Tranh cãi tên Vua Lý Công Uẩn hay Lí Công Uẩn: Y đúng hay I đúng?

Bằng Linh |

Mới đây nhiều phụ huynh học sinh phản ánh về việc “Sai tên vua Lý Thái Tổ - Lý Công Uẩn trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 8”. Theo sách, tất cả họ vị vua này đều được chuyển sang chữ “Lí”: "Lí Công Uẩn", "Lí Thái Tổ". Thế nhưng, theo quy định mới của Bộ Giáo dục áp dụng trong SGK thì viết Lí Công Uẩn- Lí Thái Tổ mới đúng. Vì sao?

Trong một bài viết năm 2018, Lao Động dẫn ý kiến GS Nguyễn Minh Thuyết – Tổng Chủ biên chương trình giáo dục phổ thông, dự thảo quy định mới về chính tả trong SGK là sự sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành cho phù hợp với bối cảnh mới.

Riêng về cách dùng "y" hay "i", theo GS Thuyết dự thảo quy định mới vẫn giữ cách viết đã được Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam và Bộ Giáo dục quy định từ năm 1980: Thống nhất viết âm “i” bằng chữ “i” sau các phụ âm h, k, l, m, s, t trong những âm tiết không có phụ âm cuối, ví dụ: hi sinh (không viết hy sinh), bác sĩ (không viết bác sỹ),… Mặc dù có ý kiến đề nghị thay đổi nhưng Ban soạn thảo cho rằng quy định của Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam và Bộ Giáo dục trước đây có lí, và nên giữ để tránh làm xáo trộn một thói quen đã hình thành sau gần 40 năm áp dụng.

Một số ví dụ về dùng “i” hay “y” trong SGK mới
Một số ví dụ về dùng “i” hay “y” trong SGK mới

Ngoài ra, quy định về chính tả trong sách giáo khoa cải cách giáo dục ban hành năm1980 do Thứ trưởng Bộ Giáo dục Võ Thuần Nho và Phó chủ nhiệm UBKHXH Phạm Huy Thông ký quy định như sau: "Riêng trường hợp các âm tiết có nguyên âm "i" ở cuối thì viết thống nhất bằng "i", trừ uy, như duy, tuy, quy,...; thí dụ: Kì dị, lí trí, mĩ vị.

Chú ý: "i" hoặc "y" đứng một mình hoặc đứng đầu âm tiết vẫn viết theo thói quen cũ, thí dụ: ý nghĩa, y tế, ỉ eo, im, yêu"..

Nếu theo dự thảo quy định mới, áp dụng cho SGK mới thì việc sử dụng Lí Công Uẩn thay cho Lý Công Uẩn là đúng (!?)

Tuy nhiên từ hàng chục năm nay, việc sử dụng “i” hay “y” còn khá tuỳ tiện và không có sự thống nhất. Nhiều chuyên gia cho rằng việc tuỳ ý sử dụng “i” hay “y” còn do thói quen và tính biểu cảm. Chẳng hạn trong khi viết “y” cho cảm giác trang trọng và thẩm mỹ hơn. Ví dụ Hoa Kỳ/Hoa Kì, công ty/công ti.

Mặc dù đã có quy định nhưng việc sử dụng “i” hay “y” trong văn bản nhà nước vẫn còn chưa thống nhất. Tại Nghị định 30/2020/ NĐ-CP về công tác văn thư chính thức có hiệu lực từ ngày 5.3.2020 đã có những quy định chi tiết về viết hoa trong các văn bản hành chính. Nghị định này đã dùng đúng cụm từ “địa lí” thay vì “địa lý” nhưng khi dẫn ra ví dụ lại dùng “Kỷ Tỵ”, “Triều Lý” chứ không phải “Kỉ Tị”, “Triều Lí”.

GS Nguyễn Minh Thuyết cho rằng: Phạm vi áp dụng quy định này là chương trình, SGK mới. Việc sử dụng thống nhất trong toàn ngành giáo dục sẽ tạo ra một lớp người mới quen với cách viết này, dần dần những quy định mang tính hợp lý sẽ lan tỏa ra toàn xã hội.

Như vậy, nếu Lí Công Uẩn là đúng thì phải dùng từ “hợp lí” chứ không được viết hợp lý như đã và đang dùng.

Bằng Linh
TIN LIÊN QUAN

Sai tên vua Lý Thái Tổ - Lý Công Uẩn trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 8

HUYÊN NGUYỄN |

Tên vua Lý Thái Tổ (tên thật là Lý Công Uẩn) trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 8 của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam được viết thành "Lí Thái Tổ", “Lí Công Uẩn”.

Hà Nội quy định 4 tiêu chí lựa chọn SGK trong cơ sở giáo dục phổ thông

Nguyễn Hà |

UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định quy định Tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa trong cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Tranh luận về đề xuất giá SGK mới không được cao hơn sách hiện hành

Đặng Chung |

Để chuẩn bị cho chương trình giáo dục phổ thông mới, các nhà xuất bản đang hoàn tất việc kê khai giá để có thể công khai đến phụ huynh học sinh. Nhưng hiện nay đơn vị và tác giả tham gia biên soạn sách giáo khoa đang rất tâm tư về đề xuất “mức giá kê khai sách giáo khoa mới đảm bảo không vượt mức giá kê khai của bộ sách giáo khoa hiện hành” mà Bộ GDĐT đưa ra.

Hà Nội: Sau chấn chỉnh, loạt lô cốt vẫn án ngữ trên đường Vũ Trọng Khánh

PHẠM ĐÔNG |

9 chiếc lô cốt đang án ngữ trên đường Vũ Trọng Khánh khiến giao thông đông đúc, quá tải dù đã cận kề Tết Nguyên đán Quý Mão. Sở Giao thông vận tải (GTVT) Hà Nội lại yêu cầu chấn chỉnh tình trạng thi công hệ thống xử lý nước thải Yên Xá gây ùn tắc.

Cha đẻ của mèo AI mà cư dân mạng nhầm tưởng ở Ninh Thuận lên tiếng

Hữu Long |

Nguyễn Lê Thái Nguyên vẽ mèo Tết bằng công nghệ AI rồi chia sẻ lên trang cá nhân. Những hình ảnh tuyệt đẹp về mèo nhận được vô số lời khen từ nhiều người bạn. Có không ít người đến nay vẫn nhầm lẫn đây là mèo Tết có nguồn gốc từ Ninh Thuận.

Cận Tết, showroom xe ôtô cũ chấp nhận bán hòa, cắt lỗ để thu hồi vốn

LÂM ANH |

Cuối năm thường là mùa thu hoạch của thị trường xe ôtô cũ nhưng năm nay điều này đã không đến bởi việc ngân hàng siết cho vay, lãi suất cao đã khiến lượng khách hàng giảm đi đáng kể. Những ngày cuối cùng trước khi nghỉ Tết, chủ showroom chấp nhận bán hòa vốn hay thậm chí, bán cắt lỗ để thu hồi vốn trước Tết.

Xu hướng công khai tiền lương ở Mỹ: Ai sẽ được hưởng lợi?

Thanh Hà |

Luật thanh toán minh bạch ở Mỹ góp phần giảm chênh lệch tiền lương.

3 phim Việt ra rạp đúng mùng 1 Tết: Tác phẩm nào có khả năng thắng thế?

Chí Long |

3 phim điện ảnh Việt đồng loạt ra mắt đúng mùng 1 Tết Quý Mão 2023 là Chị chị em em 2, Siêu lừa gặp siêu lầyNhà bà Nữ.

Sai tên vua Lý Thái Tổ - Lý Công Uẩn trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 8

HUYÊN NGUYỄN |

Tên vua Lý Thái Tổ (tên thật là Lý Công Uẩn) trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 8 của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam được viết thành "Lí Thái Tổ", “Lí Công Uẩn”.

Hà Nội quy định 4 tiêu chí lựa chọn SGK trong cơ sở giáo dục phổ thông

Nguyễn Hà |

UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định quy định Tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa trong cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Tranh luận về đề xuất giá SGK mới không được cao hơn sách hiện hành

Đặng Chung |

Để chuẩn bị cho chương trình giáo dục phổ thông mới, các nhà xuất bản đang hoàn tất việc kê khai giá để có thể công khai đến phụ huynh học sinh. Nhưng hiện nay đơn vị và tác giả tham gia biên soạn sách giáo khoa đang rất tâm tư về đề xuất “mức giá kê khai sách giáo khoa mới đảm bảo không vượt mức giá kê khai của bộ sách giáo khoa hiện hành” mà Bộ GDĐT đưa ra.