Cần xử lý triệt để
Vừa qua, trong quá trình rà soát, kiểm tra việc tuân thủ hợp đồng, chủ đầu tư là Ban quản lý đường sắt đô thị TPHCM (Maur) cùng các đơn vị liên quan đã phát hiện thêm 4 gối caosu trên gói thầu CP2 (đoạn trên cao và depot) thuộc tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) bị xê dịch khỏi vị trí đá kê gối.
Trước đó, vào tháng 10.2020, MAUR đã phát hiện 1 gối caosu sử dụng cho dầm cầu cạn tại vị trí trụ thuộc phân đoạn cầu cạn. Theo lý giải của các chuyên gia về cầu đường, bêtông cũng như mọi vật liệu khác khi nóng thì nở ra, lạnh thì co lại. Với các dầm bêtông dài cỡ 35m của metro số 1 thì mỗi ngày dầm này sẽ nở ra và co lại chừng 15mm. Các dầm bêtông sẽ nóng lên đến gần 80độC nhưng về đêm lại nguội đi đến 25độC (theo nhiệt độ thời tiết TPHCM).
Do đó, để hấp thụ rung động khi có phương tiện chạy bên trên, người ta dùng gối caosu ở bên dưới dầm cầu và gối caosu này phải có khả năng biến dạng theo sự co giãn của dầm cầu. Khi dầm cầu giãn ra, gối caosu từ chỗ có tiết diện hình chữ nhật sẽ trở thành hình hộp có tiết diện hình bình hành. Nếu dầm cầu được gác lên các gối cao susao cho có sự tiếp xúc bề mặt tốt, đảm bảo có lực đè lớn lên toàn bề mặt gối thì gối sẽ khó trượt.
Tuy nhiên, khi thi công tại công trường cũng như chế tạo tại nhà máy hoặc biến dạng co ngót theo thời gian của bêtông mà một số vị trí gối sẽ có sự tiếp xúc bề mặt không tốt giữa dầm cầu và gối. Khi đó, gối caosu sẽ có nguy cơ trượt dần theo biến dạng co giãn hằng ngày của dầm cầu do không đủ lực ma sát với bề mặt bêtông bên dưới.
Với các công trình đang khai thác, việc kiểm tra tình trạng các gối cầu là một trong những hạng mục quan trọng. Nếu phát hiện sự dịch chuyển thì sẽ phải điều chỉnh lại gối cầu, thậm chí cố định gối ấy khi thấy nguy cơ tái dịch chuyển cao. Nếu phát hiện có sự tiếp xúc không tốt giữa dầm và gối (đặc biệt là những đoạn cầu cong, hay đi lên xuống dốc) thì phải chèn thêm vật liệu (vữa, thép chêm...) để đảm bảo sự tiếp xúc toàn diện và sao cho dầm sẽ truyền lực lên gối một cách hoàn hảo.
Đối với sự việc lệch gối caosu của metro số 1, nguyên nhân chính vẫn là do sự co giãn dưới tác dụng của nhiệt độ chứ không phải là do tải trọng động. Vì tuyến metro số 1 có thời gian thi công kéo dài, nhiều gối cầu đã được lắp đặt trên 4 năm. Thời gian này đủ dài để những gối “có vấn đề” dịch chuyển. Do đó, các đơn vị liên quan cần rà soát lại toàn bộ gối cầu và có giải pháp cho các vị trí có nguy cơ trượt. Trong quá trình thi công tiếp theo và khai thác sau này cần tăng cường kiểm tra định kỳ để tránh sự cố như vừa qua.
Cần đánh giá cụ thể
Theo GS Nguyễn Xuân Thủy - nguyên Giám đốc Nhà xuất bản GTVT, việc sử dụng gối đệm caosu đã được nhiều nước trên thế giới dùng để giảm chấn động tiếng ồn và ổn định cho phương tiện lưu thông bên trên. Đây là 1 loại caosu đặc biệt, do đó có thể do một số nguyên nhân sau như thi công, tổ chức lắp đặt chưa đúng kỹ thuật và nhiệt độ nắng nóng, cuối cùng là chất lượng vật liệu… Vật liệu này do phía Nhật Bản cung cấp và họ đã sử dụng nên chất lượng được đánh giá là tốt.
Cần đánh giá lại cụ thể từng bước để điều chỉnh. Đường sắt là một hệ thống kỹ thuật đòi hỏi tính chính xác cao, đi trên 1 dầm cầu (cầu cạn) phải đảm bảo độ bền của trụ và độ bền của dầm.
Ông Lê Văn Thịnh - nguyên Trưởng phòng Giám định 1, Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng - Bộ Xây dựng, đây là việc bình thường của những loại công trình này và kỹ thuật sẽ giải quyết được do đó cần bình tĩnh tìm ra nguyên nhân để giải quyết, khắc phục.
Việc rơi đệm gối caosu không phải chỉ riêng tuyến Bến Thành - Suối Tiên mà cả các tuyến đường vành đai 3 Hà Nội… Ông Thịnh cho rằng, tác đầu tiên là do nhiệt vì TPHCM rất nóng khiến đệm caosu bị biến dạng khiến xê dịch do đó cần phải thường xuyên kiểm tra. Tiếp xúc của caosu với mặt gối và mặt gầm là không phẳng, cùng đó cũng không loại trừ chất lượng vật liệu... Do đó, cần kiểm tra thêm khả năng biến dạng của gối xem có đáp ứng mức độ biến dạng do nhiệt, sai số do chế tạo và lắp dầm, hoặc lực hãm phanh của tàu hay không.
