Chia sẻ về công việc đang được xã hội quan tâm, TS Thái Văn Tài - quyền Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học, Bộ GDĐT - cho biết, học sinh, phụ huynh có thể yên tâm rằng, các hội đồng thẩm định sẽ làm việc một cách công tâm, khách quan, trên cơ sở đặt lợi ích của người học lên cao nhất.
Hội đồng thẩm định SGK theo tính chất mật
Để việc thẩm định SGK đảm bảo chính xác, bám sát định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới, Bộ GDĐT đã có những bước chuẩn bị như thế nào, thưa ông?
- Từ năm 2017, Bộ GDĐT đã ban hành Thông tư 33 quy định rõ nội dung liên quan với người biên soạn, xuất bản, thẩm định SGK. Trước đó qua tìm hiểu các bản dự thảo và sau khi công bố chương trình vào cuối năm 2018, các tác giả đã nghiên cứu và bắt tay vào viết sách. Bộ GDĐT cảm ơn những nhà khoa học, nhà giáo dục tâm huyết với ngành đã cụ thể hóa chương trình giáo dục phổ thông mới bằng những bản thảo SGK.
Hiện nay, Bộ GDĐT đã nhận được 5 bản thảo sách lớp 1 của 3 NXB (trong số 7 NXB đủ điều kiện) gửi đến thẩm định. Như vậy có một NXB có nhiều bộ sách. Bước đầu, tinh thần xã hội hóa giáo dục đạt được kết quả tốt theo tinh thần của Nghị quyết 88 quy định: Thực hiện xã hội hóa biên soạn SGK; có một số SGK cho mỗi môn học.
Từ tháng 5.2019 đến nay, Bộ GDĐT đã mời các nhà khoa học, quản lý, giáo viên góp ý để cụ thể hóa những quy định trong Thông tư 33 ra thành những minh chứng cụ thể cần đạt trong SGK. Qua nhiều lần hội thảo, góp ý, phản biện, các chuyên gia, nhà quản lý và các giáo viên đang giảng dạy các môn học trực tiếp tại các trường học đã đi đến thống nhất cao đưa ra 40 minh chứng, là khung áp dụng chung cho thẩm định các bộ sách từ lớp 1 đến lớp 12.
Từ các tài liệu này Bộ GDĐT đã tổ chức hội thảo tập huấn trong 3 ngày cho những lực lượng sau này được mời tham gia thẩm định SGK lớp 1. Trong đó có giáo viên đang dạy trực tiếp lớp 1, nhà khoa học chuyên môn sâu, giảng viên, nhà quản lý ở các cơ sở giáo dục.
Mục đích của việc này là để các thành viên hội đồng thẩm định có cơ hội cùng nhau tìm hiểu phân tích thảo luận những nội dung liên quan đến thẩm định SGK, từ đó có những thống nhất, không có độ vênh quá lớn giữa nhà khoa học chuyên môn sâu, các nhà quản lí và giáo viên đang trực tiếp giảng dạy. Từ đó sẽ có cách nhìn toàn diện về các tiêu chí của bộ sách và kết quả của hội đồng thẩm định là cung cấp cho người học những bộ SGK tốt .
Từ những bước chuẩn bị như vậy, Bộ GDĐT thấy rằng tất cả đã sẵn sàng để tham gia. Bộ trưởng Bộ GDĐT đã ký quyết định thành lập 9 hội đồng tham gia thẩm định SGK lớp 1. Hiện các thành viên hội đồng bắt đầu tiếp cận với bản thảo SGK để đánh giá theo các bộ tiêu chí. Thời gian này, các thành viên hội đồng sẽ làm việc độc lập với các bản thảo, theo tính chất mật để đảm bảo tính nguyên tắc, và công bằng giữa các bản thảo SGK được thẩm định.
Khó có chuyện du di, hoặc lobby
Trách nhiệm của hội đồng thẩm định được quy định như thế nào, để đảm bảo công tâm, khách quan, chọn được những bộ sách chất lượng nhất, thưa ông?
Một điểm mới trong hội đồng thẩm định lần này là có 1/3 giáo viên đang giảng dạy trực tiếp. Ngoài ra hội đồng thẩm định phải đảm bảo yếu tố vùng miền, có giáo viên dạy ở vùng trung tâm, có người dạy ở vùng sâu, vùng xa, miền Nam, miền Bắc và các nhà khoa học rất uyên bác cùng ngồi lại để đánh giá các bản thảo SGK.
Phải nói rằng, trách nhiệm của hội đồng thẩm định là rất lớn. Trước đây, chương trình chỉ có một bộ SGK, trách nhiệm của hội đồng là chọn ra duy nhất 1 bộ sách. Còn hiện tại, hội đồng thẩm định SGK thẩm định dựa trên nhiều bộ sách và đánh giá những bộ sách này đạt tiêu chuẩn ở khung pháp lý nhất định.
"Những người tham gia viết sách, có nhiều người không vì lợi nhuận, họ muốn cống hiến cho thế hệ sau tri thức của mình".
Nếu bộ sách nào đạt yêu cầu thì sẽ công bố với xã hội, với người học. Như vậy, có thể có nhiều bộ sách đều đạt yêu cầu. Sẽ có 3 mức đánh giá là: Đạt, đạt nhưng phải sửa và không đạt. Những cuốn đạt nhưng phải sửa chữa và không đạt đều có cơ hội sửa chữa và thẩm định lại, quá trình thẩm định lại được tổ chức như lần đầu.
Vai trò của hội đồng là chọn ra những bộ sách tốt nhất, chứ không phải là xếp hạng bộ nào là tốt nhất, tốt nhì, ba. Quyền lựa chọn và đánh giá độ phù hợp của bộ sách là của người học.
SGK là một tài liệu giáo dục đặc biệt, có ý nghĩa rất lớn đối với người học và giáo viên, vì vậy sản phẩm có tính tự hào, tự trọng rất cao đối với người viết sách. Những người tham gia viết sách, có nhiều người không vì lợi nhuận, họ muốn cống hiến cho thế hệ sau tri thức của mình.
Các NXB cũng phải rất tính toán trong việc có nên đầu tư vào SGK hay không. Bởi SGK có tính phản biện xã hội rất cao, trong đó bộ lọc khắt khe nhất đó chính là người học. Sẽ có bộ sách được nhiều người lựa chọn và ngược lại.
Đúng là trước khi SGK đến với người học thì phải trải qua rất nhiều bộ lọc, nhưng Bộ GDĐT có lường trước việc xảy ra tình trạng du di, hoặc lobby hội đồng thẩm định không? Thậm chí người học không có quyền lựa chọn bộ SGK tốt nhất, bởi các NXB cạnh tranh không lành mạnh, lobby địa phương?
Theo tôi, bộ tiêu chí đánh giá SGK vô cùng rõ ràng, khi đánh giá không đạt, hoặc đạt cần phải sửa chữa thì thành viên hội đồng phải chỉ rõ ngay là sửa chữa cái gì, chỗ nào, như thế nào, tại sao phải sửa.
Trong quá trình này, trước khi hội đồng có kết luận cuối cùng sẽ có những bước thảo luận, đối thoại một cách công khai, minh bạch với những tác giả viết SGK, để từ đó tác giả có cơ hội nêu lên những ý tưởng của mình về bộ sách. Hội đồng thẩm định có cơ hội thảo luận những nội dung còn băn khoăn… để thống nhất đến mức cao nhất nội dung cần sửa chữa là gì.
Đây là cách làm rất minh bạch, khoa học để làm sao tạo ra sản phẩm tốt nhất cho học sinh.
Theo Luật Giáo dục sửa đổi quy định rất rõ việc lựa chọn SGK thuộc thẩm quyền của UBND các địa phương. Trong năm 2019, bộ sẽ có thông tư hướng dẫn lựa chọn SGK để các địa phương lựa chọn. Các địa phương được trao quyền nhưng gắn với đó là trách nhiệm, trách nhiệm với nhân dân, với phụ huynh, học sinh trên địa bàn. Tôi mong lãnh đạo địa phương sẽ công tâm, khách quan lựa chọn được bộ sách phù hợp nhất, tốt nhất với địa phương của mình.
Với các bộ SGKđược duyệt, kế hoạch dạy thử nghiệm sẽ được thực hiện như thế nào, thưa ông?
Theo kế hoạch của Bộ từ nay đến 30.9 là phải hoàn tất quy trình để công bố với người dân bộ sách đạt yêu cầu. Hiện nay, Bộ GDĐT đang xây dựng tiếp một hướng dẫn để thử nghiệm sách dựa trên form trước đây đã thực nghiệm chương trình, đảm bảo SGK trước khi được đưa vào sử dụng có một tính khoa học, đảm bảo chính xác nhất.
Chúng tôi tin tưởng, với sản phẩm được hàng triệu người dùng, hàng triệu người phản biện như vậy, thì các bên phải làm hết trách nhiệm của mình, vì mục đích cao nhất là đưa bộ sách tốt nhất đến với người học.
- Cảm ơn ông đã chia sẻ!
