Nỗi lo chạy KPI đè nặng vai tư vấn bảo hiểm, trái phiếu tại các ngân hàng
Năm 2022 vừa qua nổi cộm nhiều vụ việc tiêu cực trên thị trường tài chính Việt Nam, tiêu biểu như trái phiếu Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát, lừa đảo biến tiền gửi tiết kiệm thành bảo hiểm, hay các vụ việc cho vay với lãi suất “cắt cổ” và đòi nợ theo kiểu giang hồ. Nhiều nguyên nhân được đưa ra, trong đó bao gồm sự gia tăng nhanh chóng về số lượng của những người làm nghề tư vấn tài chính nhưng chưa đi kèm với chất lượng.
"Phần lớn chất lượng dịch vụ tư vấn tài chính đáng báo động, gây nhiều hệ lụy. Các chương trình đào tạo người tư vấn tài chính ở Việt Nam đang giải quyết về mặt hình thức, chưa đảm bảo đủ chất lượng theo thông lệ quốc tế trong khi thị trường tài chính đang phát triển nhanh chóng. Nhiều người đi tư vấn đầu tư mà còn không biết nguyên tắc định giá tài sản đầu tư, tư vấn cho vay mà không nắm vững về nguyên tắc quản trị rủi ro phá sản cho khách hàng" - TS Lê Minh Nghĩa - Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA) - đánh giá.
Cũng theo ông Nguyễn Thanh Minh - Tổng Giám đốc Công ty One Second Việt Nam, nhiều nhân viên tư vấn tài chính là “thủ phạm” gây thiệt hại cho khách hàng vì lợi ích của bản thân. Nhưng họ cũng là nạn nhân của một ngành tư vấn tài chính đang có quá nhiều bất cập.
Tư vấn tài chính độc lập
Giải pháp được đưa ra với căn bệnh "trầm kha" này là áp dụng mô hình tư vấn độc lập. Theo Chủ tịch VFCA, mô hình tư vấn tài chính hiện tại ở Việt Nam đang hoạt động theo hướng người tư vấn tài chính làm việc tại chính các định chế tài chính như ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán... Các định chế này tự tạo ra các sản phẩm của mình.
Khi người dân được tư vấn bởi những tư vấn viên nằm trong chính các định chế này, họ sẽ gặp áp lực phải bán các sản phẩm để chạy chỉ tiêu do chính công ty mình tạo ra. Và tất nhiên, bán được càng nhiều họ sẽ nhận nhiều hoa hồng, hoàn thành chỉ tiêu KPI. Như thế, lợi ích của tư vấn viên sẽ được đảm bảo. Nhưng điều đó cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho người dân và cả sự xung đột lợi ích khi tư vấn viên chạy theo chỉ tiêu.
TS Lê Minh Nghĩa cho biết: "Mô hình tư vấn độc lập sẽ là chìa khóa để giải quyết vấn đề này. Ở thị trường Mỹ, 70% thị phần tư vấn tài chính thuộc về các công ty tư vấn độc lập. Việt Nam trong quá trình phát triển cũng sẽ phải đi theo xu hướng này".
Điều quan trọng nhất nằm ở việc các dịch vụ cần đảm bảo cho người dân chất lượng tư vấn, đặt lợi ích khách hàng lên trên hết. Đây là tiêu chuẩn của người làm nghề tư vấn tài chính tại các nước phát triển như Mỹ, Anh, Nhật, Canada, Singapore...
Nguyên tắc chính mà những công ty làm nghề tư vấn tài chính cần tuân thủ là nguyên tắc Fiduciary Duty (nguyên tắc ủy thác), luôn tư vấn sản phẩm phí rẻ nhất, tối ưu nhất về lợi ích với khách hàng. Và quan trọng nhất, người dân cần có kiến thức để tự nhận biết ai là người xung đột lợi ích với mình để có thể tự bảo vệ bản thân.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Thanh Minh cho biết, thị trường tư vấn tài chính tại Mỹ quản lý tài sản của hơn 60 triệu khách hàng. Đây là mô hình phát triển tất yếu của tất cả các thị trường và Việt Nam theo thời cuộc cũng sẽ phải đi theo xu hướng đó.
"Đây là con đường không thể không đi, là cột mốc chuyển mình về chất của ngành tư vấn tài chính Việt Nam, góp phần thúc đẩy thị trường tài chính phát triển ngày càng lành mạnh, bền vững" - ông Minh nhấn mạnh.
