Việt Nam chưa bao giờ thiếu xăng dầu
Thông tin về vấn đề xăng dầu tại buổi thảo luận tổ về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội năm 2022 tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV, ông Nguyễn Hồng Diên - Bộ trưởng Bộ Công Thương (Đoàn Hải Phòng) cho biết, hiện nay thế giới đang "điêu đứng" trong vấn đề năng lượng, khi giá cao, nhưng không có nguồn hàng để bán.
5 ngày trước, ông Nguyễn Hồng Diên có chuyến công tác tại Nga, tham dự một diễn đàn về năng lượng với lãnh đạo Bộ Kinh tế Nga, các đối tác của Nga. Ông nói, tại Nga, sở hữu khối lượng dầu lửa lớn, chiếm 30-35% dầu lửa thế giới, song lại rất khó khăn trong việc bán dầu lửa và khí đốt. Giá bán lẻ dầu lửa của Nga là 58-60 rúp/lít, tương đương 1-1,2 USD (trên 30.000 VNĐ). Trong khi đó, ở Việt Nam, giá xăng dầu duy trì ở ngưỡng từ 21.000 đồng - 25.000 đồng, thấp nhất trong khu vực và trên thế giới (trừ Malaysia được trợ cấp trong nước).
Do ảnh hưởng của các yếu tố trên thế giới, biên độ dao động của giá xăng dầu rất cao. Ông cho rằng, trong 10 kỳ điều hành liên tiếp (300 ngày), giá xăng dầu liên tục giảm, nhưng đến thời điểm này, giá bắt đầu tăng trở lại. Những doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu nhập với giá cao ở kỳ trước, bán giá thấp ở kỳ này, đó là nguyên nhân dẫn tới việc bị thua lỗ.
Song về nguồn cung, trưởng ngành Công Thương khẳng định, "Việt Nam chưa bao giờ thiếu xăng dầu". Dư luận nói thiếu nguồn cung trong nước là hoàn toàn không chính xác.
Bộ Công Thương có lực lượng Quản lý thị trường, Vụ Thị trường trong nước, Sở Công Thương kiểm tra, kiểm soát trên từng địa bàn để nắm bắt lượng hàng.
Tới ngày 30.9, còn hàng dự trữ thương mại là hơn 1,25 triệu m3 xăng dầu; năng lực sản xuất của 2 nhà máy lọc dầu trong tháng 10 đảm bảo 80% nguồn cung trong nước (1,7 - 1,75 triệu m3), tương đương 1,36 triệu m3. Tức là chúng ta có khoảng 2,6 triệu m3 xăng dầu.
Ngoài ra, 34 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu trong tháng 10 khoảng 500.000 m3 xăng dầu. Tổng chung có khoảng 3 triệu m3 xăng dầu trong thời điểm cuối tháng 9, giữa tháng 10; hoàn toàn đáp ứng nguồn cung cho đến hết giữa tháng 11. Trong khi sang tháng 11 lại tiếp tục sản xuất và nhập khẩu.
"Nguồn cung không thiếu, vậy tại sao thiếu hàng bán ra thị trường?", ông Nguyễn Hồng Diên đặt vấn đề, rồi cho rằng đó là việc doanh nghiệp phải nhập với giá cao ở kỳ trước, nhưng trong kỳ này lại bán giá thấp, đương nhiên lỗ, mà đã lỗ thì không dám làm.
Bên cạnh đó, hàng loạt chi phí định mức về xăng dầu đã lỗi thời, lạc hậu. Từ lợi nhuận định mức, chi phí kinh doanh, chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam, chi phí đưa xăng dầu từ nhà máy về kho bãi của doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối đều bất cập lạc hậu.
Ông lấy ví dụ, chi phí bảo quản quốc gia xăng dầu theo định mức được xây dựng từ năm 2003 chỉ 14.893 đồng/m3 nhưng đến nay, doanh nghiệp cho bên ngoài thuê là 80.000 đồng/m3 (tùy khu vực), không thể doanh nghiệp nào hoạt động được.
Xăng dầu giả chỉ là tảng băng nổi, còn chìm bao nhiêu thì phải tìm
Trưởng ngành Công Thương cũng đặt câu hỏi: "Tại sao vấn đề thiếu nguồn cung xăng dầu cục bộ chỉ xảy ra ở TPHCM và các tỉnh thành phía Nam, miền Tây mà không xảy ra trên phạm vi cả nước?". Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên lý giải, đầu tiên, những khu vực này trước đó có lượng xăng dầu trôi nổi đáng kể, kể cả xăng dầu lậu, giả.
Bằng chứng hồi tháng 8.2022, chúng ta tiếp tục bắt giữ, triệt phá những vụ làm giả xăng dầu mấy trăm triệu lít. "Đây là tảng băng nổi thôi, còn chìm bao nhiêu, phải có thời gian tìm, mới giải quyết được", ông nói.
Theo ông, khi có lượng xăng trôi nổi như vậy, doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu không quan tâm lắm đến chi phí định mức, chiết khấu, và không quan tâm lắm đến việc đăng ký mua của ai một cách ổn định. Đến khi siết chặt xăng dầu giả, xăng lậu, chỉ còn xăng dầu chính thống thì giá biến động liên tục, chiết khấu thấp.
Ông Nguyễn Hồng Diên cũng khẳng định, vừa qua "cơn lốc" về chứng khoán, bất động sản cũng có những tác động nhất định. "Tôi không nói tất cả, nhưng có doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu tham gia ít nhiều vào lĩnh vực bất động sản, chứng khoán. Cho nên khi tham gia vào lĩnh vực này, nguồn tiền cũng bị vơi đi. Đến kỳ nhập (bối cảnh nhập giá cao, bán giá thấp), doanh nghiệp không còn tiền, cũng không muốn bán hàng".
Cũng theo ông, khi doanh nghiệp được cấp phép làm đầu mối hoặc thương nhân phân phối xăng dầu sẽ được ngân hàng cấp cho room tín dụng, khoản vay nhất định.
Nhưng vì room được quy định từ trước - khi giá xăng dầu chỉ 50-60USD/thùng, còn bây giờ giá cao (có thời điểm gấp hơn 2 lần) mà room tín dụng vẫn vậy, nhiều doanh nghiệp không đủ tiền nhập, khó khăn trong vấn đề kinh doanh.
Bên cạnh đó, trước đây, nhiều doanh nghiệp trong hệ thống kinh doanh xăng dầu, họ lấy hàng từ nhiều nguồn, cùng một lúc ký với rất nhiều doanh nghiệp đầu mối; song có trường hợp ký xong rồi không nhập, dẫn đến câu chuyện "lắm mối tối nằm không". Chính vì vậy, doanh nghiệp đầu mối có quyền từ chối. Như Petrolimex không bao giờ thiếu hàng, nhưng họ phải ưu tiên bảo đảm cho hệ thống của mình trước và các thương nhân phân phối mua bán ổn định với Petrolimex trước.
Trước những vấn đề về xăng dầu, nói về trách nhiệm, tư lệnh ngành Công Thương cho biết, trong quản lý mặt hàng xăng dầu, dư luận đặt vấn đề trách nhiệm thuộc ngành Công Thương. "Đúng là trách nhiệm của chúng tôi vì được Chính phủ giao nhiệm vụ đảm bảo nguồn cung xăng dầu ra thị trường, quản lý hệ thống phân phối từ doanh nghiệp đầu mối đến thương nhân phân phối.
Tuy nhiên, để quản lý mặt hàng này còn có trách nhiệm của 7 bộ, ngành và địa phương. Trong đó 17.000 cửa hàng xăng dầu của các đại lý, tổng đại lý là do địa phương cấp và quản lý".
Về giải pháp đảm bảo ổn định thị trường xăng dầu, ông Nguyễn Hồng Diên cho biết, Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu đang được đề xuất sửa đổi, những trước khi sửa đổi vẫn phải thực hiện nghiêm theo Nghị định. Doanh nghiệp nào sai đâu xử đó, kể cả thu hồi có thời hạn.
"Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ kiến nghị hình thức xử lý với những doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Theo đó, vi phạm lần 1 sẽ phạt tiền, lần 2 vi phạm, phạt tiền cao hơn, lần 3 thì thu hồi vĩnh viễn, không có chuyện phạt cho tồn tại", ông nói.
