cao đột biến và cũng không loại trừ gian thuơng lợi dụng tình trạng khẩn cấp để đầu cơ, tích trữ, tăng giá sản phẩm.
Trước tình hình đó, ngày 30.1.2020, Tổng cục Quản lý thị trường thuộc Bộ Công thương có văn bản hoả tốc 149/TCQLTT-CNV yêu cầu Cục Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố cùng Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường nhanh chóng phát hiện, xử lý các hành vi lợi dụng dịch bệnh viêm phổi do virus Corona để thu lợi trái phép.
Luật Giá 2012 quy định nghiêm cấm các cá nhân sản xuất, kinh doanh lợi dụng khủng hoảng kinh tế, thiên tai, địch họa, hỏa hoạn, dịch bệnh và điều kiện bất thường khác; lợi dụng chính sách của Nhà nước để định giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý.
Trên cơ sở Luật giá, Nghị định 109/2013/NĐ-CP ngày 24 tháng 09 năm 2013 hướng dẫn xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý giá. Cụ thể: Cá nhân, tổ chức lợi dụng khủng hoảng kinh tế, thiên tai, địch họa, hỏa hoạn, dịch bệnh và điều kiện bất thường, lợi dụng chính sách của Nhà nước để định giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý thì bị phạt tiền lên đến 30.000.000 đồng và buộc nộp vào ngân sách nhà nước số tiền thu lợi do định giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý.
Ngày 31.1.2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố sự bùng phát chủng virus corona mới (2019-nCoV) từ Trung Quốc là "tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu".
Tại Việt Nam, theo quy định tại Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm 2007 thì chỉ ban bố tình trạng khẩn cấp về dịch khi dịch lây lan nhanh trên diện rộng, đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe con người và kinh tế - xã hội của đất nước.
Quyết định 219/QĐ-BYT, Bộ Y tế đã bổ sung bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona gây ra vào danh mục các bệnh truyền nhiễm nhóm A, có khả năng lây truyền rất nhanh, phát tán rộng và tỉ lệ tử vong cao hoặc chưa rõ tác nhân gây bệnh.
Trong tình trạng dịch bệnh bùng phát như hiện nay, nhu cầu sử dụng tăng đột biến, mặt hàng khẩu trang y tế được xem xét là mặt hàng cần thực hiện bình ổn giá. Theo đó, trong trường hợp thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn bất ngờ, căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có quyền quyết định biện pháp bình ổn giá cụ thể tại địa phương.
Ngoài các mặt hàng Khẩu trang y tế, cồn, nước rửa tay, … đối với các sản phẩm y tế là thuốc, Nghị định 54/2017/NĐ-CP ngày 8.5.2017 quy định giá thuốc phải được niêm yết, giá bán lẻ lợi nhuận không vượt quá 15%. Cơ sở bán lẻ thuốc nào vi phạm quy định này đều có thể bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực Dược.
Để quy định này có thể vận dụng vào thực thế, đủ sức răn đe các đối tượng gian thương trong tình trạng khẩn cấp như hiện nay, Tổng cục Quản lý thị trường cần nhanh chóng phải có văn bản hướng dẫn cụ thể một mức giá cụ thể được coi là “giá bán bất hợp lý” đối với từng loại mặt hàng. Bên cạnh đó, cần kịp thời đưa các sản phẩm y tế vào danh sách các mặt hàng cần bình ổn giá.
Ngoài ra, cũng cần có các biện pháp thiết thực để quản lý chặt, hạn chế các trường hợp sản xuất hàng giả, hàng không đảm bảo chất lượng.
Người tiêu dùng khi gặp phải một trong các tình trạng tăng giá bán, ép giá, có thể gửi đơn hoặc trực tiếp thông tin đến Phòng tiếp công dân của Uỷ ban nhân, Cục quản lý thị trường, Cục bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại địa phương.
