Theo thống kê của Sở GDĐT TPHCM, năm học 2017-2018, số lượng học sinh lớp 9 dự kiến sẽ tốt nghiệp THCS là 104.905 em, tăng hơn 20.000 học sinh so với năm học 2016-2017. Còn đối với Hà Nội, tổng số thí sinh đăng ký dự thi nguyện vọng một là 94.964 em, tăng 22.000 em so với năm ngoái. Đây là kết quả của “năm sinh vàng”- năm Quý Mùi (dê vàng).
Nếu thực hiện theo đúng chủ trương phân luồng học sinh sau THCS như kế hoạch đã đề ra những năm trước thì năm học 2018-2019 sẽ có hơn 40.000 học sinh khu vực Hà Nội và TP Hồ Chí Minh rớt khỏi lớp 10 công lập. Vậy câu hỏi đặt ra là 40.000 học sinh này sẽ đi về đâu?
Theo ông Trần Xuân Nhĩ - nguyên Thứ trưởng Bộ GDĐT, việc số lượng thí sinh tăng vọt như năm nay chủ yếu do tăng dân số cơ học vào năm đẹp "dê vàng" - 2003. Trong khi đó, các nhà quản lý giáo dục lại không có sự tính toán, thống kê cụ thể để biết rằng số lượng học sinh của năm này sẽ tăng lên và có phương án chuẩn bị trường lớp như thế nào để đáp ứng.
“Số lượng trường lớp công lập thì vẫn như vậy, chỉ tiêu tuyển sinh cũng chỉ nằm trong khoảng đó mà số lượng thí sinh dự tuyển lại tăng lên thì đương nhiên số thừa sẽ bị đẩy ra ngoài công lập. Sự thiếu tính toán của các nhà quản lý đã dẫn đến tình trạng dư thừa thí sinh như năm nay”, ông Nhĩ khẳng định.
Ở nhiều nước trên thế giới, các nhà quản lý giáo dục luôn có sự tính toán để đảm bảo kể cả có sự tăng thí sinh thì hệ thống trường lớp vẫn đảm bảo đáp ứng cho nhu cầu học của các em. Còn đối với nước ta, các trường công lập ở Việt Nam đang rơi vào tình trạng vừa khít, số lượng thí sinh dư thừa sẽ bị đẩy ra ngoài.
Điều này cũng ảnh hưởng vô cùng lớn đến tâm lý của học sinh và phụ huynh, biến kỳ thi vào lớp 10 trở thành một cuộc chạy đua thực sự mà các em sẽ phải vắt kiệt sức để chiến đấu, giành giật suất học. Đối với những em bị loại ra ngoài cũng sẽ là khủng hoảng lớn về tâm lý.
Trước tình trạng này, ông Nhĩ cho rằng, giải pháp trước mắt hiện nay cần phải làm là khuyến khích mở thêm các trường ngoài công lập, các trung tâm kỹ thuật, trung tâm dạy nghề, cơ sở giáo dục để đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh. Ngoài ra hiện nay chúng ta cũng đang dư thừa một số lượng lớn trung tâm dạy nghề, cơ sở giáo dục thì cần tận dụng ngay lúc này.
Cũng theo ông Nhĩ, trước lo ngại về việc học phí tại các cơ sở giáo dục ngoài công lập còn cao thì nhà nước cần có chính sách hỗ trợ học phí cho các em, đảm bảo các cháu đều được đi học. Về lâu dài, các nhà quản lý giáo dục cần có biện pháp thực hiện phân luồng triệt để, có sự tính toán dài hơi, tránh nơi thừa, nơi lại thiếu thí sinh.
