Sự phân định rõ ràng giữa vùng miền
Lý giải về phổ điểm môn Tiếng Anh thi tốt nghiệp THPT năm 2021, Bộ GDĐT cho rằng, phổ điểm của cả nước khá đồng dạng với phổ điểm thi của một số tỉnh, thành phố lớn vốn có sự khác biệt rõ về điều kiện dạy học, nhất là điều kiện dạy học môn ngoại ngữ giữa các quận, huyện có điều kiện kinh tế - xã hội khác nhau.
Đối với nhóm thí sinh thuộc vùng miền khó khăn về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên… đặc biệt 2 năm qua bị ảnh hưởng của dịch COVID-19, các em phải học trực tuyến khiến việc học ngoại ngữ bằng hình thức này có những thiệt thòi nhất định. Kết quả phân tích phổ điểm của nhóm thí sinh thuộc vùng miền này cho thấy điểm trung bình thấp hơn nhưng dạng phổ điểm gần với phân bố chuẩn.
Tương tự phân tích với nhóm thí sinh ở vùng có điều kiện thuận lợi hơn thì kết quả điểm trung bình tốt hơn, có nhiều điểm cao hơn và phổ điểm cũng gần với phân bố chuẩn. Từ việc phân tích như vậy cho thấy rằng đề thi môn Tiếng Anh năm nay đã phản ánh khách quan kết quả học tập của thí sinh, cũng như phản ánh trung thực điều kiện dạy học của các nhà trường là khác nhau, đặc biệt giữa các nhà trường ở vùng thuận lợi và vùng khó khăn.
Ông Trần Minh Hoàng - Tiến sĩ Đại học Quốc gia Hà Nội, tác giả bộ sách về Làm chủ Tiếng Anh từ gốc cho rằng, phổ điểm năm nay có sự khác lạ so với các năm trước đây, tuy nhiên, từ kinh nghiệm cá nhân ông Hoàng thì đây là một kết quả tất yếu, bởi từ khi các trường đại học chú trọng tuyển sinh kết hợp chứng chỉ ngoại ngữ, việc quy đổi điểm ngoại ngữ cho Kỳ thi tốt nghiệp THPT thì việc học dạy và học Tiếng Anh đã có những chuyển biến tích cực hơn.
“Tôi nghĩ là 4 năm qua đã là một quãng thời gian tích lũy khá dày để mức điểm có thể bật tăng trong năm nay. Như vậy nguyên nhân của việc điểm thi tăng cao có sâu xa là do bắt nguồn từ chính sách giáo dục đã khuyến khích được việc đầu tư và nâng cao năng lực Tiếng Anh cho học sinh. Nguyên nhân thứ hai là do tình hình dịch bệnh căng thẳng nên có thể đề ra cũng “thân thiện” hơn với học sinh”, TS Hoàng chia sẻ.
Ông Hoàng cũng cho rằng việc dạy và học Tiếng Anh sẽ tuân theo quy luật cung cầu. Về mặt vĩ mô ngoài các chính sách khuyến khích, những địa phương thu hút đầu tư và đa dạng hóa các hình thức việc làm mở ra cho học sinh các cơ hội vươn xa như du học, xuất khẩu lao động hay cơ hội làm việc tại nhà máy có vốn đầu tư nước ngoài… Điều này sẽ kích thích việc sử dụng Tiếng Anh và các hoạt động đầu tư dạy học Tiếng Anh hiệu quả hơn.
Không thể trong 1 năm có biến động “lạ” về chất lượng
Ở một góc nhìn khác, TS Hoàng Ngọc Vinh - thành viên nhóm tư vấn Ủy ban quốc gia về đổi mới GDĐT nhận định, phổ điểm môn Tiếng Anh có phân bố với hai điểm cực trị kiểu hình yên ngựa, các nhà thống kê gọi là phân bố hai mode (bimodal) sẽ đặt ra một số vấn đề phải nghiên cứu thật rõ ràng.
Theo ông Vinh, một số ý kiến cho rằng, ở đây có sự chênh lệch vùng miền rất lớn về chất lượng dạy và học ngoại ngữ. Ở vùng thành phố hoặc vùng kinh tế phát triển, tiếng Anh được đầu tư tốt hơn. Tuy nhiên, nếu so sánh điểm thi ngoại ngữ từ nhiều năm trước sẽ thấy những bất thường về hình dáng phân bố điểm môn Tiếng Anh của năm nay. Giáo dục không thể trong 1 năm có thể thay đổi chất lượng dạy và học như vậy, nhất là trong năm qua bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19.
“Đề thi quốc gia mang tính chuẩn hoá thì phải phân bố đảm bảo tính ngẫu nhiên, đảm bảo độ công bằng. Ma trận bố trí câu hỏi từ dễ nâng dần đến khó chứ không thể rất dễ xong sang ngay rất khó, khó hẳn. Chính nguyên nhân này dẫn đến phổ điểm có 2 cực như vậy”, ông Vinh nói.
Vấn đề thứ hai được ông Vinh đưa ra là tại sao các môn thi khác lại không có hiện tượng chênh lệch vùng miền để xuất hiện phân bố tương tự như môn Tiếng Anh, nếu nói là do kinh tế thì cũng sẽ chỉ phần nào. Thêm vào đó, điểm 10 thi ngoại ngữ năm nay tăng gấp 18 lần thì có phải là bất thường hay không?
Từ những phân tích trên, ông Vinh đề xuất Bộ GDĐT cần có sự đánh giá, nghiên cứu, bóc tách thật kỹ ở các nhóm thí sinh trên địa bàn khác nhau và ngay cả trên cùng một địa bàn để có những hướng điều chỉnh thật phù hợp.
TS Hoàng Ngọc Vinh cho rằng: “Đề ra như vậy không đảm bảo công bằng trong tuyển sinh bởi đề không được chuẩn hoá. Đề chuẩn hoá phân bố theo hình chuông để biết được cùng với chương trình giáo dục quốc gia như vậy tại sao có vùng điểm trung bình thấp, vùng lại cao để từ đó có cách đầu tư, thiếu cơ sở vật chất hay đội ngũ giáo viên để làm chính sách giáo dục. Khi đó, kỳ thi quốc gia mới có ý nghĩa”.
Không ít ý kiến cho rằng, đề thi này sẽ khiến các em học sinh vùng nông thôn, vùng có điều kiện khó khăn thiệt thòi hơn trong xét tuyển vào đại học.
