Thủ phạm phần lớn có thể là người thân quen.
Xâm hại tình dục trẻ em luôn chiếm tỉ lệ cao so với các vụ xâm hại tình dục nói chung và có chiều hướng gia tăng. Đặc biệt, số trẻ em dưới 6 tuổi bị xâm hại tăng. Tuy nhiên, thực tế còn cao hơn rất nhiều do người thân, nạn nhân giấu giếm vụ việc vì sợ tổn hại uy tín, danh dự của gia đình, nhất là bị các đối tượng mua chuộc, dụ dỗ, đe dọa.
Nạn nhân và người thân không trình báo do nhầm lẫn hành vi xâm hại tình dục với hành vi yêu thương của người lớn (vuốt ve, âu yếm…), không hiểu biết hành vi này là vi phạm pháp luật, đạo đức.
Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng xâm hại tình dục trẻ em được chỉ ra như sự suy đồi, xuống cấp đạo đức của các đối tượng phạm tội, sự thiếu hiểu biết về pháp luật, nhận thức mơ hồ về tình yêu, tình dục, hôn nhân và gia đình của các đối tượng phạm tội và cả nạn nhân, hoàn cảnh kinh tế khó khăn khiến cha mẹ ít quan tâm, dạy dỗ con cái. Bên cạnh đó, lỗ hổng về giáo dục giới tính từ trong gia đình và nhà trường còn quá lớn khiến các em không nhận thức đầy đủ về hành vi phạm tội này.
Một số biện pháp phòng ngừa tội phạm xâm hại tình dục trẻ em.
Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em nhằm nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về xâm hại tình dục trẻ em và hậu quả của nó.
Chú trọng hình thức tư vấn, tham vấn và vận động trực tiếp đối với gia đình và cộng đồng dân cư về kỹ năng bảo vệ trẻ em khỏi bị xâm hại.
Các cơ quan, tổ chức đoàn thể xã hội có trách nhiệm trong việc bảo vệ và giáo dục trẻ em cần làm tốt công tác phòng ngừa. Vì điều đó sẽ làm giảm thiểu được rất nhiều nguy cơ xảy ra các hành vi xâm hại trẻ em, nếu như chúng ta có được đội ngũ cộng tác viên trẻ em đủ mạnh bởi họ là người trực tiếp nắm bắt thông tin tại địa phương.
Nâng cao vai trò, trách nhiệm của cha mẹ và người thân nhằm xây dựng thiết chế gia đình bền vững. Để tránh những sự việc đau lòng do tội phạm xâm hại tình dục gây nên, cha mẹ cần thường xuyên để mắt, quan tâm, chia sẻ với con em mình để nhận thấy những thay đổi tâm, sinh lý cần thiết.
Chủ động xác minh, nắm tình hình, diễn biến hoạt động của tội phạm xâm hại tình dục trẻ em, có kế hoạch phòng ngừa, ngăn chặn và quản lý chặt chẽ số lượng thanh, thiếu niên chậm tiến, có tiền án, tiền sự, các băng nhóm trên địa bàn là những đối tượng có nguy cơ phạm tội xâm hại tình dục.
