Trong những tuần đầu của năm 2024, chỉ số VN-Index không giảm điểm nhờ sự vượt trội của các cổ phiếu ngân hàng. Thanh khoản là một điểm sáng khi giá trị giao dịch duy trì ở mức cao, bình quân trên 17.000 tỉ đồng/phiên, cao hơn nhiều so với các tuần giao dịch trước đó và kể cả năm 2023.
Sự vượt trội của thanh khoản không đến từ nhóm nhà đầu tư nước ngoài khi khối này bán ròng gần 800 tỉ đồng, trải đều ở nhiều mã và nhóm ngành. Thanh khoản gia tăng nhờ lực cầu từ các nhà đầu tư cá nhân trong nước và khối tự doanh công ty chứng khoán, tập trung vào nhóm ngành ngân hàng. Vì vậy, nhóm cổ phiếu này với sự quan tâm lớn của dòng tiền đã có mức tăng giá tích cực, không ít mã tăng từ 5 - 7% như MBB, TCB, ACB…
Do dòng tiền thiếu sự quan tâm đến các nhóm ngành khác, kể cả các nhóm có độ nhạy tốt với thị trường như chứng khoán hay thép, nên đa số nhóm ngành có diễn biến điều chỉnh, khiến VN-Index trong trạng thái “xanh vỏ, đỏ lòng”. Tuy chỉ số có nhiều phiên tăng hơn giảm, nhưng nhà đầu tư lại thấy hiệu suất đầu tư không thể vượt trội thị trường nếu thiếu cổ phiếu ngân hàng trong danh mục.
Theo góc nhìn của một số chuyên gia, trong 2 tuần đầu năm 2024, việc dòng tiền quay trở lại nhóm cổ phiếu ngân hàng có thể là tín hiệu tích cực về một chu kỳ tăng mới của thị trường. Trong quá khứ, dòng tiền vào nhóm ngân hàng thường tạo ra những con sóng tăng mạnh và bền vững. Tuy vậy, không giống như nhóm cổ phiếu đầu cơ, dòng tiền khó làm mưa làm gió ở nhóm cổ phiếu ngân hàng cũng như các cổ phiếu trụ trong thời gian dài vì lượng cổ phiếu ở các nhóm này khá lớn, tốn nhiều nguồn lực.
Hệ số P/B (tỉ lệ giá thị trường của một cổ phiếu so với giá trị sổ sách của chính cổ phiếu đó) của nhóm ngân hàng đang ở mức 1,5 - 1,6 lần, thấp hơn 15 - 25% so với mức định giá P/B trung bình 5 năm trở lại đây. Nếu xét theo hệ số P/B thì nhóm cổ phiếu ngân hàng không đắt, nhưng chắc chắn không còn quá rẻ.
Theo TS Nguyễn Duy Phương, Giám đốc đầu tư DG Capital, ở thời điểm này, nhà đầu tư cần quan tâm đặc biệt yếu tố nợ xấu của các ngân hàng. Mức P/B 1,5 lần hiện tại hoàn toàn có thể tăng lên nếu tỷ lệ nợ xấu tiếp tục gia tăng. Lý do là từ mối liên hệ trực tiếp giữa tỷ lệ nợ xấu và vốn chủ sở hữu trong bảng cân đối kế toán thông qua lợi nhuận giữ lại.
Nợ xấu gia tăng đòi hỏi các ngân hàng phải gia cố bộ đệm dự phòng là LLR (tỷ lệ bao phủ nợ xấu). Nhưng trong bối cảnh tỷ lệ LLR trung bình của nhóm ngân hàng đang ở mức thấp khi đã giảm một nửa so với quý IV/2022 (từ 150% về 75%), áp lực phòng thủ khiến các ngân hàng có thể phải rút lợi nhuận để chuyển vào trích lập dự phòng và tăng LLR. Chính vì thế, thu nhập giữ lại sẽ bị giảm và giảm trực tiếp tới vốn chủ sở hữu.
Xu hướng gia tăng nợ xấu mạnh lên từ quý III/2023 và khả năng tiếp tục trong quý IV/2023 là điều có thể xảy ra. Nguyên nhân chính của việc gia tăng nợ xấu là do sự suy yếu của nền kinh tế kéo dài từ cuối năm 2022, đặc biệt từ lĩnh vực bất động sản vốn phụ thuộc vào vốn ngân hàng lại gần như đóng băng. Đặc thù của việc ghi nhận nợ xấu sẽ có độ trễ, khi nào khoản vay đến kỳ đáo hạn thì mới ghi nhận nên 2 quý cuối năm 2023 đang bị phản ánh khá nhiều từ việc hình thành nợ xấu vào cuối năm 2022. Do đó, nợ xấu của nhóm ngân hàng khả năng sẽ còn tiếp tục tăng trong quý IV/2023 và có thể kéo dài sang quý I/2024.
