Phân biệt đại học và trường đại học
TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho rằng, về thuật ngữ "đại học" và "trường đại học" đã được định nghĩa trong Luật. Tuy nhiên, về bản chất, đại học là nơi đào tạo nghiên cứu đa lĩnh vực. Trong mỗi lĩnh vực có thể có nhiều ngành. Còn trường đại học là nơi đào tạo đơn ngành hoặc một số ngành.
"Bản thân cụm từ "đại học" cũng là vay mượn của chữ Hán và khi chuyển ngữ sang tiếng Việt không dịch theo nghĩa của từ đó" - ông Vinh nói và giải thích thêm, từ đại học (University) mà nhiều quốc gia hiện đang sử dụng được hiểu là phải có một khoa hoặc trường giáo dục tổng quát (một số người gọi là giáo dục đại cương).
Khoa này có thể xem là điều kiện rất quan trọng để một đại học có thể thực hiện sứ mệnh giảng dạy và nghiên cứu tốt. Cấu trúc tổ chức và quản trị của đại học cũng khác với cấu trúc, tổ chức của trường thành viên.
"Hiện nay, việc phân biệt ngành và chuyên ngành trong Luật Giáo dục đại học không còn phù hợp. Trong bối cảnh kinh tế năng động và sự tiến bộ của Khoa học công nghệ, đã xuất hiện chương trình liên ngành, xuyên ngành mang tính chất tích hợp đòi hỏi phải có sự hợp tác giảng dạy và nghiên cứu của các trường thành viên hoặc các khoa (như ở Đại học Bắc Kinh).
Do vậy, ngành hẹp sẽ dần mất đi vai trò của mình thay vào đó là các chương trình (programs) được thiết kế hết sức nhanh chóng, linh hoạt như đại học ASU (Arizona State University USA) vượt ra khỏi cả lĩnh vực truyền thống như chương trình Điện tử - Sinh - Y - Cơ,..." - TS Hoàng Ngọc Vinh phân tích.
Các khái niệm vẫn còn rối rắm, gây hiểu nhầm
Còn theo quan điểm của TS Lê Viết Khuyến, Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, nhiều người đang nhầm tưởng "đại học" và "trường đại học" là một, nhưng thực tế đây là hai mô hình mang sứ mệnh hoàn toàn khác nhau.
Trước những ý kiến của dư luận về việc rối trong cách gọi tên các khái niệm này, ông Khuyến cho rằng, trong các luật về giáo dục của Việt Nam đều khẳng định có 3 loại cơ sở giáo dục đại học là đại học (University), học viện (Academy/Institute) và trường đại học (College) nhưng không định nghĩa rõ các loại hình này như ở luật giáo dục của nhiều quốc gia khác.
"Điểm bất hợp lí là khi dịch ra tiếng Anh tất cả các trường đại học đều tự nhận là University trong khi ở nhiều nước, việc sử dụng tên gọi tiếng Anh (University, College, Academy/Institute) lại được Nhà nước quản lý rất chặt chẽ. Việt Nam cũng nên có thói quen quản lý như vậy để tránh hiểu nhầm về loại hình của các trường đại học.
Nhà nước cũng cần có quy định cụ thể các tiêu chí của loại hình “đại học” và nếu trường nào đạt được các tiêu chí đó thì đương nhiên được mang danh hiệu “đại học” (University)" - ông Khuyến đưa ra đề xuất.
Chuyển từ trường lên đại học: Thận trọng trong việc nâng cấp
Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam nhận định, xu hướng hình thành các đại học lớn hiện nay là tất yếu, tiệm cận với nước ngoài, đáp ứng nhu cầu đào tạo cao hơn.
Trên thế giới có hai hình thức cơ bản để tạo nên đại học là các trường đơn lập liên kết lại hoặc nâng các khoa/viện thành trường để tạo thành đại học. Việc nâng từ trường lên thành đại học sẽ giải quyết được nhiều nhiệm vụ hơn là các trường đơn ngành.
Tuy vậy, các đại học quốc gia, đại học vùng, trường đại học địa phương đều có những sứ mệnh riêng, đẳng cấp riêng do Chính phủ xác lập. Do đó không thể đổi tên hoặc sáp nhập các cơ sở giáo dục khác đẳng cấp với nhau một cách tùy tiện.
"Nhà nước cũng phải rất thận trọng trong việc nâng cấp những trường đại học riêng lẻ lên thành đại học để bảo đảm sao cho các đại học này phải thực sự “đa lĩnh vực”" - TS Lê Viết Khuyến nêu quan điểm.
