Chấm dứt cuộc đua xuống đáy trong ưu đãi thuế

Áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu 15%

“Quy tắc Thuế tối thiểu toàn cầu” là một thoả thuận đa phương với sự tham gia của hơn 140 quốc gia trên toàn thế giới với mức thuế tối thiểu thống nhất là 15% đối với các tập đoàn đa quốc gia có tổng doanh thu từ 750 triệu Euro trở lên. Quy tắc ước tính sẽ tạo ra khoảng trên 150 tỉ USD thuế thu nhập doanh nghiệp toàn cầu hằng năm.

Mặc dù vậy, theo thống kê, quy tắc này sẽ tác động tới hầu hết các tập đoàn đa quốc gia, trong đó có rất nhiều doanh nghiệp FDI đang đầu tư tại Việt Nam, cũng như các nước đang phát triển. Quy tắc trên đặt Việt Nam trong bối cảnh mới về thu hút đầu tư nước ngoài khi thuế không còn là công cụ hàng đầu để ưu đãi thu hút đầu tư.

Với quy tắc này, nhiều chuyên gia cho rằng, các nước đang phát triển sẽ phải suy nghĩ để vừa thực thi thoả thuận theo cam kết vừa giữ được lợi ích quốc gia, vừa đảm bảo được sức cạnh tranh và tính hấp dẫn của môi trường đầu tư.

Ông Đặng Ngọc Minh - Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) - cho rằng, BEPS là hiệp định đa phương nhằm giúp các quốc gia thu hẹp lỗ hổng quản lý thuế quốc tế, giúp ngăn chặn tình trạng lợi nhuận của các công ty đa quốc gia được chuyển đến những vùng lãnh thổ có thuế suất thấp, miễn thuế trong khi thực tế những nơi này có ít hoặc không có các hoạt động kinh tế thực chất.

GS-TSKH Nguyễn Mại - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE) - đánh giá, thuế tối thiểu toàn cầu là vấn đề thời sự được các quốc gia và các tập đoàn kinh tế lớn trên thế giới quan tâm. Quy định này là một hệ thống phối hợp về thuế nhằm đảm bảo các công ty đa quốc gia lớn phải trả mức thuế tối thiểu đối với thu nhập phát sinh tại mỗi khu vực pháp lý mà họ hoạt động, chống tình trạng chuyển lợi nhuận sang các thiên đường thuế, chống cạnh tranh đầu tư quốc tế bằng biện pháp đua nhau hạ thuế suất cho đến 0% để thu hút đầu tư.

Theo phân tích của chuyên gia kinh tế - TS Cấn Văn Lực, việc áp dụng thuế toàn cầu sẽ làm giảm sự cạnh tranh trong thu hút đầu tư tại các quốc gia đang phát triển vốn chủ yếu dựa vào ưu đãi thuế để thu hút đầu tư nước ngoài.

“Ngoài ra, việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu có thể khiến dòng vốn FDI có những xáo trộn trong ngắn hạn” - ông Lực nói và bày tỏ sự lo ngại, sức cạnh tranh trong thu hút đầu tư của Việt Nam có thể bị ảnh hưởng trong ngắn hạn khi chính sách ưu đãi thuế thay đổi.

Việt Nam liệu có mất lợi thế thu hút đầu tư?

Trong khi đó, đánh giá về chính sách này, chuyên gia thuế - TS Nguyễn Ngọc Tú nhìn nhận, với Việt Nam, việc áp dụng chính sách này không hề ảnh hưởng đến thu hút các doanh nghiệp từ nước ngoài. Bởi lẽ có nhiều yếu tố để thu hút FDI, cụ thể như môi trường kinh doanh, lao động giá rẻ, thuế thuê đất, hạ tầng kỹ thuật, chính sách đối ngoại.

Ngoài ra, dân số Việt Nam cũng tương đối đông nên dễ phát triển thị trường... Từ những yếu tố như vậy, Việt Nam sẽ không lo bị thu hẹp hay hạn chế doanh nghiệp FDI.

Theo ông Tú, hiện nay các quốc gia và Chính phủ trong khu vực và trên toàn cầu đang phân tích các quy định mới để xác định cách họ có thể thay đổi luật thuế trong nước, một mặt nhằm giảm đến mức tối thiểu sự tác động của thuế tối thiểu toàn cầu và đồng thời tiếp tục thu hút đầu tư nước ngoài.

“Để Việt Nam giữ được lợi thế cạnh tranh của mình trong việc thu hút đầu tư nước ngoài, đồng thời không bị thất thu thuế, Chính phủ cần xem xét thay đổi các quy định về thuế trong nước và thiết kế các chính sách khuyến khích đầu tư mới có cân nhắc đến mức thuế tối thiểu toàn cầu” - ông Tú nói thêm.

Ngoài ra, để phát triển và đón FDI trong thời gian tới, vị chuyên gia này cho rằng, Việt Nam cần phải cải thiện chi phí và chất lượng nhân lực; Giá thuê đất, mặt bằng kinh doanh; Chất lượng hạ tầng (năng lượng, KCN); Chi phí và chất lượng logistics; Chính sách về khoa học công nghệ (chi phí R&D); Chất lượng chính sách...