“Nhân phát biểu của GS-TSKH Trần Ngọc Thêm - Uỷ viên Hội đồng chức danh Giáo sư Nhà Nước trong bài phỏng vấn trên báo chí ngày 15.5, chúng tôi xin ghi nhận ý kiến khẳng định của ông: “Nếu dựa trên những minh chứng đối chiếu treo cách sao chụp rất rõ ràng, trong đó nội dung cuốn sách của ông Tồn đúng từng câu từng chữ trong suốt hơn 100 trang với nội dung các luận án, bài viết của học trò đã bảo vệ, công bố trước đó, thì việc kết luận ông Tồn đạo văn sẽ là hiển nhiên”.
Tuy nhiên, chúng tôi không chấp nhận lý do GS-TSKH Trần Ngọc Thêm đã biện luận hộ ông Tồn, khi chỉ nghe một mình ông Tồn trình bày mà đưa ra kết luận: Ông Tồn mắc sai lầm nghiêm trọng trong việc hướng dẫn luận án cho nghiên cứu sinh là đã “giúp đỡ nghiên cứu sinh quá mức cần thiết và nhắm mắt làm ngơ cho nghiên cứu sinh đạo văn của thầy”.
Tôi cho rằng đây là một kết luận thiếu khách quan (nếu không muốn nói là có sự mặc cả, mờ ám phía sau (!?). Nhất là, điều đó lại được nói ra từ một vị uỷ viên Hội đồng chức danh GS.
Khi viết luận án, tôi đã có hơn 20 làm việc tại Viện Ngôn ngữ học. Sau khi cuốn Từ điển tiếng Việt hoàn thành và sau khi đi thực tập ở Nga 2 năm về, chúng tôi mới có thời gian và bảo nhau làm luận án, chứ lúc đó chẳng có một sức ép nào, cũng chẳng có một quyền lợi nào để đến mức chúng tôi phải cầu cạnh ai để hoàn thành luận án. Những vấn đề cụ thể khác tôi không muốn đôi co, tranh luận trên báo mà sẽ nói lại khi có một hội đồng giải quyết vụ việc này.
Tôi chỉ đặt ra một số câu hỏi về vụ việc này như sau:
Thứ nhất, nếu ông Tồn có thể “giúp đỡ quá mức cần thiết” với tôi và tương tự, với Cao Thị Thu, Nguyễn Thanh Hà, Huỳnh Thanh Trà, thì tại sao ông không tự viết cho mình một cuốn sách của ông mà lại phải gộp nguyên xi công trình của nhiều học trò và cộng sự như vậy?
Với khả năng của ông Tồn, tôi biết, ông thừa sức viết một cuốn về “Đặc điểm văn hoá dân tộc và tư duy ngôn ngữ của người Việt” trên cơ sở các tư liệu và kết quả nghiên cứu, các bài viết của học trò và cộng sự. Cho dù có vội vàng cấp bách để kịp phong học hàm GS thì sau lần trượt ban đầu, lẽ ra ông nên bình tâm ngồi viết và in lại, hơn là để thời gian vu cáo, kiện tụng làm ảnh hưởng đến rất nhiều người.
Thứ hai, nếu văn phong trong luận án của tôi (theo cái lý của ông Tồn) là giống văn phong của ông Tồn, vậy các bài viết khác của tôi ngoài luận án thì sao? Chẳng lẽ cũng bị ảnh hưởng phong cách, văn phong của ông Tồn?
Như đã nói ở trên, tôi không muốn phá vỡ cuộc sống yên bình của mình vì những chuyện không đáng có. Chúng tôi là những người làm khoa học nghiêm túc, đàng hoàng và có lòng tự trọng. Chúng tôi cũng không ham hố chức danh và học hàm học vị.
Ngoài ra, còn có những đồng nghiệp của tôi. Tôi nói ra những điều này vì cũng phải một lần lên tiếng cho rõ quan điểm… Theo tôi, ông Nguyễn Đức Tồn nên bình tâm suy nghĩ lại, sai đâu thì sửa đấy.
Có lẽ, mấu chốt là ở chỗ ông nghĩ, như ông đã từng nói: Tôi hướng dẫn thì tôi có quyền lấy. Nhưng chúng ta đang sống và làm việc theo luật pháp. Không nên cãi cố mà trở thành xúc phạm những người đã từng là bạn mình.
Đã đến lúc, những người nói lời vu cáo và những người biện hộ cho những lời vu cáo đó phải xem xét lại và có lời công khai xin lỗi tôi.
Rất mong ông Nguyễn Đức Tồn, rất mong các nhà ngôn ngữ học hãy cho tôi một sự tôn trọng đáng có và sớm làm sáng tỏ, dứt điểm vấn đề này.
