Kế thừa điểm hay, đổi mới điểm chưa phù hợp
Theo lộ trình, năm học 2021-2022 sẽ tiếp tục triển khai chương trình giáo dục phổ thông, sách giáo khoa mới ở lớp 2 và lớp 6. Hiện Bộ trưởng GDĐT đã ký Quyết định phê duyệt danh mục sách giáo khoa (SGK) lớp 2 và lớp 6 sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông.
Danh mục SGK lớp 2 được phê duyệt gồm 32 cuốn của đầy đủ 8 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc, cùng SGK môn tự chọn Tiếng Anh.
Danh mục SGK lớp 6 được phê duyệt gồm 40 cuốn của 12 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc.
Chia sẻ về những điểm mới của SGK tiếng Việt lớp 2 và Ngữ văn lớp 6, PGS.TS Đỗ Ngọc Thống - Chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông 2018 môn Ngữ văn, Chủ biên SGK Ngữ văn lớp 6-Bộ Cánh Diều - cho biết, không có chương trình đổi mới nào bắt đầu từ con số 0. Bởi vậy, trong quá trình xây dựng, nhóm tác giả đã kế thừa nhiều điều hay, phù hợp ở SGK hiện hành.
Đầu tiên là hệ thống văn bản tổng trong sách hiện hành, kế thừa từ 9-10 văn bản, đó đều là những tác phẩm lớn có ảnh hưởng.
Thứ hai là kế thừa các đơn vị kiến thức cơ bản. Thứ ba là kế thừa tư tưởng đã hình thành ở SGK hiện hành.
Như vậy, giáo viên có thể dạy theo hướng mới, đáp ứng được yêu cầu mới nhưng không bị bỡ ngỡ.
Bàn về việc đổi mới, Chủ biên SGK Ngữ văn lớp 6 cho biết, nhóm tác giả không thể bê nguyên xi chương trình cũ bởi mục tiêu chương trình mới đã thay đổi sang hình thành phát triển năng lực.
"Chúng tôi đã đổi mới cách dạy, nội dung phải chuyển theo hình thức phát triển mới để học sinh biết cách đọc, cách viết hiệu quả. Cấu trúc cuốn sách đã thay đổi từ 34 bài thành 10 bài, mỗi bài 12 tiết, từ đó hình thành kỹ năng đọc văn bản tốt. Qua đó, cấu trúc, hệ thống văn bản cũng thay đổi, các bài học trở nên gần gũi với học sinh. Đặc biệt, tư tưởng đánh giá cũng cần đổi mới trên cơ sở kế thừa" - PGS.TS Đỗ Ngọc Thống cho biết.
Đặc biệt, đối với môn Tiếng Việt 2 và Ngữ văn 6, nhóm tác giả nhận thấy nội dung cần xuất phát từ những hiện thực của cuộc sống, phù hợp với tâm lý lứa tuổi của học sinh để lựa chọn thứ ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu, văn bản gần gũi thiết thực với học sinh.
Trong quá trình biên soạn, nhóm tác giả luôn đặt ra những tình huống gắn liền với thực tiễn trong cuộc sống, giúp học sinh vận dụng kiến thức đã học được.
PGS.TS Đỗ Ngọc Thống dẫn chứng: "Điển hình trong môn Văn là tình huống giao tiếp sẽ dạy học sinh cách ứng xử phù hợp. Ngoài ra, trong các tác phẩm đọc cũng yêu cầu học sinh đặt ra câu hỏi liên hệ bản thân. Đây không chỉ là yêu cầu của bộ sách Cánh Diều mà còn là yêu cầu của lý luận văn học hiện đại".
Vận dụng phương pháp dạy học tích cực
Để đổi mới thành công, ngoài yếu tố giáo viên thì việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực và đổi mới kiểm tra đánh giá cũng hết sức quan trọng.
Vì vậy, nhóm tác giả SGK tiếng Việt lớp 2 và Ngữ văn lớp 6 đã biên soạn sách theo hướng giúp giáo viên chuyển từ dạy học nhồi nhét nội dung sang dạy học phát triển năng lực.
Đây là hình thức mới, cụ thể trong môn Ngữ văn sẽ chuyển từ việc thầy cô giáo lên lớp nói cho học sinh nghe cái hay của tác phẩm thành tổ chức các hoạt động cho học sinh tự tìm tòi nghiên cứu.
"Thầy cô nên thường xuyên tổ chức các hoạt động thực hành trên lớp để học sinh tự tìm hiểu bằng chính tâm hồn, nhận thức của các em. Chúng ta không áp đặt cách hiểu của người lớn lên lớp trẻ. Ở đó, thầy cô giáo sẽ đóng vai trò định hướng nhưng phải lấy hoạt động của học sinh làm chính" - Chủ biên sách giáo khoa Ngữ văn lớp 6 - Bộ Cánh Diều chia sẻ.
Ngoài ra, trong kiểm tra đánh giá môn Văn theo chương trình GDPT mới, thầy cô sẽ đánh giá kỹ năng, suy nghĩ chân thực của học sinh, sản phẩm mà học sinh tự làm mà không phải những bài văn mẫu, bài văn sao chép.
"Như vậy, cả hai đều phải thay đổi theo hướng đánh giá sản phẩm học sinh làm ra, phải đo được suy nghĩ chân thực của chính các em. Lúc đó, chương mình đổi mới mới thành công" - PGS.TS Đỗ Ngọc Thống khẳng định.
