Địa phương chịu áp lực
Một trong những điểm mới của Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2020 được dư luận quan tâm là kỳ thi sẽ được giao về cho địa phương tổ chức. Vai trò của địa phương sẽ được tăng cường ở tất cả các khâu, từ coi thi đến chấm thi. Lãnh đạo UBND tỉnh sẽ phải chịu trách nhiệm về toàn bộ kỳ thi.
Khi kỳ thi mang tầm quốc gia được giao về cho địa phương tổ chức, đã có nhiều ý kiến lo ngại. Bởi năm 2018 xảy ra vụ gian lận thi cử rúng động trong lịch sử giáo dục nước nhà. Khi ấy, kỳ thi cũng do địa phương chủ trì, tổ chức. Việc gian lận được phát hiện sau khi các chuyên gia tiến hành phân tích phổ điểm, phát hiện ra bất thường trong điểm thi của một số tỉnh.
Để phòng ngừa gian lận, năm 2020, Bộ GDĐT sẽ tăng cường các giải pháp kỹ thuật, đặc biệt là khâu thanh tra. Ngoài ra sẽ thực hiện đối sánh, phân tích kết quả thi và kết quả học tập ở bậc THPT của thí sinh. Theo ông Mai Văn Trinh - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GDĐT), đây là bước quan trọng phản ánh chất lượng dạy học ở từng địa phương. Đồng thời cũng giúp phát hiện ra những nơi có bất thường để kiểm tra, đánh giá.
Về điểm mới này, ông Hà Thanh Quốc - Giám đốc Sở GDĐT Quảng Nam - băn khoăn việc so sánh, xếp thứ tự điểm trung bình của các môn thi của địa phương sẽ khiến địa phương rất áp lực. Trước đây, Bộ GDĐT không công bố, nhưng sau khi có điểm của kỳ thi THPT quốc gia, một số phương tiện truyền thông tiến hành so sánh phổ điểm thi, rồi xếp hạng các địa phương từ cao xuống thấp. Những địa phương có điểm thi thấp bị áp lực bởi việc này. Ông kiến nghị không nên xếp thứ tự điểm trung bình môn thi của các địa phương.
Còn ông Nguyễn Văn Phê - Giám đốc Sở GDĐT Hưng Yên - lại có quan điểm ủng hộ việc so sánh điểm thi giữa học bạ và điểm thi tốt nghiệp THPT, cũng như công bố công khai việc này. “Có thể tăng thêm áp lực, nhưng đây cũng là cách để địa phương sát sao, quán triệt đến giáo viên, các cơ sở giáo dục phải đảm bảo việc dạy học thực chất, kiểm tra đánh giá nghiêm túc” - ông Phê cho biết.
Về băn khoăn của địa phương khi công bố dữ liệu so sánh phổ điểm học bạ và điểm thi tốt nghiệp THPT, Bộ trưởng Bộ GDĐT Phùng Xuân Nhạ cho rằng, nếu bộ không công bố, làm xếp hạng thì cũng có nhiều cá nhân, đơn vị khác thực hiện việc này.
“Ví dụ, sau khi công bố điểm, báo chí cũng làm để phân tích chỗ nào trũng, chỗ nào cao. Chính đó mới là cơ sở để xem đâu là việc cần phải lưu ý. Do vậy, chúng ta cần phải chủ động làm tốt” - người đứng đầu ngành giáo dục lưu ý các địa phương và cho rằng đây sẽ là chỉ số để cải tiến chất lượng dạy học ở địa phương, đồng thời giúp phát hiện ra tình huống bất thường trong điểm thi của các tỉnh.
Phải thật sự công khai, minh bạch
Những năm trước đây, khi Bộ GDĐT thực hiện công bố điểm thi của kỳ thi THPT, dư luận đã nhắc nhiều đến nghịch lý nhiều địa phương có điểm thi thấp, nhưng tỉ lệ tốt nghiệp THPT vẫn ở mức cao, phần lớn đều trên 90%, thậm chí 99%. Trong đó, điểm học bạ được xem là “phao cứu sinh” giúp không ít thí sinh dù được điểm thi THPT quốc gia thấp nhưng vẫn đỗ tốt nghiệp.
Năm 2019, để giảm thiểu tình trạng này, Bộ GDĐT đã thay đổi cách tính điểm tốt nghiệp theo tỉ lệ 70/30, thay vì 50% điểm trung bình lớp 12 và 50% điểm của kỳ thi THPT quốc gia như các năm trước. Cách tính điểm tốt nghiệp này tiếp tục được duy trì đến năm nay.
Dù thay đổi về tỉ lệ tính điểm tốt nghiệp, nhưng vẫn có ý kiến lo ngại đây chưa phải là giải pháp tốt để ngăn chặn việc “làm đẹp học bạ”. Đồng thời, khi Bộ GDĐT công bố sẽ thực hiện so sánh dữ liệu điểm thi với điểm học bạ, dù ủng hộ, nhưng giáo viên cho rằng đây chưa phải là giải pháp căn cơ ngăn chặn gian lạn, hay có thể nâng cao chất lượng dạy học trong trường phổ thông.
Theo ông Hà Xuân Nhâm - Hiệu trưởng Trường THPT Phan Huy Chú (Đống Đa, Hà Nội), việc đánh giá học sinh trong các trường phổ thông hiện nay sẽ theo từng bộ môn và thầy cô giáo của bộ môn đó toàn quyền quyết định. Ông Nhâm cho rằng, dư luận có đề cập ở đâu đó giáo viên vì thương học sinh mà “nương tay” cho điểm cao. “Việc này có thể xảy ra ở đâu đó nhưng tại Trường THPT Phan Huy Chú thì không có chuyện làm đẹp học bạ. Bởi quan điểm của ban lãnh đạo nhà trường là việc dạy học phải phản ánh đúng thực chất” - Hiệu trưởng Trường THPT Phan Huy Chú nói và cho rằng chính ý thức, trách nhiệm của giáo viên, lãnh đạo nhà trường đóng vai trò rất quan trọng ngoài các giải pháp về kỹ thuật mà Bộ GDĐT đưa ra.
Bà Phạm Thái Lê (giáo viên Trường THPT Mari Curie, Hà Nội) cũng ủng việc Bộ GDĐT đưa ra giải pháp công khai so sánh phổ điểm học bạ và điểm thi tốt nghiệp THPT, nhằm minh bạch thông tin. Tuy nhiên, theo bà Lê, việc làm này khó có tác dụng nâng cao chất lượng dạy học.
“Với học sinh lớp 12 năm nay, kết quả học bạ đã gần như được ấn định, các trường đã và đang thực hiện việc kiểm tra học kỳ II cho học sinh. Còn nếu nói công bố để kỳ thi nghiêm túc hơn thì cũng không có nhiều tác dụng. Bởi kết quả điểm học bạ do giáo viên, các trường phổ thông đánh giá. Đối tượng này lại khó có thể tác động, làm thay đổi lên kết quả của kỳ thi ở phạm vi của tỉnh, của cả nước.
Hơn nữa, kết quả học bạ là cả một quá trình, còn kết quả của kỳ thi được đánh giá thông qua vài bài thi. Tôi cho rằng việc vênh nhau giữa hai kết quả là chuyện có thể xảy ra, nên các địa phương không nên vì điều này mà quá áp lực, miễn sao làm nghiêm túc” - bà Lê nhấn mạnh.
Bà cũng cho rằng, việc công bố phổ điểm so sánh sẽ là “liều thuốc tinh thần” để địa phương làm nghiêm túc hơn và dư luận yên tâm hơn. Đặc biệt, chủ trương minh bạch không chỉ trong giáo dục mà trong các lĩnh vực đều cần được phát huy, khuyến khích thực hiện.
