“Chắc chắn lỗ”
Tại toạ đàm trực tuyến “Xã hội hoá biên soạn sách giáo khoa: Thuận lợi và thách thức”, do Báo Lao Động tổ chức chiều 5.3, vấn đề giá sách giáo khoa mới được các chuyên gia, khách mời tranh luận sôi nổi.
Theo các đơn vị làm sách, nếu làm theo văn bản số 115/BGDĐT –KHTC ngày 14.1.2020 của Bộ GDĐT, yêu cầu giá sách giáo khoa mới không được vượt quá mức kê khai của sách hiện hành, thì các đơn vị tham gia viết sách giáo khoa chắc chắn lỗ và chủ trương xã hội hóa cũng khó thành.
Lý do là mọi công đoạn viết, biên soạn sách giáo khoa lớp 1 đã gần như hoàn tất, chỉ chờ “chốt” giá và số lượng sách được lựa chọn để mang đi in ấn. Giờ mới đưa ra yêu cầu này sẽ rất khó để các đơn vị kịp cân đối, tính toán chi phí bỏ ra.
Nhà giáo Ưu tú Ngô Trần Ái – Công ty Cổ phần đầu tư xuất bản – thiết bị giáo dục Việt Nam (VEPIC) – cho rằng, cả 5 bộ sách giáo khoa lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới đã được phê duyệt đều có hình thức đẹp, bắt mắt, khổ sách mới lớn hơn, giấy dày, màu đẹp.... hơn sách cũ nên khó có thể giữ mức giá cũ.
“Tôi hiểu sách giáo khoa không được lãi nhiều vì tác động đến 20 triệu học sinh, nhưng cần bảo toàn được vốn, vì lỗ thì làm sao làm tiếp được? Có lãnh đạo hỏi tôi, sao anh không làm như cũ, mẫu giấy cũ cho chi phí hạ xuống? Tôi cho rằng thời điểm Việt Nam bắt đầu hội nhập thì vấn đề là chúng ta cần tiến lên chứ không thể lùi lại. Chúng tôi đã kiến nghị Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ GDĐT. Hiện tại trễ quá rồi mà đến giờ vẫn chưa có giá sách” – ông Ngô Trần Ái cho biết.
GS.TS Nguyễn Minh Thuyết - Tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, Tổng Chủ biên kiêm Chủ biên sách giáo khoa Tiếng Việt 1 bộ “Cánh diều” cho rằng, Nghị quyết 29-NQ/TW, hay Nghị quyết 88 của Quốc hội đều nói thực hiện xã hội hoá sách giáo khoa, có nhiều sách giáo khoa theo các môn học… Trong cả 2 nghị quyết và các quy định của Nhà nước chưa hề nói Nhà nước sẽ định giá.
“Nếu từ đầu nói xã hội hoá nhưng Nhà nước định giá thì sẽ không ai làm. Nhà xuất bản lỗ thì không ai in sách, tác phẩm của chúng tôi không đến được với học sinh, Nghị quyết của Đảng về xã hội hoá sách giáo khoa không thực hiện được”- GS Nguyễn Minh Thuyết tâm tư.
Giá SGK phải hài hoà lợi ích doanh nghiệp - người sử dụng
Trước những băn khoăn của các tác giả, đơn vị làm sách, PGS.TS Trần Xuân Nhĩ - nguyên Thứ trưởng Bộ GDĐT - cho rằng, không nên áp định một giá, bộ sách mới không được quá giá sách ra đời cách đây mấy chục năm. Trong cơ chế thị trường, tiền nào của đấy, của tốt thì tiền cao. Vùng nào không có điều kiện thì Nhà nước mua sách cho thư viện rồi cho học sinh mượn, thuê, chứ không nên ép một mức giá, có thể khiến doanh nghiệp chịu lỗ.
Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long thì nêu quan điểm, sách giáo khoa quan trọng ở nội dung, hình thức không nên quá cầu kỳ trong bối cảnh đất nước còn nghèo. Các nhà xuất bản cần chú ý in ấn sao cho giá cả đảm bảo lợi ích của mình, nhưng cần phù hợp với thu nhập bình quân của người dân.
Tại tọa đàm cũng có ý kiến đề xuất có thể in đen trắng cho những vùng còn khó khăn, in màu đẹp cho những gia đình có điều kiện. Như vậy, sách giáo khoa sẽ có nhiều mức giá khác nhau, vừa theo nhu cầu, điều kiện của phụ huynh.
Tuy nhiên, đề xuất này bị nhiều chuyên gia phản đối. Vì điều đó khiến học sinh trong lớp có phân biệt đối xử giữa các đối tượng giàu/nghèo qua các bản sách.
Bà Ngô Thị Minh - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho rằng, việc tính toán giá sách giáo khoa phải hài hoà lợi ích doanh nghiệp, người cung cấp sách và nhu cầu của người sử dụng. Về phía đơn vị cung cấp có vai trò quan trọng để thích ứng thị trường. Nếu giá sách quá cao, không phù hợp với thu nhập của người dân hiện tại thì rất khó thực hiện.
Bà Ngô Thị Minh "hiến kế: Tôi nhấn mạnh là cần làm rõ trách nhiệm Nhà nước trong việc định giá sách giáo khoa. Trong một trường không thể phân biệt lớp này lớp kia, em này em kia, nhà có điều kiện thì dùng sách in màu, nếu không thì dùng sách in đen trắng.
Nếu Nhà nước định hướng giá sách giáo khoa mới không cao hơn sách hiện hành thì chúng ta có thể theo từng vùng. Quyền thuộc về UBND tỉnh. Nếu vùng này quyết định chọn được bộ sách ưng ý, mà bộ đó có giá cao hơn so với điều kiện của phụ huynh thì chúng ta bù thêm tiền, mua đồng loạt cho các em, để học sinh trong vùng có sách chất lượng để học.
