“Cày” hết cỡ, có thể chạy được 10 đến 12 chuyến/ngày
6h sáng có mặt ở điểm bắt xe buýt tại Công viên Nghĩa Đô (quận Cầu Giấy, TP.Hà Nội), chúng tôi thấy tài xế, phụ xe buýt số 39 đang kiểm tra, dọn dẹp vệ sinh trên xe. Họ đã chạy được một lượt từ lúc 5h sáng, bắt đầu từ điểm ở Bệnh viện Nội tiết Trung ương cơ sở 2.
Sau 10 phút nghỉ hết chuyến, xe buýt lại lăn bánh qua những cung đường đã được quy định sẵn. Tranh thủ đường thông thoáng, lái xe tăng ga lao vun vút sau mỗi điểm dừng đỗ đón khách. Có một chi tiết khiến chúng tôi phải... "ngạc nhiên sững sờ" khi chứng kiến: Cách điểm cuối 10 phút, phụ xe nhanh nhảu tạt vào quán quen ở ven đường mua suất bún chả để dành đến lúc nghỉ khi về bến sẽ ăn.
Trò chuyện đôi câu với phụ xe, nghe anh giãi bày: “Tí nữa cuối chuyến, được dừng nghỉ 10 phút thì xuống quán trà đá ăn. 6h xe phải chạy rồi, tối qua 22h mới về... Mệt lắm!”.
Thời điểm học sinh được nghỉ hè, xe buýt vắng vẻ hẳn. Người phụ xe cho biết, nếu như bình thường, giờ này đã không còn chỗ để đứng. Đến điểm dừng ở Nguyễn Khuyến (Hà Đông), một ông già và một thanh niên nhanh nhảu lên xe. Hai người này trò chuyện rôm rả, phụ xe phải nhắc nhở: “Đeo khẩu trang và không nói chuyện ông ơi. Ông nói chuyện trên xe là dở bọn cháu rồi”.
Hơn 7h xe đáp xuống bến, khi hành khách xuống hết xe, lái xe cùng người phụ vội vã ngồi ở quán nước để ăn suất bún chả đã mua trước đó. Khi tôi đến hỏi chuyện, họ từ chối chia sẻ vì tranh thủ thời gian thư giãn sau hơn 1 tiếng đồng hồ căng thẳng, tập trung cao độ lái xe qua 39 điểm dừng đón.
Chúng tôi tiếp tục hành trình trên tuyến buýt số 39 từ Bệnh viện Nội tiết Trung ương đến bến cuối là Công viên Nghĩa Đô. Bắt đầu vào khu nội đô, từ trên xe buýt nhìn xuống, chúng tôi thấy rõ cảnh tượng xe máy, ôtô chen chúc nhau trên đường.
Anh Bách - một tài xế xe buýt có dáng vẻ đậm người, làn da ngăm đen kiên nhẫn điều khiển xe giữa cảnh tắc đường của Hà Nội. Nhiều đoạn phải nhích từng tí, thỉnh thoảng tài xế xe buýt phải phanh khựng lại do xe máy thản nhiên tạt ngang đầu.
“Nhiều lần tôi xi nhan mà xe máy vẫn làm ngơ. Tắc đường thì chúng tôi sẽ không kịp giờ ăn, không đủ chuyến lượt” - anh Bách nói. Theo tài xế này, một ngày nếu “cày” hết cỡ, có thể chạy được khoảng 10 đến 12 chuyến. Một tháng, lái xe có thu nhập khoảng 9-10 triệu đồng. Nếu không đủ lượt chạy trong một ngày, tài xế sẽ không được nhận đủ lương.
Áp lực kể cả ngày không hết!
“Cháu đi xe buýt thì biết, đường Hà Nội đông đúc, tắc đường như thế nào! Sáng chúng tôi phải dậy thật sớm để kịp xe lăn bánh lúc 5h giờ. Bây giờ là 11h, tôi đã chạy được 5 lượt” - lái xe buýt số 16 chia sẻ với chúng tôi. Kịp lấy giấy ướt lau mặt cho tỉnh táo, lái xe này đã phải vào buồng lái cho hành trình tiếp theo.
Hơn 20 năm làm phụ xe buýt, chị Thanh Tuyết (ở Nguyễn Xiển, Hà Nội) có biết bao kỷ niệm vui buồn với từng chuyến đi. Năm 2002, chị quyết định làm công việc phụ xe - với đàn ông còn vất vả huống gì phụ nữ. “Lúc mới đi làm, tôi cũng say xe, tưởng không trụ được. Ai dè lại gắn bó với công việc này lâu đến vậy” - chị Tuyết nói.
Những giờ cao điểm, xe buýt ken đặc người. Chị Tuyết nhanh nhảu quan sát, soát vé tháng, thu vé lượt đầy đủ. Không ít trường hợp khách sơ sẩy làm rơi, mất vé, chị Tuyết “dính” phạt khi có thanh, kiểm tra. Gặp người cao tuổi khi hết ghế, buộc chị phải trao đổi với hành khách trẻ, nhường ghế cho người già…
Tuyến buýt 16 quy định chạy từ điểm đầu đến điểm cuối đúng theo biểu đồ khoảng 1 giờ đồng hồ. Song trên các tuyến đường liên tục gặp tắc đường, các phương tiện va chạm nhau… Nhiều khi xe bị “âm giờ” khoảng 20 phút, có lúc là 1 tiếng. Từ đó buộc lái xe, phụ xe phải bỏ lượt.
Anh Nguyễn Trí Thành (hơn 10 năm cầm lái trên xe buýt tuyến 14 Bờ Hồ - Cổ Nhuế) nói: “Nhiều áp lực lắm, kể cả ngày không hết”.
Xe buýt số 14 với 24 chỗ ngồi và 36 chỗ đứng hằng ngày đón trả khách qua nhiều chặng đường. Theo quy định, thời gian xe buýt di chuyển đón khách từ điểm đầu Bờ Hồ đến điểm cuối Cổ Nhuế tối đa 1 giờ đồng hồ. Tuy nhiên, nhiều đoạn đường, tuyến phố trên hành trình liên tục ùn tắc, khiến tài xế không phải lúc nào cũng chạy đúng giờ so với quy định. Việc chậm 10-20 phút mới về bến thường xuyên xảy ra.
“Mọi người nhiều khi định kiến với xe buýt công cộng, nói là “hung thần đường phố” khiến chúng tôi cũng có chút chạnh lòng. Cầm vô lăng mới biết có rất nhiều tình huống trớ trêu. Có khi chúng tôi xin vượt cháy còi nhưng xe máy không cho vượt. Đôi khi đi đường họ còn dùng điện thoại hay thản nhiên đứng ở điểm đón-trả khách dành cho xe buýt” - anh Thành cho biết.
Có thể nói, ngoài sự mệt mỏi vì mật độ giao thông quá đông đúc, áp lực lớn nhất đối với lái xe buýt chính là đáp ứng đúng thời gian quy định.
“Nếu về đúng giờ, chúng tôi được nghỉ ngơi 10 phút. Nếu bị âm vào giờ sau thì sẽ không có thời gian nghỉ, chỉ 2 phút thư giãn chớp nhoáng rồi lại lên xe tiếp tục hành trình” - anh Thành cho hay.
Trung bình mỗi ngày chạy khoảng 6.5 lượt, nếu không bỏ chuyến, làm đủ công mỗi tháng thu nhập của anh Thành khoảng 9 triệu đồng. “Chúng tôi mong muốn nhà nước tăng lương, để mọi người có động lực hơn nữa. Đến nay hỗ trợ tiền ăn cho lái xe chỉ 15.000 đồng, mức giá này đến nay chưa thay đổi. Thời gian qua, thu nhập cũng có cải thiện nhưng với giá cả leo thang nhưng hiện nay không thấm thoắt vào đâu” - anh Thành bày tỏ.
Thực hư chuyện ép giờ, ép chuyến
Mới đây, cư dân mạng dậy sóng với bài viết được cho là của một lái xe buýt phản ánh về quy định phải ép giờ, trừ tiền khi không hoàn thành chuyến lượt. Anh Thành cũng đã đọc được bài viết này, tuy nhiên những thông tin được đưa ra có điểm đúng và điểm chưa chính xác. Anh Thành khẳng định không bị ép giờ, việc tắc đường khiến số giờ chạy bị “âm”, buộc phải bỏ chuyến thì lái xe không được hưởng tiền công chuyến đã bỏ. “Đường Hà Nội lúc thông thoáng, khi lại ùn tắc nặng. Nếu về đúng thời gian thì sẽ được nghỉ ngơi, tái tạo sức để tiếp tục chạy chuyến tiếp. Nếu tắc đường, về chậm thì lái xe sẽ không có giờ nghỉ mà quay vòng chạy tiếp” - anh Thành thông tin.
Về vấn đề này, ông Hồ Thái Phương - Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội - khẳng định: “Cơ quan quản lý nhà nước không có một văn bản nào yêu cầu lái xe phải đuổi kịp giờ, phạt tiền liên quan đến chuyến lượt”.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp sẽ quy định cụ thể về chuyến lượt, trả lương cho người lao động. Ông Phương nói thêm, giả sử một lượt từ điểm đầu đến điểm cuối quy định 50 phút. Song, có trường hợp lái xe chạy về điểm cuối mà thừa giờ thì vẫn được chạy đúng trình tự về bến. Ngoài ra, do tắc đường, xe buýt chạy về bến chậm so với quy định là chuyện bình thường. Cơ quan quản lý nhà nước không có yêu cầu, ép buộc nào lái xe phải phóng nhanh, vượt ẩu về đúng giờ.
“Chúng tôi yêu cầu lái xe phải vận hành đúng chất lượng, đảm bảo đúng yêu cầu luật giao thông đường bộ… không yêu cầu phóng nhanh, vượt ẩu để về đúng giờ. Về kỹ năng của lái xe, đúng là cũng có trường hợp người có kinh nghiệm vào-ra điểm dừng rất êm, sẽ có người lái sẽ hơi ẩu” - ông Phương nói.
