Không thể trùng ngẫu nhiên nhiều như vậy
- Thưa ông, khi tham gia đoàn rà soát, ông đánh giá sự trùng lặp của đề thi chính thức với đề ôn tập của thầy giáo Phan Khắc Nghệ như thế nào?
Trong biên bản báo chí đã đăng tải, có một loạt bất thường chúng tôi đã rà soát. Rõ ràng quy trình có vấn đề. Số câu trùng nhau nhiều như vậy, tôi không khẳng định có lộ hay không nhưng chắc chắn quy trình không ổn. Không thể ngẫu nhiên, xác suất trùng nhiều như thế được. Đấy là điều chắc chắn.
- Với kinh nghiệm của ông thì xác suất có thể cho phép trùng giữa 1-2 buổi ôn tập và đề thi chính thức là bao nhiêu?
Không bao giờ có thể có chuyện trùng như thế được. 40 câu có thể trùng 1-2 câu được chứ trùng tới 38-39 câu thì không thể có được. Không bao giờ có được! Và không đâu có được!
- Vậy tổ rà soát đã đề xuất những gì với Bộ GDĐT sau khi phát hiện sự bất thường?
Chúng tôi được mời để đối chiếu so sánh nên cũng chỉ thực hiện nhiệm vụ này và không có thẩm quyền đề xuất xử lý.
- Trong thời gian tới, rõ ràng quy trình phải thay đổi đúng không, thưa TS Phạm Văn Lập?
Chính xác là vậy. Quy trình như vậy là không bảo mật. Nếu cũng dùng để thi tốt nghiệp THPT năm 2022 như đã diễn ra với năm 2021 thì dư luận sợ quá rồi. Tại sao có chuyện trùng lặp như thế thì phải giải quyết. Tất cả các nhà khoa học lên tiếng về vụ việc đều đã khẳng định không thể có sự trùng lặp xác suất lớn như vậy. Xác suất này gần như bằng 0. Không thể có chuyện không xem xét quy trình làm đề.
Quy trình này giả sử không có sự “tư túi” gì cả thì cũng không thể để có một người tài giỏi đoán được đề. Hàng bao nhiêu nghìn tỉ đồng đầu tư cho làm đề, tổ chức kỳ thi như vậy mà để một người dễ dàng đoán trúng như thế thì quy trình còn có giá trị gì không? Bộ phải xem lại điều này.
“Tôi hơi thất vọng”
- Là một chủ biên sách giáo khoa Sinh học, người có lâu năm trong lĩnh vực giảng dạy và ra đề môn Sinh học, ông đánh giá sự vào cuộc của Bộ GDĐT như thế nào khi mà báo chí vào cuộc rồi thì sự việc mới được đưa ra công luận?
Tôi cũng hơi thất vọng bởi vì nó rõ ràng có bất thường như thế mà mấy tháng trời không thấy Bộ GDĐT trả lời gì cả. Đấy là một cái thất vọng. Đáng ra, thấy bất thường như vậy thì phải tìm hiểu quy trình hổng ở chỗ nào, tại sao ra như vậy. Nhưng mãi Bộ không trả lời gì cả, chỉ khi báo chí đưa ra mới trả lời.
- Vậy, ông mong muốn điều gì từ phía Bộ GDĐT trong vụ việc này?
Tôi mong vụ việc phải được làm sáng tỏ, trả lời dư luận vậy hổng ở chỗ nào để khắc phục cho sang năm. Quy trình có sai chỗ nào, tại sao có sự giống nhau như vậy? Thẩm quyền này thuộc Bộ GDĐT.
Thứ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Hữu Độ đã trả lời có sự bất thường thì Bộ phải làm rõ. Nếu không sang năm lại thi thì mất lòng tin quá.
- Xin cảm ơn chia sẻ của TS Phạm Văn Lập.
Biên bản rà soát chỉ ra nhiều bất thường
Biên bản làm việc của tổ chuyên gia trong đoàn công tác liên ngành của Bộ GDĐT, Bộ Công an ngày 9.8 đã chỉ ra nhiều bất thường.
Cụ thể, đánh giá các câu hỏi trong 4 mã đề thô xuất ra từ máy tính được tổ ra đề môn Sinh học lựa chọn cho thấy các câu hỏi trong 4 mã đề đều trùng nhau theo thứ tự các câu tương ứng và khác biệt hẳn với các câu hỏi trong 12 mã đề không được chọn. “Đây là điều bất thường vì nếu tổ hợp đề được chọn ngẫu nhiên từ máy tính thì không thể có hiện tượng này” – biên bản nêu rõ.
Ngoài ra, khi đánh giá số câu hỏi trùng và khác nhau giữa đề thô được chọn, đề duyệt chốt với nội dung ôn tập của thầy giáo Phan Khắc Nghệ cho thấy các câu hỏi trong 4 mã đề thô được chọn với các câu hỏi xuất hiện trong các nội dung ôn của ông Nghệ có sự trùng lặp rất lớn. Trong tổng số 40 câu của từng mã đề thô được chọn có 39 câu trùng (chiếm tỉ lệ 97,5%) với các câu trong nội dung ôn tập của thầy giáo Nghệ.
Trong số 39 câu trùng nói trên thì có 37 câu trùng ở cả 4 mã đề (chiếm 94,87%). Đặc biệt có một câu về diễn thể sinh thái có ở cả 4 mã đề là câu ra ngoài chương trình với dạng đồ thị chưa từng có trong sách giáo khoa. Tuy vậy, câu hỏi này cũng xuất hiện trong video của ông Nghệ.
Trong các video hướng dẫn đề ôn tập, từng câu hỏi về một vấn đề rất hẹp cụ thể với một đáp án đúng duy nhất, ông Nghệ dạy cho học sinh cách nhận dạng ra các tình huống khác nhau có thể xuất hiện trong các mã đề thi tốt nghiệp THPT 2021 nhưng vẫn chung 1 đáp án như ông đã dạy. Các câu hỏi khác nhau cho cùng một vấn đề có thể được hỏi với các cách khác nhau (Ví dụ như: thay tên các loài, đối tượng sinh vật, ký hiệu kiểu gen...).
Những nội dung ông Nghệ dạy về câu hỏi bao trùm tất cả các câu hỏi cùng loại ở 4 mã đề được chọn. Khi làm đề thi, học sinh chỉ cần học thuộc lòng một số từ khóa và nhìn vào đáp đúng đã được dạy mà chọn, không cần quan tâm tới đề được diễn đạt như thế nào, cũng như không cần phải tính toán hoặc suy nghĩ đề.
Điều này thể hiện rõ trong video ông Nghệ dặn học sinh chỉ cần học thuộc lòng những gợi ý của mình. Tại video hướng dẫn VIP40, ông Nghệ dặn các học sinh thuộc đáp án đúng.
Ngoài ra, đánh giá câu hỏi trong 4 mã đề duyệt chốt với các câu hỏi xuất hiện trong các nội dung ôn tập của ông Nghệ cho thấy có 37 câu trùng (chiếm tỉ lệ 92,5%).
Báo cáo cũng đề cập tới sự trao đổi các câu hỏi Sinh học giữa ông Nghệ và thành viên tổ ra đề. Một số điều bất thường khác cũng được chỉ ra trong biên bản.
