Mức thu học phí còn thấp
Trong bài tham luận của Bộ Tài chính trong Hội thảo giáo dục 2018: "Giáo dục đại học – chuẩn hóa và hội nhập quốc tế", Bộ Tài chính đã đặt ra một số vấn đề tài chính cho GDĐH.
Theo đó, nguồn tài chính cho GDĐH còn hạn hẹp, chưa được đa dạng hóa. Các cơ sở GDĐH chưa chủ động về nguồn thu, chủ yếu dựa vào nguồn ngân sách nhà nước và từ thu học phí (đối với cơ sở GDĐH công lập) và nguồn thu học phí (đối với cơ sở GDĐH ngoài công lập). Nguồn thu từ hoạt động dịch vụ, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ còn hạn chế.
Học phí của các cơ sở GDĐH nhìn chung còn phụ thuộc vào điều kiện kinh tế xã hội thực tế của đất nước nên chưa thể có mức thu cao; về nguyên tắc các cơ sở GDĐH công lập thu học phí theo khung học phí do Nhà nước quy định. Mức học phí chưa phù hợp với chi phí đào tạo thực tế của các nhóm ngành, các bậc đào tạo.
Đối với các cơ sở GDĐH công lập, việc xác định giá dịch vụ đào tạo tại thời điểm hiện nay chưa tính đủ các chi phí thực tế phát sinh (tiền lương, chi phí trực tiếp, chi phí quản lý, chi phí khấu hao tài sản cố định) nên mức thu học phí còn thấp, chưa sát thực tế. Mức thu học phí thấp là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến nguồn tài chính của GDĐH.
Thực tế cho thấy phương án tài chính của một số cơ sở GDĐH chưa thực sự phù hợp; trong những giai đoạn nhất định, một số cơ sở GDĐH tập trung nhiều vào mục tiêu tăng thu nhập cho người lao động (trong đó có định hướng tăng thu nhập để thu hút giảng viên) mà chưa thực sự đầu tư cho tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị giảng dạy và học tập.
Từ những nhận định này, Bộ Tài chính đề nghị Bộ GDĐT nghiên cứu từng bước giải quyết các vấn đề bất cập về vấn đề học phí trong các cơ sở GDĐH, đảm bảo lợi ích của các cơ sở GDĐH nhưng cần phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của đất nước. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu đề xuất để thực hiện các chính sách hỗ trợ đối với người học...
Bộ Tài chính đề nghị các cơ sở GDĐH cần chủ động trong việc xây dựng và thực hiện kế hoạch tài chính theo hướng tự chủ nguồn thu, nhiệm vụ chi; tránh tình trạng các cơ sở GDĐH công lập trông chờ vào nguồn ngân sách nhà nước.
Về xác định mức thu học phí, Bộ Tài chính đề nghị các cơ sở GDĐH dựa trên kinh nghiệm hoạt động của từng trường, dự báo nhu cầu của xã hội để xác định quy mô tuyển sinh, ngành nghè đào tạo thế mạnh… và xác định mức học phí bảo đảm lợi ích của nhà trường, đồng thời phù hợp với khả năng đóng góp của xã hội.
Gia đình phải trả mức học phí cao
Chỉ ra một trong những khó khăn trong tài chính GDĐT, Thứ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Văn Phúc cho biết: Tài chính của GDĐH đang rất thấp. Tổng GDP chi cho giáo dục là khoảng 0,5%.
Bên cạnh đó, so với nhiều nước trên thế giới, phần học phí các gia đình Việt Nam đang phải đóng góp chiếm khoảng hơn 50%; là một trong những nước người học và gia đình phải đóng góp học phí nhiều nhất trong các nước khảo sát. Trong khi đó, rất nhiều nước, nhà nước trả gần hết cùng với có sự đóng góp của xã hội.
Ông Phúc cũng cho biết: “Các trường muốn đào tạo chất lượng phải có đủ chi phí phục vụ cho đào tạo nghiên cứu khoa học, nếu ngân sách học phí ít mà học phí cũng thấp nữa sẽ rất khó phục vụ đào tạo”.
