Học cả tháng mới khai giảng
Trong ký ức của thế hệ học sinh 8x, trở về trước, ngày tựu trường là những ngày đầu tháng 9, sau một vài ngày nhận lớp, lễ khai giảng năm học mới vào ngày 5.9. Đây cũng là thời điểm học sinh bắt đầu học những bài học đầu tiên, làm quen với những bạn mới. Vài năm trở lại đây, thời điểm tựu trường được đẩy lên sớm hơn, có tỉnh sớm nhất là ngày 1.8, gần như tỉnh nào cũng dạy trước 2-3 tuần. Tổ chức khai giảng như thế khiến cho nhiều học sinh, giáo viên, phụ huynh không cảm nhận được hết sự háo hức, ý nghĩa của ngày đầu năm học mới. Thậm chí, có ý kiến cho rằng đâu đó, khai giảng chỉ còn là thủ tục, hình thức.
Chị Nguyễn Thuỳ Linh (TX.Sơn Tây, Hà Nội, có con học lớp 2) chia sẻ: “Năm học này, con tôi lớn hơn nên đã biết hỏi mẹ tại sao đi học cả tháng trời mới khai giảng. Tôi cũng không biết phải trả lời con như thế nào. Câu hỏi ngây ngô của trẻ con khiến phụ huynh phải suy ngẫm”.
Đồng quan điểm, anh Nguyễn Văn Anh (Tân Triều, Thanh Trì, Hà Nội) bày tỏ: “Đã đến lúc “học trước, khai giảng sau” cần được Bộ GDĐT và các cơ quan chức năng điều chỉnh hợp lý. Việc đi học rồi mới khai giảng khiến cho từ cán bộ quản lý đến giáo viên, học sinh, phụ huynh tổ chức khai giảng như một thói quen, một công việc định sẵn. Điều này vô tình biến công việc quan trọng đầu tiên của mỗi năm học lẽ ra thiêng liêng và ngập tràn cảm xúc trở nên khô cứng, nhàm chán”.
Theo anh Văn Anh, không ai phủ nhận lễ khai giảng rất cần cho một năm học nhưng cũng cần đổi mới hơn nữa cả về hình thức lẫn nội dung. Sự thay đổi trước hết là quay trở về giá trị nguyên bản của nó: Ngày khai trường là ngày đầu tiên học sinh tới trường.
Cần trở về ý nghĩa thiêng liêng của ngày khai giảng
Nhà nghiên cứu giáo dục Nguyễn Quốc Vương cho rằng những năm gần đây, các trường đều học trước khai giảng sau. Nhìn từ phía trường học, cách làm này có một số điểm lợi như học sớm thì sẽ có thêm thời gian ôn tập, phục vụ thi cử; khi học sinh đã vào học ổn định thì khâu tổ chức cho ngày khai giảng cũng tiện lợi hơn, đỡ được công sức liên lạc với phụ huynh, học sinh.
Tuy nhiên, theo nhà nghiên cứu này, “Trong tiềm thức của người Việt, khai giảng là sự kiện diễn ra vào ngày đầu tiên trẻ đến trường cho nên giờ đây khi làm ngược lại đôi phần nó tạo ra sự phản cảm. Khai giảng là khi trẻ em, thầy cô được trải nghiệm cảm giác mới mẻ của năm học mới với bao cảm xúc thì giờ đây học cả tuần thậm chí cả nửa tháng mới khai giảng thì cảm xúc đó không còn nữa. Sâu xa hơn, cách cho học sớm rồi khai giảng sau thể hiện tâm lý và tư duy khoa cử bao phủ trường học. Điều này rất có hại cho việc hình thành con người đúng nghĩa” - ông Vương phân tích.
Ông Vương cho biết, ở nước Nhật, học sinh sẽ nhập học vào mùa xuân (tháng tư) và ngày đi học sẽ có lễ nhập học, giống như ngày khai giảng ở Việt Nam. Lễ nhập học được tổ chức đơn giản, chủ yếu là phần giới thiệu và hướng dẫn dành cho học sinh mới vào trường. Vì thế, nhà nghiên cứu giáo dục Nguyễn Quốc Vương cho rằng cần có những thay đổi, cải tiến để khai giảng trở lại đúng với ý nghĩa của nó.
TS Nguyễn Tùng Lâm - Phó Chủ tịch Hội Khoa học tâm lý giáo dục Việt Nam - bày tỏ: “Khai giảng là một sự kiện quan trọng, chuẩn bị cho học sinh một tâm thế phấn khởi bước vào năm học mới. Những tích cực trong đổi mới ngày khai giảng gần đây đã không còn báo cáo, phát biểu dài dòng khiến học sinh mệt mỏi vì nắng nóng. Tuy nhiên, vẫn có một mâu thuẫn là học sớm nhưng lại muốn có một ngày tựu trường thống nhất cả nước ngày 5.9. Học sớm và khai giảng, mỗi một việc làm đều có một ý nghĩa, mục đích nhất định. Vì thế, các nhà quản lý cùng cần cân nhắc để tìm ra giải pháp”.
